Fréttablaðið - 23.08.2012, Blaðsíða 19

FIMMTUDAGUR 23. ágúst 2012 19
Nú skal ég segja það hreint og beint, svo allir muni fyrr
en síðar heyra, að það var hér
áður fyrr ætíð von fyrir lítinn
og sjálfstæðan arkitekt að fá til
sín verkefni, eins og önnur ein-
yrkja- og smáfyrirtæki, einungis
vegna góðs faglegs orðspors, en
með tilkomu EES samningsins
hefur allt hægt og bítandi orðið
verra, enda markvisst verið að
drepa hina litlu og smáu á okkar
dvergvaxna innanlandsmark-
aði. Og nú er embættismanna
bíró-teknó-krata-stóðið að upp-
kokka aðlagaða ESB byggingar-
reglugerð andskotans. Þar vant-
ar ekki fínu orðin „sjálfbærni“,
„vistvænt“, en af hverju í helvít-
inu fer þetta lið þá ekki í alvöru
torfkofa? Nei, það dettur þessu
flórstóði ekki í hug. Það röflar
um BREEAM og DIN og guð má
vita hvað, en megintilgangurinn
er alltaf sá sami að efla gróða
eftirlitsiðnaðarins, hins ósjálf-
bærasta og óvistvænasta af öllu
og stór-verkfræðinga-graddar
fá sér vottunarleyfi og græða á
því og bankarnir græða á hækk-
andi byggingarkostnaði og allir
græða … nema hinn sauðsvarti
almenningur og þá … meine
damen und herren … fer ríkið að
lokum á hausinn. Comprendez?
Á vorum tímum er mest öll
hin volaða arkitektastétt í lama-
sessi og kvíðakasti yfir nýrri
byggingarreglugerð forræðis-
hyggjumeistaranna, sem engum
treysta til góðra verka, en gáiði
að því … ergo sum, þá treysta
færri og færri boðvaldi þeirra að
ofan, enda eru þetta bara venju-
legir sjálfskammtandi kerfislið-
ar, en alls engir guðir, ef grannt
er skoðað. Það ætti öllu fólki með
móavit og þúfna að vera augljóst.
Þegar gagnkvæmt traust ríkir
ekki, þá dugar boðvaldið einung-
is til að níða skóinn undan sam-
borgurunum. Það er svo klætt
í búning fagurra orða. Það er
í nafni heilagleika bírókrat-
anna kallað „nýja“ Ísland en er
hræsnisfyllsta útgáfa af „gamla“
Íslandi sem hægt er að ímynda
sér, sjálf múmínútgáfa skinhelg-
innar.
En menn spyrja nú hver
annan í hljóðum … hefurðu lesið
óskapnaðinn? … Og svörin eru
flest þau sömu, nei ekki enn, því
menn bíða leiðbeiningarrita við
leiðbeiningarritin um reglugerð-
ina ógnarlöngu, sem líkist nú
helst orðið ályktunum kaþólskra
kirkjuskipana páfans á miðöld-
um, enda virðist nú stefnt að
viðlíka ofur-veldi yfir-bírókrata.
Þeir nota boðvald sitt til að reyna
að drepa alla lifandi grósku
hinna mörgu og smáu. Eigum við
þá bara að beygja okkur í duftið
og leggjast flatir fyrir ofur-veldi
yfir-bírókratanna, sjálfs embætt-
ismanna aðalsins, sem bera sjálf-
ir aldrei ábyrgð á einu né neinu
af þeirra eigin aumkunarverðu
verkum?
Nei fjandakornið. Fremur vil
ég þá aumur spyrja þess hvort
við eigum ekki að mótmæla líkt
og Lúther forðum og negla eitt
stykki mótmælabréf, sem aumir
þrælar, á öll bænhús hins ósjálf-
bærasta af öllum ósjálfbærum
valdhroka eftirlitsiðnaði seinni
tíma?
Mál er að linni. Þjóðin fái að
segja sitt um ESB aðlögunina – í
síðasta lagi fyrir jólin 2012.
Við vitum það öll, að þetta hel-
víti gengur ekki lengur og við
hæfi að enda þetta greinarkorn
með ljóði Davíðs Stefánssonar,
skáldsins frá Fagraskógi:
Það teygir sig vítt yfir bygðir og borg
og bólgnar af skipulagshroka,
en geigvænt er loftið af gjaldeyris-
sorg
og grátt eins og Lundúnaþoka.
En borgarinn fálmar sig bugaður inn
og biður um rétt til að lifa,
svo þjónninn, sem hímdi með hönd
undir kinn,
má hamast að reikna og skrifa.
En þarna fær borgarinn skjal eftir
skjal,
sem skráð er gegn réttlátri borgun,
og honum er vísað sal úr sal
og sagt – að koma á morgun,
og svona gengur það ár eftir ár,
því altaf er nóg að skrifa,
og altaf fær borgarinn skipulags-
skrár
og skilríki fyrir að lifa.
