Læknablaðið - 01.08.1973, Blaðsíða 24

146
LÆKNABLAÐIÐ
Við skoðun fanst lærleggur hægri
hrokkinn í sundur á ská, skamt ofan við
hné, og gengu brotendar á misvíxl. Teygði
eg nú úr fætinum, lagaði brotið eins vel
og auðið var, og batt ull og spelkur við.
Ekki vildi hún láta svæfa sig. Hún brá
sér hvergi meðan bessu fór fram. Mun
hún bó hafa fundið allmikið til. Fólkið
spurði mig hvort að henni mundi batna
aftur svo, að hún kæmist á fætur. Kerling
varð fyrri til svars. Kvaðst hún ekki vera
hrædd um, að ekki kæmist hún á fætur;
þó að hún þyrfti að liggja nokkuð lengi,
gerði það ekkert til, ef einhver gæti gert
fjósaverkin nógu vel á meðan. — Eg
spurði hana um heilsufar hennar. Var hún
minnug og skýr í svörum. Kvaðst hún
aldrei á æfinni hafa verið veik, ekki einu
sinni fengið mislingana, sem hefðu þó
margan hart leikið. Sonur hennar bjó
rausnarbúi á þessum bæ. Eg gaf henni síð-
an ráð um leguna. Batavonir þurfti eg
ekki að gefa henni, því að hún var miklu
vonbetri en eg.
Skömmu síðar sögðu mér sannorðir sam-
tíðarmenn þessarar konu þessa sögu af
búskaparárum hennar: Hún bjó með karli
sínum á hjáleigu, kotrassi í túninu á
annari iörð. Þau höfðust við í torfkofa.
Rúmflet stóð á torfgólfi, og var gryfja
aftan við rúmgaflinn. Bóndi fékk á haust-
in mörg afsláttarhross frá efnaða fólkinu.
Mátti hann eiga mötuna, ef hann skilaði
aftur hánni. Hrossakjötið geymdi hann í
gryfjunni undir rúmgaflinum. Þau áttu
ekki nema 2 ílát í búinu, snældustokk og
járnpott lítinn. Pottinn notuðu þau bæði
nótt og dag, og bóndi át spónamatinn úr
snældustokknum. Þá þektust ekki olíu-
lampar. Ekki áttu þau grútarlampa, en
þau tóku gulrófu, grófu holu ofan í hana,
iögðu kveik í, heltu á hrossafloti og
kveiktu svo á. Þegar þau lögðust til svefns
átu þau. rófuna og flotið, sem eftir var. -—
Ekki er lengra síðan þau bjuggu svona en
um 40 ár. Svona hafa „hygienisk Forhold"
verið þá.
Seinna frétti eg að kerlingunni hafði
gróið lærbrotið. Ekki veit eg hvort hún
hefir tekið upp aftur gegningarnar, því
að slík verk eru ekki „ærit góð gömlum
ok feigum“.
HARÐNESKJUKONUR
eftir Skúla V. GuSjónsson stud. med.
II.
Eg hafði heyrt áður, að konan N.N.
væri óvenjulega dugleg og hörð af sér.
Sagt var, að hún hefði eitt sinn, þá er
hún hafði alið barn, risið á fætur á 3.
degi cg bundið votaband af engium. Slíkt
er hið versta þrældómsverk og fárra
kvenna meðfæri nú á dögum, þó að heil-
brigðar séu. Frétt hafði eg, að hún gengi
jafnan berfætt við útivinnu. Eitt sinn er
hún var þunguð, hafði hún æðahnúta á
fótum. Tók hún þá það ráð, að ganga ber-
fætt alt upp að kniám. Kvað hún sér hafa
albatnað við það. — Læknirinn, sem eg
var ,,amanuensis“ hjá, var eitt sinn sótt-
ur til konu þessarar. Hafði hún þá tekið
léttasótt, en gat ekki alið barnið. Eftir
langa mæðu varð að ,,perforera“. Hugði
enginn konunni líf, svo mjög var af henni
dregið. 2 dögum seinna var eg sendur til
að vitja um konuna, og skyldi eg gefa
henni útskolun. Þegar eg kom, sat hún
uppi í rúminu og skamtaði krökkunum.
Vildi hún ólm fara á fætur, og kvaðst
ekki kenna sér neins meins. Mjög voru
húsakynni þar léleg og fátæklegur var
maturinn, sem börnin fengu. Eg lagði fast
að konunni að liegja róleg lengur, en hún
veldi treglega fallast á það. Seinna frétti
eg. að hún hefði leeið lítið eftir þetta.
Ári síðar (þ. e. í sumar sem leið) var eg
enn á sama stað. Bærinn konunnar stend-
ur langt frá þeim stað, er eg var á, og er
yfir heiði grýtta að fara. Er á að giska 4
klukkustunda reið á milli. Dag einn í
kalsaverðri og bleytuslabbi, kemur þessi
kona fótgangandi alla leið. Þegar hún kom
að heiðinni, klæddi hún sig úr skóm og
sokkum og gekk fjallið berfætt. Hún var
þunguð og átti bá hálfgengið með.
Kona þessi er lágvaxin og grannvaxin,
og ekki mikil fyrir mann að sjá. Hún er
ljós yfirlitum. Aldrei hefi eg séð andlit
hörkulegra en á henni. Þessi kona hefir
berkla í lungum og er þungt fyrir brjósti.
Annað brjóstið hefir verið skorið af henni,
því að þar óx krabbamein. Hún er blá-
fátæk og barnmörg, og hefir unnið kart-
mannsverk öll fullorðinsárin, verið torf-
ristumaður og votabandsþræll.