Læknablaðið - 01.12.1977, Blaðsíða 34

256
LÆKNABLAÐIÐ
krabbameini 5 mánuðum til 2 árum eftir
uppskurð. Fjórir eru enn á lifi og ekki vit-
að til að meinsemdin hafi tekið sig upp,
en hjá þeim öllum er skemmra en 2 ár lið-
ið frá aðgerð.
Einn krabbameinssjúklingur til viðbótar, 61
árs gömul kona, kom til aðgerðar. Hún hafði
afar slæma verki milli herðablaða, sem lögðu
vfir til hægri, en litla kyngingarörðugleika.
Hún hafði flöguþekjukrabba í miðju vélindanu
og hafði fengið fulla geislameðferð en versnaði
stöðugt. Við uppskurð í gegnum hægra brjóst-
hol fundust mikil meinvörp, einkum í þremur
liðbolum með þrýstingi á taugar. Voru mein-
vörp skafin burt úr liðboium, en þar sem iítið
var þá eftir af þeim, var steypt í bolina með
aeryisteypu. Verkir löguðust í fyrstu en komu
fljótt aflur og hún lést 4% mánuði eftir upp-
skurð úr útbreiddum meinvörpum.
í 4 stærstu uppgjörum, sem birt hafa verið
ío 615 o var dánartíðni eftir vélindauppskurð
við krabbameini (resection) 6%, 11,7%, 17%
og 25%. Algengasta dánarorsök var tengslaleki
(leak of anastomosis). Af öllum sjúklingum
með krabbamein í vélinda lifa aðeins 9% í 5
ár eða lengur.u
Þrjálíu og átta ára gömul kona hafði næst-
um algera lokun á vélindanu frá barkakró og
niður að maga vegna vítissótabruna (corrosive
stricture, tafla 2). Hinn sjúki hluti vélindans
var tekinn og maginn, sem var eðlilegur, tengd
ur vélindanu nær efst í brjóstholinu. Þessi
sjúklingur útskrifaðist án áfalla.
Tvær konur, 22 og 59 ára, gengust undir
Hellers aðgerð (esophagomyotomy) með góð-
um árangri. Hjá 4 sjúklingum á aldrinum 17
til 67 ára var gert við þindarslit (diaphrag-
matic hernia) i gegnum brjóstholsskurð. Einn
sjúkiingurinn, 67 ára gömul kona, fékk lungna-
rek (embolus) á 14. degi eftir uppskurð, en
jafnaði sig. önnur áföll urðu ekki.
Þrjátiu og eins árs gömul kona hafði poka
(diverticulum) á vélindanu um handarbreidd
fyrir ofan þind, sem virtist hafa orsakast af
slysi. Fjórtán mánuðum fyrir uppskurð ók hún
bíl, sem lenti í árekstri, og skall brjóstkassi
sjúklingsins á stýrinu. Hún hlaut rifbrot,
vökva- og loftbrjóst (hydropneumothorax),
lungnamar beggja vegna og heilahristing. Auk
þess var í byrjun grunur um aukinn þrýsting í
gollurshúsi (tamponade). Hún jafnaði sig vel
og útskrifaðist í góðu ástandi 13 dögum eftir
slysið. Eftir það fór að bera á kyngingar-
örðugleikum og þyngslaverkjum í brjósti og
loftskruðningum. Þar sem einkenni löguðust
ekki og röntgenmynd sýndi vélindapoka, var
hún tekin til aðgerðar. Við uppskurð fannst að
vöðvalög vélindans höfðu sprungið á um það
bil 6 sm. löngu svæði og bungaði slímhúðin þar
út í gegnum og myndaði poka, sem var fjar-
lægður, og slimhúð og v'öðvalög saumuð saman
og batnaði sjúklingnum vdð það. Tilfelli sem
þessu hefi ég hvergi séð lýst i læknaritum.
Að lokum er að geta 28 ára gamals karl-
manns, sem hafði fengið gat á vélindað af
völdum kótelettubeins um 10 sm. fyrir ofan
maga og hafði beinið verið fjarlægt í gegnum
vælindasjá (esophagoscope). Ekki var í byrjun
grunur um vélindasprungu (perforation).
Sjúklingurinn kom til uppskurðar 48 stundum
eftir slysið og var Þá orðinn fárvæikur, með
40 stiga hita, vökva í brjóstholi beggja vegna
og iferðir í lungum. Gatinu var lokað, en leki
tók sig upp aftur, og var sjúklingurinn skorinn
upp á ný og enn reynt r.ð sauma fyrir gatið 8
dögum síðar. Það dugði þó ekki til, og á næstu
mánuðum tókst ekki að uppræta ígerðir og
vannæringu, en sjúklingurinn lést 5% mánuði
eftir slysið.
Dánartíðni vdð meiðsli sem þessi er mjög
há,n 17 einkum ef liðið er meira en 12—24
stundir þegar sjúklingurinn kemur til aðgerð-
ar, og er hér átt við sprungu í brjóstholshluta
vélindans. Savvyers|:i fann, að ef liðið var
minna en 24 stundir vrar dánartíðni 18% en
hækkaði upp í 56% ef komið var fram yfir 24
stundir. Urschelis et. al. hafa nýlega lýst 6
sjúklingum þar sem, auk þess að sauma fyrir
gatið, var bundið fyrir vélindað neðst til að
hindra bakflæði frá maga, en síðan var vélind-
að opnað út á hálsinn (esophagostomy in
continuity, loop esophagostomy) til að fyrir-
byggja munnvatnsrennsli niður í það. Þessu
var siðan komið i lag aftur seinna eftir að
gatið var lokað og vel gróið. 1 ljósi þeirrar
reynslu, sem fékkst af ofangreindum sjúklingi,
og vegna hins góða árangurs Urschels tel ég
aðferð hans vel grundvallaða, þó að hún virð-
ist róttæk við fyrstu kynni. Hún á einkum við
þegar sjúklingarnir koma seint til uppskurðar.
Samantekt: Hjá 21 sjúklingi, sem geng-
ust undir aðgerð á vélinda, urðu þvi 2
dauðsföll, sem rekja má til aðgerðarinnar
(surgical mortality). Auk þess dó 1 sjúk-
lingur úr vélindasprungu. Hjá 4 sjúkling-
um til viðbótar urðu meiri háttar áföll
(postoperative complications), sem þeir
komust þó yfir.
Miðmæti
1 miðmæti voru gerðar 3 aðgerðir, allar
gegnum bringuskurð (median sternotomy) og
allar án áfalla (tafla 3).
Tekið var æxli úr framanv'erðu miðmadi hjá
39 ára gömlum manni. Það var vel afmarkað,
með þéttum og sums staðar kölkuðum vegg,
en inni í þvi holrúm, sem fullt var af feiti-
graut, og því var talið að um fitusull (dermoid
cyst) væri að ræða, þótt ekki fengist það stað-
fest með smásjárskoðun (mynd 2).
Tekinn v'ar hluti af stóru illkynja æxli úr
framanverðu miðmæti hjá 33 ára gamalli
konu. Reyndist þar vera um Hodkinsæxli að
ræða og fékk sjúklingurinn síðan geislameð-
ferð.
Hóstarkirtillinn (thymus) var fjarlægður hjá