Fréttatíminn - 25.05.2012, Blaðsíða 60

52 bækur Helgin 25.-27. maí 2012
 RitdómuR LeikaRinn
Heilsuréttir fjölskyldunnar
eftir Berglindi Sigmars-
dóttur er á toppi met-
sölulista Félags íslenskra
bókaútgefenda fyrir síðustu
tvær vikur. Bókin mun
vera full af uppskriftum
fyrir þá sem vilja hollari
mat og bættan lífstíl.
BeRgLind vinsæL
 RitdómuR skíRniR voR 2012
s umir sögðu það fyrsta merki vorsins 1968 að Ólafur Jónsson var gerður að ritstjóra Skírnis
eftir hallarbyltingu Sigurðar Líndal
í Bókmenntafélaginu. Ekki að menn
eigi að kasta rýrð á þá sem eru á
undan gengnir en Ólafur tók tímaritið
og gerði það að merkilegum vettvangi
fyrir bókmenntaumfjöllun og sam-
félagsumræðu. Síðan hafa nokkrir
mætir menn komið að ritstjórn þess.
Halldór Guðmundsson er nýlega
hættur sem ritstjóri og tekinn til við
rekstur á tónleika- og ráðstefnuhúsi
og er vel að því kominn þótt ráðstefnu-
og tónleikahald hafi ekki vegið þungt
í orðspori hans til þessa. Hann vann
aftur það þarfaverk þegar hann tók
við Skírni að koma honum út tvisvar
á ári. Skírnir hefur á ritstjóratíð hans
verið fjörmikið og merkilegt tímarit,
fræðilegt um leið og það er alþýðlegt,
umræðan þar jarðbundin en ekki með
himinskautum eins og gjarna gerist
með vettvang sem vill einangra sig
bæði í frjálsu falli hinnar persónulegu
upplifunar og stíflyndi hinna mennt-
uðu tískufræða þar sem menn eru
hlekkjaðir við þúfuna. Dóra gekk vel
að ritstýra þessu tímariti.
Vorheftið á 186 árinu er fullt af fínu
efni. Það er ekki til þess fallið að lesa í
rykk eins er bæði um Stínu og TMM,
gerir lesanda heldur ekki fráfallinn því að
lesa það allt fljótt eins og verður því miður
raunin um Ritið vegna ofríkis þemagreina
í því sem stundum eru reyndar eins villt-
um köttum sé troðið í poka, þær vilja allar
í sitthverja áttina. Örfárra daga sambúð
með nýjum Skírni leiddi til þess að helm-
ingur heftisins var lesinn í snatri, eftir
stóðu minnst tvær af þeim greinum sem
lesa verður aftur af því þær eru af svo
miklu viti. Trauma-saga af Gvendi góða
eftir Hjalta Hugason var álíka skemmti-
leg og nýlega greining Óttars Guðmunds-
sonar á aðalpersónum Íslendingasagna.
Samantekt Ragnars Jóhannssonar um
afdrif Reynistaðabræðra hefur fyrir
þessum lesanda lokið þeirri gátu, hvað
sem Guðmundur minn Jósafatsson hefði
nú um hana sagt. Fucky strike skrif Dani-
ellu Kvaran lýstu upp horn í garði Erro.
Sigríður Dúna Kristmundsdóttir skrifar
þar elskulega kynningu á Levi Strauss
og Alda Björk réttlætir fullkomlega tök
Hallgríms Helgasonar á ferli Brynhildar
Björnsson, einni enn einæðispersónu
sem hann hefur skapað og uppistandinu
sem úr varð og bókin er. HH getur hætt
að bretta upp kragann og draga hattinn
oní augu, farið í ljós sumarföt og sett upp
Panama ef hann á hann. Halldór sjálfur
skrifar í heftið ritdóm um ævisögu Gunn-
ars Gunnarssonar, heldur sanngjarnan.