Það lætur víst nærri, að þriðji
-nú orðið annar- hver þegn
sé þjónn eða skrifstofugreifi,
en flestum er starfið þó mikið um
megn
og margur fær siglingaleyfi.
En borgarinn snýst þarna hring eftir
hring
og hlýðir í orði og verki,
og loks þegar alt er þar komið í kring
er klínt á hann – stimpilmerki.
Að stofnunin eflist hvern einasta dag
mun afkoma þegnanna sanna,
og auðvitað reikna þeir ríkinu í hag
sem ráðstafa lífi manna.
En varla mun borgarinn blessa þau
tákn,
né bætur þeim skriftlærðu mæla,
sem vilja að alt þetta blekiðjubákn
sé bænahús – krjúpandi þræla.
Í eðlilegri gremju sinni og von-brigðum með hrunið og eftir-
köst þess beina margir óánægju
sinni að sitjandi valdhöfum,
okkur sem tókum við keflinu 1.
febrúar 2009, og finnst að hægt
hafi gengið að kippa hlutunum
í lag. Og með rétti má segja að
almenningur hafi hvoru tveggja,
mikið til síns máls og rök fyrir
sinni óánægju. Auðvitað hefur
gengið hægt og hægar en við öll
vildum að komast út úr erfiðleik-
unum. Samt er það þannig að ef
raunsær mælikvarði og sann-
gjarn er lagður á hlutina var
vart við öðru að búast. Áfallið
hér var risavaxið og horfurnar
satt best að segja svo dapurlegar
fram eftir og út árið 2009 og inn
á árið 2010 að séð í því ljósi er
bjart yfir Íslandi nú. Óveðurský
þjóðargjaldþrots, efnahagslegrar
bráðnunar, stórfellds landflótta
eða annarra stórhörmunga, sem
ýmsir spáðu, eru að baki.
Hitt er svo sannarlega einnig
auðskilið að landsmenn eru enn
svekktir yfir því sem hér gerð-
ist, margir ganga sárir frá leikn-
um, áttu betra skilið af stjórn-
völdum sínum. Svo ekki sé nú
talað um aðra og enn verri hluti
eins og hvernig nýfrjálshyggju-,
græðgis- og siðleysistíminn fór
með okkur almennt talað. Að
hve miklu leyti við vorum sem
þjóð saklausir, óafvitandi leik-
soppar þeirrar hugmyndafræði
og að hve miklu leyti við vorum
auðveld/leiðitöm bráð skal ósagt
látið. (Seinni tíma viðfangsefni
að glíma við það. Hinir pólitísku,
félagslegu og sagnfræðilegu
þættir þessara atburða munu
líka taka sinn tíma í úrvinnslu.)
Já, auðvitað er eðlilegt að far-
vegur gremju og svekkelsis verði
meðal annars sá að gefa sitjandi
ríkisstjórn langt nef og falla
fyrir áróðri andstæðinga hennar
(sem eru mörg helstu inngrónu
valdaelement gamla tímans
svo sem Sjálfstæðisflokkurinn,
Morgunblaðið, sérhagsmuna-
samtök og þjóðrembuafturhald-
ið). Það er auðvelt að loka sig af
frá veruleikanum, raunheimin-
um, og segja sem svo; það að hér
á Íslandi tækifæranna skuli ekki
drjúpa smjör af hverju strái er
auðvitað allt þessari ömurlegu
ríkisstjórn að kenna. Á góðri
stund geta menn bætt í og sagt
sem svo að hér hafi ekkert hrun
orðið, bara svokallað hrun, það
sé bara áróður að hinum óskeik-
ulu hafi orðið eitthvað á. Það
vottar fyrir „kostuðum“ tilburð-
um til að umskrifa samtímasög-
una þannig að þeir sem fóru með
völd og bera stjórnskipulega og
pólitíska ábyrgð á hruninu hafi í
raun og veru bjargað Íslandi með
snilld sinni. Hvað um það, dokum
við og reynum að greina þetta á
yfirvegaðan hátt:
Það sem gerðist
Hrunið er staðreynd. Á upplýs-
ingaöld tækist ekki svæsnustu
ritskoðunar- og harðstjórnaröfl-
um að þurrka út þá staðreynd.
Eitthvað fór úrskeiðis. Það þurfti
að biðja guð að blessa Ísland.
Erfiðir og tvísýnir tímar fóru í
hönd. Ísland var fátækum vopn-
um búið, í vondu sviðsljósi sem
óþekktarormur sem farið hafði
illa að ráði sínu og trausti rúið,
í raun út á við og inn á við. Við
treystum engu hér heima, ekki
okkur sjálfum nema með mikl-
um fyrirvörum (gerum ekki
nema að takmörkuðu leyti enn)
og fáir treystu okkur (ekki einu
sinni „vinir“ okkar í öðrum nor-
rænum ríkjum) nema gegnum
ábyrgð Alþjóðagjaldeyrissjóðs-
ins. Við þurftum á utanaðkom-
andi aðstoð að halda. Það er ekk-
ert sem núverandi ríkisstjórn
fann upp á, heldur sóttu sjálf-
stæðismenn, þeir Geir Haarde,
Árni Mathiesen og Davíð Odds-
son um þá hjálp. Með öðrum
orðum; það var orðið eitthvert
vesen áður en við tókum til við
rústabjörgunina, ekki satt?
