Fréttatíminn - 20.09.2013, Blaðsíða 26

Fitul’til og
pr—teinr’k . . .
… og passar með öllu
www.ms.is
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA

H
ope Knútsson á
ættir sínar að rekja
til Rússlands, Pól-
lands, Þýskalands og
Ungverjalands, ólst
upp í Brooklyn hverfinu í New York
og gekk í menntaskóla með Bobby
Fischer og Barbra Streisand þó þau
hafi ekki þekkst enda var skólinn
stór. Hope hefur búið á Íslandi í
þrjátíu og níu ár en lítur samt ekki
á sig sem Íslending. „Mér líður
frekar eins og ég sé jarðarbúi á
þessari plánetu. Það er tvennt sem
mér finnst hvað neikvæðast í mann-
kynssögunni og það eru trúarbrögð
og þjóðernishyggja því þetta tvennt
gerir meira til að sundra fólki en
sameina það,“ segir hún.
Á sjöunda áratugnum var Hope
ósátt við margt sem var að gerast á
þeim tíma í Bandaríkjunum og tók
daglega virkan þátt í mótmælum
gegn stríðinu í Víetnam, byggingu
kjarnorkuvera og hergagnafram-
leiðslu. „Á þessum tíma var ég
einnig mjög ósátt við bandaríska
heilbrigðiskerfið og fannst mjög
ósanngjarnt að fólk gæti misst ævi-
sparnaðinn sinn við það að veikjast.
Á þessum tíma var ég farin að leita
að öðru landi til að búa í.“ Árið
1969 fór Hope svo í Evrópureisu
og millilenti á Íslandi og fór Gullna
hringinn. „Það var nóg. Ég varð
heilluð af landinu og fannst svo gott
að hér væru skattpeningarnir ekki
notaðir til að þjálfa fólk til að drepa
eða í vopnaframleiðslu, heldur til
góða fyrir landsmenn. Mig lang-
aði að vera hluti af svona frábæru
samfélagi.“
Í framhaldinu hélt Hope mikið
til hjá afgreiðslu Loftleiða á JFK
flugvelli og reyndi að læra íslensku
hjá starfsfólkinu þar. Hana langaði
líka til að prófa að fara á stefnumót
með íslenskum víkingi úr því hún
stefndi nú að því að flytja til lands-
ins. „Svo var það eitt kvöldið að inn
á flugvöllinn gengur ljóshærður
flugvirki og allir Íslendingarnir
hrópuðu: „Þarna er einn fyrir þig!“
Til að gera langa og sexý sögu
stutta var þetta hann Einar mað-
urinn minn og við giftum okkur ári
seinna,“ segir Hope brosandi. Síðar
fluttu þau til Íslands og eiga tvö
börn, Tryggva 39 ára sem vinnur
hjá Heklu og Kötlu 36 ára sem er
Trúarbrögð og þjóðernishyggja
sundra fólki frekar en að sameina það
Baráttukonan, iðjuþjálfinn og formaður Siðmenntar, Hope Knútsson, millilenti á Íslandi á leið sinni frá Bandaríkjunum í reisu um meginland Evrópu
fyrir þrjátíu og níu árum og kolféll fyrir landinu og ákvað að setjast hér að. Hope hlaut borgaralegt uppeldi hjá foreldrum sínum í Brooklyn í New
York og þegar að fermingu barnanna hennar tveggja kom á níunda áratugnum stóð hún fyrir fyrstu borgaralegu fermingunni á Íslandi. Hope fagnaði
sjötugsafmæli sínu á dögunum og ætlar ekki að hætta vinna, enda sé það öllum hollt að hafa hlutverk í samfélaginu. Það veit hún sem iðjuþjálfi.
förðunarfræðingur.
Eftir flutninginn til Íslands hófst
Hope handa við að setja á stofn
námsbraut í iðjuþjálfun á Íslandi en
það ferli tók rúmlega tuttugu ár.
Hope tók þátt í að stofna Iðjuþjálfa-
félag Íslands og sinnti stöðu for-
manns í tuttugu og tvö ár. Henni
fannst nauðsynlegt að kynnast ís-
lenska heilbrigðiskerfinu og vann
í tvö og hálft ár á Kleppsspítal-
anum. „Ég fór oftast grátandi heim
því spítalinn var eins og að fara í
tímavél tuttugu og fimm ár aftur
í tímann. Mér fannst svo rangt að
fólk með vandamál ætti að leggjast
inn á spítala og fá á sig geðveikis-
stimpil til að læra að höndla erfið-
leika lífsins.“ Eftir að hafa starfað
á Kleppsspítalanum gekk Hope til
liðs við Geðhjálp því henni fannst
nauðsynlegt að byggja upp þjónustu
fyrir utan geðsjúkrahús og gegndi
stöðu formanns Geðhjálpar í fimm
ár, frá árinu 1981.
