Læknablaðið - 01.08.1977, Blaðsíða 16

132
LÆKNABLAÐIÐ
gallsteina í eftirfarandi tilvikum: 1. Gall-
blaðran er óstarfhæf, þar sem í þeim til-
vikum er mun meiri á'hætta á fylgikvillum.
2. Sjúklingar sem ihafa þrálátt skeifugarn-
arsár auk gallsteina. 3. Kviðarholsaðgerð
er framkvæmd í öðru skyni og gallblöðru
má nema burtu án of mikillar aukaáhæt.tu.
4. Margir litlir steinar eru til staðar.-8
Sömu höfundar álíta, að allsherjarleit að
þöglum gallsteinum og aðgerð hjá þeim,
sem þögla steina hafa, sé ekki réttlætanleg
á þessu stigi.23 O'kkar rannsókn leiddi ekki
í ljós aukna tíðni á einkennum hjá þeim
sjúklingum, sem höfðu marga steina borið
saman við 'þá, sem höfðu aðeins einn stein.
Higgins telur, að óstarfhæf gallblaðra sé
nægileg ástæða fyrir valaðgerð."1 Eins og
við var að búast reyndist erngin okkar sjúk-
linga hafa óstarfhæfa gallblöðru, enda gæti
slíkur sjúklingur vart talizt hafa þögla
gallsteina.
Ýmsir lyflæknar og meltingarfræðar, svo
sem Bockus, Riese, S. Sherloek og Wechsl-
er, hallast að því, að aðgerð við þöglum
gallsteinum ætti ekki að fremja einvörð-
ungu af fyrirbyggjandi ástæðurn.5 24 27 34
Enn aðrir svo sem Small leggja til að láta
þögla gallsteina í friði eða geyma þá e.t.v.
til tilrauna með lyfjaáhrif svo sem af áð-
urnefndum gallsöltum.30 31 Ingelfinger tel-
ur, að aðgerðir við þöglum gallsteinum geti
vel valdið „a greater loss ini years of life
in a given group“ en að láta sjúklinga í
friði þar til þeir fá einkenni.17 Sleisenger
telur, að rétt sé að skera upp þá, sem eru
undir 50 ára aldri.28 29 Sami höfundur tel-
ur, að ekki sé rétt að skera þá með þögla
gallsteina milli 50—60 ára, sem hafa sjúk-
dóma í hjarta, æðum, nýrum og lungum.29
Hins vegar telur hann, að ekki beri að
skera þá yfir 60 ára aldri, þar sem lífs-
hlaup (life expectancy) þeirra virðist
lengra, ef valaðgerð er ekki gerð.29 Schein
álítur, að sjúklinga 50—60 ára eigi að
skera upp, séu þeir annars við góða heilsu,
hafi Iþeir stein stærri en 2 cm í þvermál eðia
sykursýki undir góðri stjórn.20 Andreassen
ræður gegn valaðgerð á þöglum gallstein-
um m.a. vegna hárrar tíðni á „dyskinesiu“
eftir aðgerð (15—30%).2 Ennfremur ræð-
ur sami 'höfundur frá aðgerð á gallblöðru
samfara annarri aðalaðgerð vegna aukinn-
ar áhættu, nema vissa sé fyrir því, að gall-
steinar valdi einhverjum af einkennum
sjúklingsins.2
Einn höfundur bendir á, að upplýsingar
varðandi tíðni á þöglum gallsteinum sýni,
að sjúklingar með þennan kvilla skipta
milljónum.3 Ætti að nema brott allar slík-
ar gallblöðrur, mundi aðgerðabyrðin, sem
af því leiddi, verða óyfirstíganleg.
Ralstone og Smith benda á, að dauða-
áhætta eykst með hækkandi aldri og að
dauðaáhætta við valaðgerð aukist einnig
með aldrinum.23 Sömu höfundar reikna út,
að dauðaáhætta meðal sjúklinga 45 ára að
aldri með gallsteina sé um 1% og svipuð
og við valaðgerð á sama aldri. Þeir benda
ennfremur á, að aðeins einn af hverjum 5
sjúklingum með þögla gallsteina muni end-
anlega þurfa aðgerð. Jafnvel þótt dánar-
tala þessara sjúklinga ykist fimmfalt,
mundi heildardánartala þeirra sennilega
ekki vera meira heldur en þótt allir sjúk-
lingar með þögla gallsteina undirgengust
aðgerð.23
Um % þeirra sjúklinga í okkar rannsókn
sem fengu einkenni, fengu óljós (ódæmi-
gerð) einkenni (fl. II). Stór hluti þeirra
síðastnefndu, sem voru skornir vegna þess-
ara ein'kenna, löguðust ekki eftir aðgerð-
ina. Þetta kemur heim við skoðanir
margra, að slík einkenni eigi ekkert skylt
við gallsteina, heldur langlíklegast á starf-
rænum grunni. Ef svo er ætti ekki að ráð-
leggja aðgerð til að létta á slíkum einkenn-
um eins og bent er á af Wilbur og Bolt.3°
Við fundum ekki aukna tíðni á einkennum
hjá þeim fáu sjúklingum er höfðu hjarta-
kvilla, sykursýki og' offitu. Raunar fékk
minna en helmingur síðastnefndra sjúklinga
einkenni. í okkar rannsóknum kemur fram,
að tíðni kveisu(fl. I,dæmigerðra einkenna)
er töluvert lægri meðal sjúklinga, bæði
kvenna og karla, yfir 60 ára aldur eða um
7% samanborið við sjúklinga undir 60 ára
aldri, 22%. Þessi síðastnefnda staðreynd,
að viðbættri hærri aðgerðardánartölu í
þessum aldursflokki, þ.e.a.s. yfir 60 ára
mælir með íhaldsmeðferð. Þetta kemur
iheim við skoðun annarra höfunda, sem
mæla ekki með aðgerð hjá sjúklingum
eldri en 60 ára.1 28 20
Ályktun
Samkvæmt yfirliti yfir læknisfræðilegar