Þá eru í heftinu ólesnar greinar eftir
Þorvald Gylfason, Eirík Bergmann og
Arla Harðarson sem bíða sólbjarts morg-
uns og könnu af sterku kaffi hjá þessum
lesanda. Lofa að lesa þær.
Helga Kress og Svanur Kristjánsson
eiga aftur þær ritgerðir í Skírni sem tekið
verður sannarlega eftir um langa hríð:
Helga er enn á slóðum Jónasar Hall-
grímssonar og er lestur hennar á þræði
í skáldskap hann ljómandi, ekki bara
fyrir hugkvæmni frú Kress sem, eins og
bókmenntaunnendum og höfundum er
kunnugt, er einn merkasti bókmennta-
fræðingur okkar daga, því hún hefur
ævinlega eitthvað nýtt að segja og þorir
að segja það, heldur líka fyrir þann var-
færna og innilega lestur sem hún leggur
fyrir okkur unnendur skáldsins. Grein
Svans aftur á móti er skuggalegur lestur
um bresti sem upp komu í framkomu
stjórnmálaflokka og stjórnmálamanna frá
upphafi lýðveldis: Þá samtvinnun erlends
valds og innlendrar hagsmunagæslu sem
teygði sig úr flokkunum um allt þjóð-
lífið. Sögukenning Svans hrópar á frekari
umræðu. Lestur hans á örlagapunkti þar
sem alþýðuhreyfingar falla í ófrelsis átt
með banni eru merkilegur og lýsing hans
á hvernig markvissri lýðræðisþróun hér
er komið fyrir kattarnef með afskiptum
forseta og beitingu sérstakra stjórnmála-
flokka heimtar almenna umræðu og al-
menna vitund. Þessar tvær greinar verða
menn að lesa — fylgist þeir með.
Svo má spyrja um stjörnur. Það er út
í hött að viðhafa svoleiðis kerfi um jafn
þarft tímarit og Skírni.
Bækur
Páll Baldvin Baldvinsson
pbb@frettatiminn.is
Stjörnugjöf til Skírnis
Sá tími árs er kominn að menn leggjast í kortin. Þau eru
að vísu til á flestum heimilum en hafa tilhneigingu til að
hverfa ofan í skúffur og finnist ekki þegar menn leita
leiða. Kortaútgáfa á Íslandi er margbreytileg eftir því
við hvern er talað. Innlendum ferðamönnum bættist
nýlega við Ferða Atlas í kvarðanum 1:200000. Mál
og menning gefur út. Hann er í nokkuð stóru broti
og gormaður 24 x28, kemst ekki í hanskahólf (hver
geymir annars hanska í þeim) og er því dæmdur til
borð- og bílsætalesturs, helst til stór í gönguferðir.
