Fréttatíminn - 18.05.2012, Qupperneq 14

Alveg mátulegur
Heimilis
GRJÓNAGRAUTUR
H
V
ÍT
A
H
Ú
SI
Ð
/
S
ÍA

S
ayid var á leið heim til
eiginkonu og barna, sex ára
sonar og ársgamallar dóttur,
í Erítreu eftir námsdvöl á
Íslandi þegar vinir hans
ráðlögðu honum að snúa ekki til baka.
Lögreglan hafði komið á skrifstofu hans
í orkumálaráðuneyti Erítreu í með það
fyrir augum að handtaka hann. Ef hann
hefði verið á staðnum sæti hann enn í
fangelsi án dóms og laga, hefði líklega
þurft að þola pyntingar og fjölskyldan
fengi engar fregnir af afdrifum hans.
Ástandið þar er með því skelfilegasta
sem þekkist.
Sayid var staddur í Þýskalandi þegar
hann fékk viðvörunina. Hann hafði
millilent þar á leið heim eftir hálfs árs
námsdvöl á Íslandi. Hann afréð að fara
til Svíþjóðar og sækja þar um hæli en
vegna svokallaðs Dyflinarsáttmála var
hann sendur aftur til Íslands því hann
var með vegabréfsáritun til Íslands. Sa-
yid er jarðfræðingur og hafði dvalist hér
á landi við nám í Jarðhitaskóla Samein-
uðu þjóðanna í hálft ár. „Ég átti pantað
flug til Erítreu þann 23. október. Þann
19. október mætti lögreglan á skrifstofu
mína í ráðuneytinu til að handtaka mig.
Þegar mér var sagt þetta ákvað ég að
fara ekki til baka,“ segir Sayid. Hann
hitti fjölskyldu sína ekki aftur fyrr en
fimm árum síðar, eftir miklar raunir.
Við getum ekki notað þeirra réttu
nöfn og ætlum því að kalla móðurina
Aatifa, drenginn Hayat og stúlkuna Hy-
iab. Erítresk yfirvöld eru með útsendara
um alla Evrópu sem hafa það verkefni
að finna erítreska flóttamenn. Farið er í
gegnum fjölmiðla og tilkynnt til heima-
landsins ef Erítreubúi birtist þar og
fjölskyldunni heima fyrir er refsað harð-
lega. „Þó svo að við höfum sloppið eru
fjölskyldur okkar enn í hættu,“ segir
Sayid.
„Rangar“ pólitískar skoðanir
Ástæðan fyrir handtökutilrauninni er
að árið 2000 var Sayid meðlimur í öðr-
um stjórnmálaflokki en nú er leyfilegur
í landinu. Upp úr aldamótum hóf forseti
landsins, Afwerki Isaias, skipulagðar
hreinsanir á pólitískum andstæðingum
sínum með hjálp lögreglu og hers.
Lýðræði var afnumið og þáverandi
ríkisstjórn og æðstu ráðamenn hand-
teknir. Þeir sitja enn í fangelsi. Þeir sem
sluppu undan handtökum flúðu land.
Fjölmiðlar voru bannaðir og frétta- og
blaðamenn fangelsaðir enda er talið
að hvergi í heiminum ríki minna fjöl-
miðlafrelsi en í Erítreu, ekki einu sinni
í Norður-Kóreu. Fjöldi blaðamanna, erí-
treskra og erlendra, sitja í fangelsi, þar
á meðal sænskir blaðamenn sem ekki
hefur tekist að fá lausa úr haldi þrátt
fyrir ítrekaðar tilraunir sænskra yfir-
valda.
Á árunum fyrir aldamót ríkti bjart-
sýni í Erítreu að sögn Sayid. Ríkið hafði
öðlast sjálfstæði árið 1993 og komið var
á lýðræði og landið var á uppleið efna-
„Þetta er pabbi!
– hún þekkti mig
af myndunum“
Sayid kvaddi eiginkonu, 11 mánaða dóttur og sex ára son þegar hann fór í sex mánaða nám til Íslands árið
2004. Hann hitti þau ekki aftur fyrr en fimm árum síðar á Keflavíkurflugvelli. Börnin þekktu hann aftur af
myndum sem þau áttu af pabba sínum. Þau eru frá Erítreu en ástandið þar er með því versta sem þekk-
ist. Einræði ríkir og er fjölskyldum flóttamanna, sem margir freistast til að flýja óbærilegar aðstæður,
grimmilega refsað. Sigríður Dögg Auðunsdóttir segir hér magnaða sögu flóttamanns frá Erítreu en fjölskyldu
hans tókst að sleppa með ævintýralegum hætti, eftir hremmingar og sér nú framtíðina fyrir sér á Íslandi.
