Læknablaðið - 01.12.1972, Qupperneq 23

LÆKNABLAÐIÐ
197
sjúklingum, sem vistaðir voru á Laugarnesspítalanum fyrsta árið, sem
hann starfaði, voru 9 alblindir og nokkrir hálfblindir.
Berklabólgu í augum mun hafa gætt hér og stundum orsakað
blindu, en er nú mjög sjaldgæf.
Ef verðandi mæður fá rauða hunda í byrjun meðgöngutíma, getur
barn fæðzt blint vegna drers á augasteini (cataracta congenita) eða
vanskapnaðar á augum. í farsóttinni, sem gekk hér á landi á sjötta ára-
tugnum, fæddust nokkur blind börn, en ekkert mér vitanlega í farsótt-
inni 1964, en aftur á móti mörg heyrnarlaus. Gegn faraldri rauðra
hunda þarf því að vera vel á verði.
Einnig þarf að gæta mikillar varúðar, að forburðir fái ekki of
mikið súrefni. Myndast þá bandvefur inni í auganu og orsakar blindu,
sem ekki er hægt að lækna (retroental fibroplasia). Var það aðal
orsök blindu hjá ungbörnum í nokkrum löndum fyrir tveim til þrem
áratugum. Um 5000 amerísk börn misstu sjónina af þessum sökum, áð
ur en orsökin fannst. Mér vitanlega hefur slíkt ekki komið fyrir hér á
landi.
GLÁKA
Þar sem gláka er sá sjúkdómur, sem veldur mestum skaða á sjón
ckkar íslendinga, er nauðsynlegt að gera sér hugmynd um tíðni sjúk-
dómsins og útbreiðslu. Fyrir nokkrum árum gerði ég athuganir á þessu
meðal sjúklinga minna. Ég hafði lengi velt því fyrir mér, hvers vegna
blinda af völdum gláku virðist tíðari hér á landi en í nágrannalönd-
unum. Er það vegna þess, að sjúkdómstíðnin er hærri hér en annars
staðar, eða koma önnur atriði til greina? Þess má geta, að sú trú er
ríkjandi bæði hér og erlendis, að tíðni gláku sé mun meiri hér en
meðal annarra þjóða. Vafalaust á þessi skoðun rót sína að rekja til
þeirrar staðreyndar, að blinda af völdum gláku er og hefur um langt
skeið verið mikil hér á landi.
Frá því ég tók til starfa hér í Reykjavík árið 1948 til ársins 1963,
fann ég gláku á augljósu stigi meðal 2.1% sjúklinga minna 40 ára og
eldri.0 Með gláku á augljósu stigi er átt við, að ótvíræð skemmd sé
komin í auga með rýrnun á sjóntaug og eyðum á sjónsviði. Á um-
ræddu tímabili leitaði ég ekki skipulega að leyndri gláku, enda var
það almennt ekki tíðkað í þá daga. Gláka á byrjunarstigi finnst ekki
nema sérstaklega sé leitað að henni, enda er sjúkdómurinn þá alveg
einkennalaus.
Af sjúklingum mínum var áberandi, hversu karlar voru fleiri en
konur með sjúkdóminn, er hann var greindur, og var hann kominn á
hærra stig meðal þeirra. 4. mynd sýnir dreifingu glákusjúklinga í
aldursflokkum og meðal kynja. Var yfirgnæfandi meiri hluti gláku-
sjúklinganna úr hópi bænda, sjómanna og verkamanna, en þeir, sem
innivinnu stunduðu, voru í greinilegum minnihluta. Tíðni sjúkdóms-
ins meðal kvenna í öllum stéttum var svipuð. Meirihluti karla með
gláku bjuggu í dreifbýli, en tíðni hennar meðal kvenna var svipuð í
kaupstöðum og sveitum. Af þessu mætti ef til vill draga þá ályktun,
hvort áhrifa frá umhverfi t. d. langvarandi erting á augun geti að ein-