Hope segir flutninginn til Íslands
hafa verið það lang erfiðasta sem
hún hefur gert í lífinu og þó hún tali
góða íslensku finnst henni eins og
hún geti ekki verið alveg hún sjálf
þegar hún talar íslensku. „Það er
erfitt að grínast á íslensku og sér-
staklega með orðaleiki eins og ég
geri gjarna á ensku,“ segir Hope
sem langaði mikið til að ganga í
útlendingafélag á Íslandi. „Ég hélt
ég væri eini útlendingurinn á Ís-
landi sem var svolítið einmanalegt.
Úr því ekkert slíkt félag var hérna
þurfti ég að stofna það og tók þátt
í stofnun Félags nýrra Íslendinga
árið 1991 og var formaður þess í
fimm ár. „Á þessum tíma var eng-
inn í kerfinu sem upplýsti útlend-
inga um Ísland svo við buðum upp
á bæði félagsskap og fræðslu. Í
félaginu var fólk frá um það bil tutt-
ugu löndum. Svo þegar yfirvöld
gerðu sér loksins grein fyrir því að
það væru fullt af útlendingum á Ís-
landi var Miðstöð nýbúa stofnuð og
þá var ekki lengur eins mikil þörf
fyrir félagið og það hætti starfsemi
sinni.“
Þegar Tryggvi og Katla, börn
Hope og Einars, voru að komast á
fermingaraldur fékk hún þá hug-
mynd að standa fyrir borgaralegri
fermingu á Íslandi en hún hafði
lesið um slíkt í Noregi í blaðagrein
eftir Ara Trausta. „Ég fékk senda
handbók frá Húmanistafélaginu í
Noregi og fór á heimsþing húman-
ista og var kynnt sem manneskjan
sem ætlaði að stofna borgaralega
fermingu á Íslandi.“ Borgaralega
fermingin var umdeild á Íslandi og
var prestur sem skrifaði blaðagrein
og lét í ljós óánægju sína með að
útlendingur ætlaði sér að breyta
hefðum Íslendinga og nota orðið
ferming um eitthvað sem var ekki
tengt kristni en Hope segir orðið
confirmare þýða að styðjast eða að
styrkjast og það sé einmitt það sem
fermingarbörnin geri, þau styrkist
í þeirri ákvörðun sinni að verða
ábyrgir borgarar. Þá hafi enginn
einkaleyfi á notkun orðsins. „Þetta
byrjaði þannig að ég skrifaði blaða-
grein um það að börnin mín ætluðu
að verða fyrst á Íslandi til að ferm-
ast borgaralega og spurði hvort ein-
hver myndi vilja vera með. Síminn
hjá mér byrjaði að hringja þá og
hefur ekki stoppað síðan, í tuttugu
og fimm ár.“ Á námskeiðum fyrir
borgaralegar fermingar eru kennd
gagnrýnin hugsun, mannleg sam-
skipti, mannréttindi, siðfræði og
fleira „Á þessum tíma spurði fólk
mig hvort það væri þá kristin sið-
fræði. En ég sagði að það væri
almenn siðfræði því fólk geti verið
gott og hagað sér siðferðislega
rétt án þess að trúa á ósýnilega,
yfirnáttúrulega veru.“ Núna eru
borgaralegar fermingar haldnar á
nokkrum stöðum á landinu ár hvert
og næsta vor verður fjöldi ferm-
ingarbarna tæplega tvö hundruð og
fimmtíu.
Siðmennt býður einnig upp á
borgaralegar nafnagjafir, giftingar
og útfarir. Í maí síðastliðnum fékk
Siðmennt skráningu sem lífsskoð-
unarfélag og síðan hefur fjöldi
giftinga þrefaldast og starfa hjá
félaginu tólf þjálfaðir athafnastjór-
ar. Að sögn Hope fara nafnagjafir
yfirleitt fram í heimahúsum en
giftingar ýmist úti í náttúrunni,
veislusölum eða í heimahúsum.
„Útfarirnar eru ýmist í veislusölum,
félagsheimilum eða í Fossvogskap-
ellunni. Fríkirkjan í Reykjavík hef-
ur stundum gefið okkur leyfi til að
vera með athafnir. Svo eru óvígðir
grafreitir í Gufuneskirkjugarði auk
þess sem nýi duftkersreiturinn í
Fossvogi er óvígður.“
Á dögunum fagnaði Hope sjö-
tugsafmæli sínu og hélt veislu þar
sem Páll Óskar og Hörður Torfa
tóku lagið og sonur vinkonu hennar
lék nokkur lög á fiðlu. „Þetta voru
eins og einkatónleikar og alveg
stórkostlegt.“ Þrátt fyrir að vera
komin á hefðbundinn eftirlauna-
aldur ætlar Hope sér ekki að setjast
í helgan stein og starfar áfram sem
formaður Siðmenntar. „Það er svo
mikilvægt að hafa hlutverk og gefa
til samfélagsins. Ég veit það vel,
svona sem iðjuþjálfi.“
Dagný Hulda Erlendsdóttir
dagnyhulda@frettatiminn.is
Hope Knútsson hefur búið á Íslandi í þrjátíu og níu ár en lítur þó ekki á sig sem Íslending heldur jarðarbúa. Ljósmynd/Hari.
26 viðtal Helgin 20.-22. september 2013