Nýjungin felst í fuglamyndunum og myndum af ís-
lenskum plöntum sem gera hann að fínu gagni. Svo
eru vitaskuld kort af þéttbýlisstöðum, meira að segja
Reykjavík fyrir þá sem vilja komast í 101. Kort yfir
sundlaugar og tjaldsvæði á öllu landinu. Nú er bara
að finna sér leið. -pbb
Hver þarf ekki kort
Börn og menning er tímarit helgað bókmenntum fyrir
börn – hefur komið út í 27 ár. Þeir hafa fáir skrifað í
það höfundarnir sem mest kvarta um litla umræðu
um bókmenntir á Íslandi, en Börn og menning birtir
einkum greinar um texta fyrir krakka. Ritstjóri er
Helga Ferdinandsdóttir og í 1. tölublaði þessa
árs eru meðal annars efnis er grein um bókasöfn
fyrir börn eftir Helgu Birgisdóttur, höfundarnir
Salka Guðmundsdóttir og Jónína Leósdóttir
segja reynslusögur af sér sem ungum lesendum,
fjallað er um fyrirbærið Önnu í Grænuhlíð og
svo eru langt viðtal við Oddnýju Sturludóttur
um Barnaborgina Reykjavík, leikdómur um
Litla skrýmslið auk ritdóma um Rökkurhæðir,
Með heiminn í vasanum og nýja útgáfu Hávamála. Heftið fæst í öllum betri
bókaverslunum. -pbb
Málgagn Ibby á Íslandi
Uppgangur íslensku glæpasögunnar
skýrist ekki aðeins af þrásetu Arnalds
Indriðasonar á toppi sölulista kringum
hver áramót. Eftirbátar hans og fáir
samferðamenn hafa átt erindi, ekki
aðeins í tilraun til að taka á samfélags-
legu ástandi, sem skapandi höfundar
hafa ekki heldur farið varhluta af og
tekist á við með öðrum hætti, heldur
líka vilja til að lofsyngja hversdags-
leikann. Að þessu leyti falla þeir í sama
far og margir aðrir félagar þeirra á
sakamálasögubekknum. Nýliður feta
gjarnan sömu slóð og þannig er nýtt
spennuverk eftir Sólveigu Pálsdóttur,
Leikarinn. Eins og oft áður er það sett
upp í afmörkuðum heimi, en teygir
svo lengra og víðar um samfélag og
sögu. Þetta er snotur saga, ekki lipurlega skrifuð,
persónulýsingar þokkalega heppnaðar, sumar
bráðvel og þá einkum hinar smærri, til dæmis eldri
hjón sem koma við sögu nálægt spennandi enda-
lokum þessa ævintýris. Eins er hér að finna drög
að mannlýsingu sem stikar þróunarferil spennu-
sögunnar hratt og nær góðum þroska þótt ekki
komi sú þróun lesanda á óvart. Áhugamenn um ís-
lenskar sakamálasögur munu gleðjast yfir þessum
nýja höfundi.
Í sögunni verður samt vandi sakamálasögu okk-
ar dags nokkuð ljós. Skortur á flóknum glæpum
virðist nú um stundir plaga formið og þá verður allt
með keimlíkum blæ. Bókhaldsglæpir gera sig illa í
sakamálasögum þótt athafnamenn landsins kunni
að hafa lagt okkur til nægt efni í nýjar Íslendinga-
sögur, spámenn telja næstu þrjúhundruð ár. Fund-
vísi á sögusvið er íslenskum krimmahöfundum til
trafala. Þetta kann samt að verða til þess að menn
taki að halda framhjá hinum markaðssetta og
klisjukennda formi, gera samtímasögur af þessu
tagi nær raunsæislegum skáldsögum með ívafi af
glæpum og misyndisverkum. Sjáum hvað setur.
Sólveig má vera ánægð með sitt upphaf á þessum
nýja ferli. Lofsyrði sálfræðingsins og bóksölukon-
unnar í bak og fyrir á kiljunni eru aftur aðeins út
fyrir markið. En hvað gera menn ekki ef þeir eru
beðnir fallega, jafnvel konur. Það er eftilvill spenn-
andi sögusvið: Morð í bóksölufyrirtæki í eigu
banka, eða á einkapraxís í meðferð áráttusjúklinga
og sálfræðinga þeirra? -pbb
Snotur saga
skírnir vor 2012
Ritstjóri Halldór Guðmundsson
Hið íslenska bókmenntafélag
264 síður, 2012.

Leikarinn
Sólveig Pálsdóttir
JPV, 284 síður, 2012.
Halldór Guðmunds-
son ritstýrir Skírni í
síðasta sinn. Ljómsynd
Hari
Svo má spyrja um stjörnur.
Það er út í hött að viðhafa
svoleiðis kerfi um jafn þarft
tímarit og Skírni.
Sólveig Pálsdóttir
í útgáfuhófi hjá
Eymundson.
Gönguferðin þín er á utivist.is
Skoðaðu ferðir
á utivist.is