Læknablaðið - 01.01.1929, Blaðsíða 9

LÆKNABLAÐIÐ
3
hjartanu sjálfu fyrst og fremst, e'ða sekundærar, þ. e. ef sjúkdómur aðal-
lega er í æðakerfinu, er verkar óbeint á hjartað.
Af primærum hjartabreytingum koma aðallega til greina: Insuff.
aortæ, bypertrofia & dilatatio ventric. sin., stenosis mitralis, ýmiskonar
truflun i atrio-venticulær leiðslunni, vegna sjúkdóma í His-Tawaras fasci-
culus eða myocarditis.
Allar þessar sömu brevtingar á hjartanu geta verið sekundærar
eftir sjúkdóma í æðakerfinu, og hefir þá hypertrofia ventric. sin. einna
mesta þýðingu. Einna þýðingarmest af sekundær hjartabreytingum er ann-
ars þverrandi systolisk kontraktion eða dilatation á hægri hjartahelming,
sem komið getur við aukna mótstöðu í lungunum, t. d. við pneumoni. Því
minna blóð, sem hægra hjarta getur knúð í gegnum lungun — því útbreidd-
ari sem pneumoni er — því minna blóð berst vinstra hjarta til þess að
senda út um líkamann, og systoliski blóðþrýstingurinn lækkar, nálgast þann
diastoliska meira og meira uns munurinn er enginn, cirkulationin í aa.
coronariæ bættir og hjartað deyr.
Sama hættan stafar af þverrandi systoliskri kontraktion og vaxandi
dilatation á vinstri ventrikel, ef fullnægjandi hypertrofi ekki fer samhliða
dilatationinni: Hjartað smámissir kraftinn til þess að geta sent blóðið
út með fullum systoliskum þrýstirigi.
Misnmnurinn á systoliskum og diastoliskum blóðþrýstingi cr því bcinn
mœlikvarði á varakrafta hjartans — minki þessi mismunur, fer kraftur
hjartans þverrandi, vaxi hann, er það merki þess að kraftar hjartans auk-
ist. Mismunur þcssi cr því ein allra þýdingarmcsta proguostisk og tcrapcut-
isk bending t. d. við pneumoni.
Áhrif annara hjartabreytinga á blóðþrýstinginn eru í aðalatriðunuin þessi:
Insufficientia aortæ: Frekar lágitr diastoliskur þrýstingur, en þar eð
vinstri ventrikel hypertrofierar svo að segja samstundis og aortainsuffiens
myndast, verður systoliski blóðþrýstingurinn hár. Sérkennilegt fyrir aorta-
insuffiens er því óeðlilega stórt millibil á milli diastoliska og systoliska
blóðþrýstingsins, t. <!. 100 mm. eða meira. Ef að diastoliski blóðþrýsting-
urinn einnig er aukinn við aortainsuf ficiens, þá er það merki þess að peri-
ferar breytingar eru miklar í æðunum, — venjulega arteriosclerosis.
Mitral- (og aorta-) -stenosis hafa lækkandi áhrif á blóðþrýstinginn, en
það kompenserast vanalega við hypertrofi á vinstri ventrikel.
Arytmiurnar fá að eins þýðingu, þegar þær eru svo miklar, að blóð-
bylgjan kemst ekki altaf út i perifera æðakerfið.
Eins og gefur að skilja, er þetta ekki nema lauslegt skematiskt yfirlit
yfir helstu breytingar, sem verða á blóðþrýstingi hjá mönnum.
Þar eð blóðrásin er lokað hringrásarkerfi, sem margir aðilar standa að,
er óhjákvæmilegt annað en að breyting á einum stað þess hafi í för með
sér kompenserandi breytingar á öllum hinum. Þegar blóðþrýstingur er
mældur á lifandi veru, er ]iað þvi meira eða minna kompenserað ástand,
sem rannsakað er; á hvern hátt eigi að analysera það, verður almenna, klin-
iska rannsóknin, sem jafnframt er gerð, að gefa vísbendingar um.
Blóðþrýstingsmæling er langt frá því að vera fysiologisk tilraun, heldur