Læknablaðið - 01.12.1977, Blaðsíða 24

250
LÆKNABLAÐIÐ
er að ræða (A-match) en ef misræmi er í
einum eða fleirum þeirra. Sterkar líkur eru
og á því að HLA-D samræmi, þ.e. lítil
hvatning til frumuvaxtar við MLC, gefi
betri endingu ígræddra nýrna.
Við nýrnaígræðslur er ýmist um að ræða
nýru frá nýlátnu fólki (cadaver kidneys)
eða úr lifandi gjöfum (living donor
kidneys) og þá fyrst og fremst náskyldum.
Hið fyrrnefnda er miklu algengara. Þannig
höfðu í árslok 1976 verið framkvæmdar
11620 ígræðslur úr nýlátmum en 1708 frá
lifandi gjöfum á skýrslugerðarsvæði EDTA
(European Dialysis and Transplant As-
sociation).
NÝRU ÚR NÝLÁTNUM
Igræðsla nýrna úr nýlátnum strandar
helst á margbreytni þeirri, sem er í HLA-A
og B mynstri einstakliniga. Fundnir eru
a.m.k. 20 mismunandi HLA-A og jafnmarg-
ir HLA-B mótefnavakar. Mynsturmögu-
leikar fjögurra HLA-A og B vaka skipta
tugum þúsunda. Ef nýra fellur til úr ný-
látnum getur reynst erfitt að finna nýrna-
þega með sama 'HLA-mynstur. Þetta er
reynt að leysa með því að steypa saman i
hóp öllum vænitanlegum nýrnaþegum á
stórum svæðum. Reiknað hefur verið út,
að í hópi 1000 manna, séu 50% líkur á að
finna þega með fullt samræmi (A match)
við hvert nýra, er til fellur. Scandiatrans-
plant er norræn stofnun, sem sér um í-
græðslu nýrna eftir slíku kerfi. Þar eru á
biðlista 500—600 manns. Meirihluti í-
græddra nýrna hefur því verra samræmi
en A-match. Við Islendingar höfum haft
samstarf við Scandiatransplant síðan 1972
og hafa 8 íslenskir sjúklingar hlotið nýru
úr nýlátnu fólki á vegum þeirra stofnunar.
Af þeim fengu aðeins þrír ,,A-match“.
LIFANDI NÝRNAGJAFAR
Nýraígræðsla úr lifandi gjafa er mun
sjaldgæfari en úr líki og valda því ýmsar
ástæður. í völdum tilfellum er þó slík
ígræðsla raunbesta lausnin. Sérhver ein-
staklingur erfir helming HLA-mótefna-
vaka sinna frá hvoru foreldri. Algert sam-
ræmi í HLA-mynstri er því sjaldgæft milli
foreldra og afkvæma, en getur ekki orðið
verra en 50% misræmi. Milli systkina gild-
ir sú meginerfðaregla að 25% hafa sama
mynstur, 50% helming mynsturs sameig-
inlegan og 25% eru ám nokkurs samræmis.
Sú er reynslan, að nýrum, sem flutt eru
milli systkina með fullt samræmi í HLA-A
og B, farnast öllum öðrum betur. (Milli
eineggja tvíbura er samræmi fullkomið).
Um 90% slíkra systkinanýrna eru enn
starfandi eftir 2 ár. Nýrum með 50% sam-
ræmi farnast mun verr, en þó eru ca. 70%
þeirra starfandi eftir 2 ár, sem er álí'ka og
nýru úr nýlátnum með besta samræmi (A-
match).
IILA FLOKKUN ISLENSKRA NÝRNA-
ÞEGA
Þeir sjúklingar íslenskir, sem verið hafa á
biðlista Scandiatransplants hafa verið
HLA-flokkaðir á vefjaflokkunarstofu Rík-
isspítalans i Kaupmannahöfn. Er flokkun-
in gerð á blóðsýnum, sem taka verður á-
kveðna daga og þurfa að berast til Hafnar
innan ákveðins tíma. Hefur samstarf okkar
við þá stofnun einkennst af lipurð og vel-
vilja Dananna.
Þegar nýr sjúklingur bætist í hóp blóð-
síunarsjúklinga sækja ættingjar oft fast að
fá að gefa í hann nýra. Sjálfsagt er að huga
að þeim möguleika, einkum ef um heil-
brigð systkini er að ræða og hugur fylgir
greinilega máli. Slíkt krefst gjarnan HLA-
greiningar foreldra og misstórs systkina-
hóps. Rannsókn þessi er oft tvítekin til
frekara öryggis. Sending sýna fyrir slika
greinir.gu til Kaupmannahafnar kostar
verulegt fé, fyrirhöfn og aukaálag á stofn-
un, sem mjög er störfum hlaðin, þótt aldrei
hafi skort velviljann. Það var því veruleg-
ur búhnykkur að því, er vefjaflokkun hófst
hérlendis.
Hin upp'haflegu og mikilvægustu not
vefjagreiningar eru við líffæraflutninga. í
seinni tið hefur opnast allvítt svið nota-
gildis slíkra flokkana og ber þar hæst rann-
sókn á fylgni vissra HLA-mótefnavaka við
ýmsa sjúkdóma. Hér mun þó ekki fjölyrt
um þau not. Fyrsta vefjaflokkun hérlendis
var gerð 26. mars 1976 í Blóðbankanum við
Barónsstíg. Að baki lá þriggja ára undir-
búningsvinna. Þegar þetta er ritað, einu og
hálfu ári síðar hafa verið flokkaðir nær
600 einstaklingar.
Hér skulu nú stuttlega gerð skil fyrstu