Fréttatíminn - 20.09.2013, Qupperneq 60

Helgin 20.-22. september 2013
Maður horfir
á þann sem
manni þykir
vænt um
hverfa frá
manni.
4 MUNUM ÞÁ SEM GLEYMA
R
agnheiður Elín Árna-
dóttir, iðnaðar- og við-
skiptaráðherra, ólst
upp í Keflavík og er
yngst fjögurra systk-
ina. Þegar hún var rúmlega tvítug
greindist móðir hennar, Hólmfríð-
ur Guðmundsdóttir, með Alzhei-
merssjúkdóminn og við tók erfitt
tímabil hjá fjölskyldunni. „Það
hafði orðið dauðsfall í fjölskyld-
unni árið 1989 og þegar við lítum
til baka voru viðbrögð mömmu
þá önnur en maður átti von á, hún
var svolítið ringluð. Á þeim tíma
gerðum við okkur þó enga grein
fyrir því að ástæðan væri fyrstu
einkenni Alzheimerssjúkdómsins.
Móðir Ragnheiðar var fædd árið
1928 og var því 75 ára þegar hún
lést árið 2003.
Dramatískur aðdragandi
greiningar
Þrátt fyrir að móðir Ragnheiðar
hefði verið svolítið gleymin í
nokkurn tíma var sjúkdómurinn
ekki greindur strax. Kvöld eitt fór
hún í spilaklúbb með vinkonum
sínum, eins og hún gerði reglu-
lega. „Mamma var yfirleitt ekki
lengi á þessum spilakvöldum því
hún var útivinnandi og átti að
mæta til vinnu næsta dag. Á þess-
um tíma var ég að vinna hjá Flug-
leiðum og átti að mæta til vinnu
um klukkan fimm næsta morgun.
Þegar mamma fór í spilaklúbbinn
gantaðist ég við hana um að ef það
yrði mikið fjör hjá þeim myndi
ég bara sækja hana á leiðinni í
vinnuna snemma næsta morgun.
Þegar Ragnheiður svo fór á fætur
klukkan fjögur var móðir hennar
ekki enn komin heim og fannst
Ragnheiði það mjög óvenjulegt.
„Ég fann eitthvað á mér og ákvað
að keyra framhjá húsinu þar sem
þær höfðu verið að spila saman í
Móðir Ragnheiðar
Elínar Árnadóttir, iðn-
aðar- og viðskipta-
ráðherra, greindist með
Alzheimerssjúkdóm þegar
Ragnheiður sjálf var um
tvítugt. Þegar Ragnheiður
lítur til baka vildi hún óska
að hún hefði sýnt móður
sinni meiri þolinmæði
og nærgætni í veikind-
unum. Hennar ráðlegg-
ingar til aðstandenda
Alzheimerssjúklinga eru
þær að taka alltaf fullan
þátt í samræðunum þó
þær snúist oft og tíðum
um það sama aftur og
aftur. Margir í móðurfjöl-
skyldu Ragnheiðar hafa
greinst með Alzheimers
og ætlar Ragnheiður að
nýta sér tæknina og láta
kanna hvort líkur séu á að
hún sjálf eigi eftir að fá
sjúkdóminn.
staðinn fyrir að fara beint í vinn-
una. Þegar ég var búin að keyra
stutta vegalengd sá ég eitthvað
liggja á götunni og hélt fyrst að
þetta væri ruslapoki. Svo þegar
ég kom nær sá ég að þetta var
mamma sem lá þarna meðvitund-
arlaus. Ragnheiður hristi móður
sína og sá að hún var á lífi. Þar
næst hljóp hún heim og lét föður
sinn hringja í sjúkrabíl. Í ljós kom
að liðið hafði yfir móður Ragn-
heiðar þegar hún gekk heim um
kvöldið og hún hafði legið þarna í
nokkurn tíma og orðin ansi köld.
Ragnheiður segir mikla óvissu
hafa ríkt fyrst um hvað hefði gerst
og hún sjálf hafi fyrst ekki vitað
hvort hún hafi verið rænd eða orð-
ið fyrir einhverju öðru. Á þessum
tíma var móðir Ragnheiðar 64 ára
gömul. „Í kjölfarið fór mamma í
miklar rannsóknir og sem leiddu
að lokum í ljós að hún var með
Alzheimerssjúkdóminn þannig
að þá má segja að þetta atvik hafi
verið upphafið að greiningunni.
Síðar um sumarið flutti Ragn-
heiður til Bandaríkjanna til náms
og sá áberandi mun á móður sinni
í hvert sinn er þær hittust þau ár
er hún dvaldi ytra. „Fimm árum
eftir greininguna fór mamma á
svo á hjúkrunarheimili þar sem
hún dvaldist í sex ár til dauða-
dags.“
Þakklát fyrir umhyggju
samstarfsfólks í Sparisjóði
Keflavíkur
Móðir Ragnheiðar hafði meiri-
hluta sinnar starfsævi verið aðal-
bókari Sparisjóðs Keflavíkur og
vann áfram þar í nokkur ár eftir
að sjúkdómsins varð vart. „Fólkið
þar kom alveg yndislega vel fram
við mömmu og hún hélt reisn sinni
allan starfstímann. Minnkandi
starfsgeta hennar var ekki álitin
stórt vandamál, heldur voru henni
smám saman falin léttari verkefni.
Allan tímann fékk hún að halda
sinni skrifstofu jafnvel þó það væri
verið að breyta til og hafa opin
rými. Samstarfsfólk hennar leysti
þetta svo vel að maður stendur í
eilífri þakkarskuld við það. Að lok-
um ákvað móðir Ragnheiðar sjálf,
einn góðan veðurdag, að hætta að
vinna og lauk sinni starfsævi því
sátt.
Ragnheiður segir móður sína
hafa verið slungna við að leyna
sjúkdómnum fyrir öðrum til að
byrja með. „Til dæmis ef hún var
að fara út í búð og ég bað hana
um að kaupa algenga vöru eins og
mjólk. Ef hún gleymdi því sagði
hún bara við mig að mjólkin hefði
verið búin, aldrei þessu vant. Í
fyrstu trúði ég henni alltaf því hún
var mjög sannfærandi.“ Stundum
Vildi að ég
hefði verið
þolinmóðari
Ragnheiður Elín segir lífsnauðsynlegt að hafa
húmor. Alzheimerssjúkdómsferlið sé svolítið eins
og dramaleikrit. Stundum sé það ofboðslega
sorglegt en geti líka verið fyndið. Ljósmynd/Hari.