Samkvæmt tölum frá Amnesty
International er talið að
um 230 þúsund erítreskir
flóttamenn búi utan heima-
lands síns. Engar tölur eru
til um fjölda þeirra sem látið
hafa lífið á flóttanum eða lög-
reglan myrt. Flestir erítreskir
flóttamenn eru í Súdan, um
200.000, þar af eru um 130
þúsund í ömurlegum að-
stæðum í flóttamannabúðum
þar í landi. Þeir sem reyna að
komast til Líbýu og þaðan til
Evrópu þurfa að fara yfir Sinai-
eyðimörkina í Egyptalandi
þar sem skipulögð mannrán,
þrælasala og líffærastuldur
viðgengst. Þá hefur erítreska
lögreglan stundað að gera
áhlaup á egypsk og súdönsk
þorp og handtaka erítreíska
flóttamenn sem þar leynast.
Bróðursonur Sayid flúði
Erítreu 18 ára gamall og er
nú í Súdan. Hann þurfti, líkt
og allir Erítreubúar 18 ára
og eldri, að sinna herskyldu.
Engin takmörk eru á því hve
fólk þarf að sinna herskyldu
lengi og veit enginn í raun
hvenær honum verður sleppt
úr hernum, ef nokkurn tímann.
Óbreyttir hermenn eru notaðir
sem þrælar fyrir hærra setta
og eru notaðir til að byggja hús
fyrir þá, vinna við landbúnað á
jörðum sem herinn hefur stolið
af bændum, í þrif eða önnur
heimilisstörf. Allt án þess að
fá greitt fyrir annað en örlitla
vasapeninga til að geta lifað af.
Í huga erítreskra ungmenna
er framtíðin ekki björt. Síðasta
árið í menntaskóla, þegar
þau eru 17 ára, eru þau send
í herbúðir þar sem þau þurfa
að dveljast í að minnsta kosti
ár, sum lengur, án þess að
eiga þess kost að hitta fjöl-
skyldu sína. Þar hljóta þau
herþjálfun og þurfa að læra
fyrir lokapróf sem hefur
úrslitaáhrif á fram-
tíðarhorfur þeirra. Þau
sem ná prófinu
eiga þess kost að
halda áfram námi,
ýmist í háskóla
eða starfsgreina-
skóla. Að námi
loknu eru þau
skylduð til að starfa hjá
ríkinu í tvö ár með lágmarks-
framfærslu að launum. Þau
sem ekki ná menntaskólaprófi
eru send í herinn. Allir sinna
hins vegar herskyldu í mis-
langan tíma.
Systursonur Sayid var
neyddur í herinn en flúði yfir
landamærin til Súdan þegar
hann fékk tækifæri til. Faðir
hans var rukkaður um 50.000
nakfa sem hann gat ekki
greitt. Hann var settur
í fangelsi en eftir tvo
mánuði hafði honum
og konu hans tekist að
skrapa saman fyrir
sektinni hjá vinum
og fjölskyldu og var
honum þá sleppt.
Eina von erí-
treskra barna felst
í því að geta dag einn
flúið. Það er betra að
deyja á leiðinni en að þurfa
að búa í því vonleysi sem ríkir
í Erítreu. Þess vegna taka þau
áhættuna á að flýja yfir Sinai
eyðimörkina eða sigla yfir
Miðjarðarhafið og láta lífið á
leiðinni. Það er vonin um betra
líf sem fær þau til þess að
reyna. -sda
Dauðinn betri en líf í Erítreu
hagslega. „Ég fór í námsferð til Noregs
árið 1997 en þá hvarflaði ekki að mér að
koma ekki aftur. Það voru jákvæð teikn
á lofti í Erítreu. Við vorum með lýðræð-
islega kjörið þing, fjöldi frjálsra fjölmiðla
var starfandi og efnahagurinn á uppleið.
Árið 1998 fór að halla undan fæti og
árið 2000 hætti þingið að starfa. Fimm-
tán ráðherrar voru handteknir og eru
enn í fangelsi. Ástæðurnar sem gefnar
voru, voru þær að þeir hefðu aðrar hug-
myndir en forsetinn,“ segir Sayid. Nú er
einungis einn stjórnmálaflokkur leyfður
í landinu. Þar ríkir hvorki skoðanafrelsi
né tjáningarfrelsi og dómsvaldið er ekki
starfandi. Forsetinn er einráður með að-
stoð hers og lögreglu.
Hreinsanirnar héldu áfram og árið
2003 var komið að embættismönnum í
ráðuneytum. „Allir þeir sem höfðu áður
verið í öðrum stjórnmálaflokki en forset-
inn voru handteknir. Þess vegna mætti
lögreglan á skrifstofu mína árið 2004 í
því skyni að handtaka mig,“ segir Sayid.
Sigríður Dögg
Auðunsdóttir
sigridur@ frettatiminn.is
Hver sá sem
flýr land veit
að yfirvöld
munu sekta
fjölskylduna
sem eftir er
um 50.000
nakfa sem
nemur árs-
launum
verkamanns
í 11 ár.
Framhald á næstu opnu
Við köllum hann
Sayid því við getum ekki
notað hans rétta nafn.
Erítreísk yfirvöld eru
með útsendara um alla
Evrópu til að hafa upp á
flóttamönnum. “Þó svo
að við höfum sloppið
eru fjölskyldur okkar
enn í hættu”.
14 viðtal Helgin 18.-20. maí 2012