Að gamni eða hálfkæringi
slepptum (sem auðvitað er tæp-
ast viðeigandi þegar svo dýr-
keyptir hlutir í sögu þjóðar eiga
við), þá tók núverandi ríkis-
stjórn við erfiðustu aðstæðum
sem nokkur slík á lýðveldistím-
anum hefur fengið til að glíma
við. Annars staðar, þar sem áföll-
in voru þó miklum mun minni,
gengur hægt að koma hlutunum
aftur í lag. Töfrasprotarnir og
kraftaverkin sem lýðskrums- og
glanspappírsfólkið þykist hafa
á öllum fingrum eru því miður
bara til í umræðunni en ekki í
hinum erfiða raunheimi þröngra
kosta, blóðs, svita og tára til að
forða Íslandi frá niðurlægingu
og gjaldþroti.
Allt of margir trúðu spámönn-
um góðærisins og útrásarinnar
um hina fórnarlausu og tíma-
lausu sælu, það væri bara enda-
laust hægt að græða á daginn
og grilla á kvöldin. Það kæmi
aldrei neinn reikningur, aldrei
neinn morgundagur, það þyrfti
aldrei að borga lánin, lánstraust
í útlöndum væri ótakmarkað,
við værum miklu betri en Danir
í bisness, við værum best í heimi.
Hvað er sumt þetta sama fólk
að segja okkur í dag? Er það
kannski að öll okkar vandamál
séu ríkisstjórninni að kenna og
henni einni. Er e.t.v. verið að
bera á borð fyrir okkur skyndi-
bitapólitík, innihaldslausa dellu,
sem er eins haldlaus og kenning-
in um óendanleika hins eyðslu-
drifna græðgisgóðæris sem var
tekið að láni. Eigum við ekki að
hugsa okkar gang áður en við
látum ljúga að okkur blákalt,
tvisvar í röð, af sömu aðilum.
Það eru engin kraftaverk í boði
á niðursettu verði, það er ekki
hægt að láta skuldir og erfiðleika
gufa upp, það eru engar kanín-
ur og enginn hvítur hattur. Þetta
sem þarf er vinna, þrautseigja,
raunsæi, kjarkur og úthald. Þetta
er hægt og það sem meira er;
þetta er að takast. Ísland er að
komast, merkilega lítt skaddað
sem velferðarsamfélag, út úr erf-
iðleikum sínum. Við erum ekki
sloppin en það miðar vel. Það
er enn síður ástæða til að missa
móðinn nú en fyrir ári eða tveim-
ur síðan, þó vissulega varpi dap-
urt ástand í Evrópu og heimsbú-
skapnum skugga á.
Barningur á móti, en miðar samt
Já; það hefur gengið hægt, þetta
hefur verið barningur, við sem
stjórnvöld þessa ævintýralega
tíma höfum oft tekið umdeilan-
legar ákvarðanir sem e.t.v hafa
ekki alltaf reynst þær réttu.
Nema hvað? Gera menn ekki
mistök á hinum venjulegustu
tímum, hvað þá þegar hlaupið er
með slökkvitækið milli elda og
bjargað úr rústum mánuðum og
misserum saman?
En hefði þeim sem hlóðu upp
eldiviðnum og fóru ógætilega
með „góðæriskyndilinn“ geng-
ið betur að slökkva bálið, reyk-
ræsta húsið, hreinsa út, glerja og
mála og flytja inn aftur?
Bara þetta að lokum; lesum í
sporin, látum spámenn þeirra
hluta sem áður hafa reynst léleg
vísindi um framtíðina hafa fyrir
því að sannfæra okkur áður en
við trúum þeim. Enn betra;
látum aldrei aftur fagurgala,
lyga- og sérgæskuþvælu bera
heilbrigða skynsemi ofurliði á
Íslandi.
Það eru engin kraftaverk í boði á niður-
settu verði, það er ekki hægt að láta
skuldir og erfiðleika gufa upp, það eru
engar kanínur og enginn hvítur hattur.
Lesum í sporin!
Efnahagsmál
Steingrímur J.
Sigfússon
efnahags- og
viðskiptaráðherra
Um nýja byggingar-
reglugerð og ljóð
Framkvæmdir
Pétur Örn
Björnsson
arkitekt
DELL
komið í
nú er
Hátækni!
Taktu þátt
í Facebook-
leik Hátækni
PIPA
IPAPA
RR
\\\\\
TBW
A

T
A
SÍ
SÍA

12
2
0
49
12
2
0
49
2
2
0
49