Læknablaðið - 01.12.1977, Blaðsíða 75

LÆKNABLAÐIÐ
283
minútu af hreinu súrefni. Eftir 1 klst. var pH
7.03, PCO-2 82 mmHg, staðlað bikarbonat 14.5
mEq/1, POj 35.5 mmHg og SaO^ 42%. I loft-
vegum barnsins var 45—50 cm H^O þrýsting-
ur. Reynt var með PEEP 5—15 cm H^O. Þrátt
fyrir þetta fengust mjög léleg loftskipti og
barnið varð mjög súrt. Súrefnisþrýstingur í
blóðsýnum var aðeins 26—44 mmHg, meðan
barnið lifði. Hálfri klst. fyrir andlát var pH
6.75, PCOL> 79 mmHg og POu 11 mmHg.
NiöurstaSa krufningar: Holdbjúgur (ana-
sarca), heilablæðing af völdum súrcfnisskorts +
blöðruæxli í hægra brjóstholi (lagði undir s':g
mest allt hægra brjósthol).
FYLGIKVILLAR
Vegna hinna mjúku og viðkvæmu vefja
nýfæddra, einkum fyrirburða, er þeim tals-
vert hætt við skaða í barka, ef þau eru
lengi með barkaslöngu eða gerður er
barkaskurður. Hvor aðferðin um sig hefur
kosti og galla, en í seinni tíð hefur meira
verið notast við langtíma barkaslöngu
(meira en viku) með góðum árangri.2 Af
tilfellum okkar var aðeins gerður barka-
skurður á tveimur hinum fyrstu. Fékk
annað þeirra loft í mæti og undir húð
(mediastinal og subkutanemphysema), sem
þó ekki þarfnaðist aðgerðar. A.ö.l. voru
engir fylgikvillar í sambandi við barka-
skurði eða barkaslöngur.
Mörg barnanna höfðu háan innöndunar-
þrýsting og fengu 6 þeirra loftbrjóst (pneu-
mothorax), þar af eitt báðum megin. Þrjú
börn þörfnuðust engrar meðferðar vegna
þessa, en lagður var inn brjóstholskeri á
þremur.
Tvö barnanna fengu verulega aukningu
á gallrauða í blóði og fengu meðferð í ljós-
lampa. Barn nr. 15, sem var mikill fyrir-
burður, vóg aðeins 1180 g. hafði við krufn-
ingu galllitarefni í heila. Þrjú börn fengu
heilahimnubólgu og þar af eitt blóðeitrun
af völdum listeria-bakteria. Þeim batnaði
við meðferð.
UMRÆÐA
Sjúkrahúsið í Vánersborg hefur eina
blandaða gjörgæzludeild fyrir allar deildir
sjúkrahússins. Til næsta sjúkrahúss, sem
hefur sérhæfða gjörgæzlu fyrir börn, er 90
km leið. Þess vegna er flutningur þangað
tæpast mögulegur með fárveik börn. Höf-
undar eru þó sammála um, að sé þess kost-
ur skuli IRDS-börn og aðrir nýburar, sem
þurfa öndunarvélar við, meðhöndluð á sér-
hæfðum barnadeildum, sem hafa yfir að
ráða sérþjálfuðu starfsliði. (Þess skal get-
ið, að slík deild hóf starfrækslu á Land-
spítalanum í byrjun árs 1976).
Af börnunum sem dóu, voru 6, sem ekki
höfðu IRDS-sjúkdóm, en voru sett í önd-
unaivél vegna lélegs almenns ástands og
ófullnægjandi loftskipta. Öndunarvélameð-
ferð þessara barna var ekki erfiðleikum
bundin, en; það sýndi sig að þau höfðu svo
alvarlega sjúkdóma eða alvarlega með-
fædda galla, að þeir leiddu til dauða.
Það getur verið erfið ákvörðun með slík
börn, hvo.t réttlætanlegt sé að leggja þau
í öndunarvél, en oft hefur gefizt mjög
naumur tími til rannsóknar og þá vart um
annað að ræða.
Rannsóknir á lecitin/sphingomyelin
hlutfalli í legvatni hafa á seinni árum
stuðlað mjög að vitneskju manna um
þroskastig lungna í fósturlífi. Þannig eru
menn betur viðbúnir en áður fæðingu
IRDS-barna og geta gert ráðstafanir í
samræmi við það. í Vánersborg var farið
að gera L/S mælingar í byrjun árs 1974
hjá þeim konum, sem hætta var talin á að
fæddu þessi börn. Var það yfirleitt í 29.—
36. viku meðgöngutíma, sem mælingin var
gerð. Þegar L/S hlutfallið var lágt (^j 2.5)
voru gefnir sterar, en verulega minni líkur
eru fyrir sjúkdómnum eftir slíka meðferð,2
og gæti það verið skýring á því, að hlut-
fallslega fleiri börn með IRDS-sjúkdóm
fæddust á fyrri hluta rannsóknartímabils-
ins.
Rannsóknin leiddi í ljós, að af þeim
börnum, sem höfðu IRDS-sjúkdóm varð að-
eins eitt heilaskaðað. Fram kom að horf-
urnar voru miklu betri hjá þeim sem ein-
göngu höfðu IRDS-sjúkdóm, ent hinum
sem höfðu alvarlega meðfædda galla eða
aðra sjúkdóma. Er það í samræmi við rann-
sóknir annarra.1 ■'
Þar sem einkenni um IRDS-sjúkdóm
koma yfirleitt smám saman gefst oftast
tími til að koma fyrir CPAP. Þá er hægt
að komast hjá öndunarvél hjá stórum hluta
barnanna og minni hætta á varanlegum
lungnaskemmdum eins og lýst hefur verið
á allra síðustu árum.+ 18 Líklegt er að ein-
hver barnanna hefðu komizt af án öndun-
arvélar við slíka meðferð eða verulega