Læknablaðið - 01.08.1977, Blaðsíða 59

LÆKNABLAÐIÐ
163
NABLAÐIÐ
THE ICELANDIC MEDICAL JOURNAL
Læknafclag íslands- og |l|r|
Læknafclag* Reykjavikur
63. ARG. — JULI-AGUST 1977
í þessu blaði ritar Árni Björnsson nokkrar
hugleiðingar um læknisfræðilega siðfræði.
Er leiðarinn skrifaður að beiðni ritstjórnar í
tilefni af læknaþingi 1977, sem fjalla mun
um siðamál lækna.
NOKKRAR HUGLEIÐINGAR UM LÆKNIS-
FRÆÐILEGA SIÐFRÆÐI
We seldom attribute common sense
except to those who agree with us.
(Duc de La Hochefoucauld 1613-1680)
í sambandi við fyrirhugað læknaþing og ár-
legt námskeið fyrir starfandi lækna, hefur
stjórn Læknafélags íslands, í samráði við
fræðslunefnd læknafélaganna, ákveðið að
kveðja hingað tvo þekkta lækna frá Norður-
löndum, til að halda fyrirlestra um læknis-
fræðilega siðfræði og taka þátt í málþingi
um það efni.
Erlendis hafa á undanförnum áratugum far-
ið fram miklar umræður um þetta efni. Þær
hófust upp úr Numberg-réttarhöldunum, þeg-
ar í Ijós kom, að læknar höfðu notað fanga
sem tilraunadýr.
Síðar varð Ijóst, að þær breytingar, sem
orðið hafa á þjóðfélagsháttum, hlutu að leiða
af sér endurskoðun á siðareglum, sem orðið
höfðu til við allt aðrar aðstæður. Málið varð
þeim mun flóknara, vegna þess að þjóðfé-
lagsbreytingarnar eru fyrst og fremst afleið-
ing tækniframfara síðustu áratuga.
Margar ráðstefnur hafa verið haldnar um
læknisfræðilega siðfræði og margar sam-
þykktir gerðar. Einu samþykktirnar, sem
segja má að hafi hlotið almenna viðurkenn-
ingu, eru Genfarheit WMA og Lundúnasam-
þykktin um siðareglur lækna, sem að mestu
eru byggðar á gamla Hippokratesar-eiðnum.
Hinir erlendu gestir munu ræða þessar sam-
þykktir í fyrirlestrum sínum og á fyrirhug-
uðu málþingi og verður því ekki fjölyrt
frekar um þær hér.
Tilgangurinn með hugleiðingum þeim, sem
hér fara á eftir, er fyrst og fremst sá að
vekja menn til umhugsunar og fá lækna til
að kanna okkar eigin stöðu.
íslenskir læknar hafa, með nokkrum und-
antekningum þó, verið næsta tómlátir gagn-
vart umræðu um læknisfræðilega siðfræði.
íslenskir læknastúdentar hafa til þessa ekki
fengið neina skipulega fræðslu um læknis-
fræðilega siðfræði, nema ef vera skyldi það,
að við námslok er þeim boðið upp á hana-
stél af stjórnum læknafélaganna og afhentur
Codex ethicus Læknafélags íslands um leið.
Fessi Codex er nú í endurskoðun og verður
til umræðu á læknaþingi.
Þó íslenskir læknar virðist harla tómlátir
um sinn Codex, eru þeir áreiðanlega ekki
ver siðaðir en aðrir læknar og skýringin
mun fremur sú, að þeir hafa litla tilhneigingu
til umræðna um afstæða hluti, hvort sem
það svo er vegna þess að læknisfræðinámið
hér vængstýfir andann, eða það er vegna
þess, að vængstýfðir andar leiti öðrum frem-
ur í læknanám.
Áður var minnst á að breyttir þjóðfélags-
hættir, sem að verulegu leyti mætti rekja til
tæknibyltingar síðustu áratuga, væru ein
meginástæðan til að læknum fyndist þeir
þurfa að endurskoða fornar siðareglur.
Þarna kemur margt til. Tækni í samgöng-
um og fjölmiðlun hefir fært mannkynið sam-
an. Við getum á tiltölulega stuttum tíma
heimsótt meðbræður okkar, sem fjarri búa
og á enn styttri tíma getum við fengið að
vita, hvað er að gerast hjá þeim og um leið
vitum við að við erum orðin samábyrg.
Eins og annari tækni, hefur drápstækninni
fleygt fram. Ekki eru aðeins til birgðir af
kjarnavopnum, sem eytt gætu öllu lífi á
jörðinni, heldur hafa verið framleidd morð-
tól, sem ekki aðeins drepa, heldur einnig
hræða og kvelja og möguleikar eru á efna-
og sýklahernaði, með ófyrirsjáanlegum af-
leiðingum.
Tækniframfarirnar hafa einnig náð til
læknavísindanna. Með nýjum lyfjum hefir
verið hægt að sigrast að mestu á vel flest-
um bakteríusjúkdómanna. Batahorfur krabba-
meinssjúklinga hafa lagast verulega vegna
betri greininga- og aðgerðatækni og á síð-
ustu árum vegna lyfja- og geislameðferðar.