Læknablaðið - 01.07.1978, Blaðsíða 8

112
LÆKNABLAÐIÐ
veikin sé ekki fágætur sjúkdómur í landinu.
Á 5 ára tímabilinu, sem hér um ræðir, telur
hann að nýir sjúklingar hérlendis hafi verið
a.m.k. 20 á ári, eða sem svarar til um 0.1 af
þúsundi. Árið 1948, eða fyrir 30 árum, voru
nýir sjúklingar um 2.0 af þúsundi, en það er
áður en sérhæfð lyfjameðferð er komin til
sögunnar. Enn er því full ástæða til að vera
á varðbergi, þar sem meira er um sjúkdóm-
inn.
Skiljanlegur er þó óróinn yfir því, að ís-
lenskir læknar hafi gleymt sjúkdómnum.
Slíkt er þó tæpast öðru að kenna en skorti á
fræðslu um hinar ýmsu myndir sjúkdómsins.
Sú fullyrðing, að lækna megi alla berkla-
veiki, ef ákveðnum skilyrðum er fullnægt, er
máske nærri lagi, þótt mikil sé, enda flestir
varnaglar slegnir, sem unnt er að slá. Skil-
yrðin eru nytsömust sem leiðbeiningar til að
ná góðum árangri í meðferð.
Engin ástæða er til að ætla annað, en að
ennþá eigi eftir að bætast við fleiri og betri
lyf og lækningaaðferðir í baráttunni gegn
berklaveiki, sem færa okkur sífellt nær hinu
setta marki, að útrýma sjúkdómnum úr land-
inu, en undantekningartilfelli eiga þó að
sjálfsögðu lengi eftir að koma fyrir.
Sjálfsagt má lengi deila um það hve lengi
eigi að telja smithættu af sjúklingi í viðeig-
andi meðferð og hvenær og hve lengi eigi
að vista hann á sjúkrahúsi. Þá eru og skiptar
skoðanir um, hvort fela eigi hinum ,,al-
menna" lækni meðferð sjúklings og eftirlit,
er sjúkrahúsvist sleppir. Yfirlæknirinn bend-
ir réttilega á, að algengasta orsök misheppn-
aðrar meðferðar sé, að sjúklingurinn svíkist
um að taka lyf sín. Gott aðhald og fræðsla
um sjúkdóminn sýnist því mikilvægt til ár-
angurs og vel þarf að gæta að aukaverkunum
um langan tíma.
Þá eru ekki allir á eitt sáttir um eftirlit
að lokinni lyfjameðferð. Þó ýmsar rannsókn-
ir bendi til að lítill afrakstur sé að slíku eftir-
liti, má spyrja, hvort ekki sé réttlætanlegt að
fullkomnar heilsugæslustöðvar landsins veiti
fyrrverandi berklasjúklingum einhverja á-
framhaldandi umsjá eða eftirlit um nokkurt
árabil. Þær upplýsingar, að af 200—250 sjúk-
lingum í New York, sem berkla fengu aftur
að meðferð lokinni, hafi aðeins 70—80%
fundist við reglubundið eftirlit, sýnast í
fljótu bragði helst benda til að eftirliti sé
áfátt.
Margt er enn órætt um framtíðarbaráttuna
gegn berklaveikinni á íslandi, og verður
þessi grein yfirlæknisins á Vífilsstaðaspítala
vonandi kveikja að frekari umræðu. Meðal
óumfjallaðra mála er t.d. gildi varnarmeðferð-
ar (chemoprophylaxis) og framtíðarskipulag
berklaleitar (þ.e. hóprannsókna) með berkla-
prófum og röntgenrannsóknum einkum í hér-
uðum, þar sem berklaveiki kemur skyndilega
upp, þrátt fyrir litla berklasmitun í umhverf-
inu.
Á meðan sjúkdómurinn er ekki endanlega
kveðinn niður bæði hér á landi og erlendis
verða eftirfarandi varúðarráðstafanir nauð-
synlegar:
1. Allt heilbrigðisstarfslið þjóðarinnar verður
áfram að fá sem fullkomnasta fræðslu um
sjúkdóminn í viðeigandi menntastofnun-
um.
2. Starfslið þarf að geta greint sjúkdóminn
þegar á frumstigi og áður en hann nær að
breiðast verulega út.
3. Jafnan verður að vera unnt að veita hina
fullkomnustu sérhæfðu meðferð sem við
á gegn sjúkdómnum.
Sig. Sigurðsson, fv. landlæknir.
SKYNDISLAG OG SKYNDIBLINDA
Meðferð sjúklinga með einkenni skyndi-
slags og skyndiblindu vegna breytinga í
innri hálsslagæð hefur lengi verið tvenns
konar, skurðaðgerð með innanhreinsun á
æðinni eða meðferð með blóðþynningarlyfj-
um. Þá er ótalinn sá hópur, sem enga með-
ferð hlýtur.
Þegar reynt er að bera saman árangur
skurðaðgerða og lyfjameðferðar, verður einn-
ig að þekkja hinn eðlilega gang sjúkdómsins
án meðferðar, og bera hann saman við ár-
angur meðferðar og fylgikvilla hennar.
Af þeim, sem fá fullkomið slag, deyr um
fjórðungur innan mánaðar frá áfallinu,0 og
þeir sem eftir lifa búa oft við varanleg ör-
kuml, það sem eftir er æfinnar. Margar rann-
sóknir hafa sýnt,r>0 að um 75% þeirra, sem
fá fullkomið slag, hafa áður haft einkenni
frá taugakerfi sem skyndislag eða skyndi-
blindu. Ef dæminu er snúið við, fá 30—40%
þeirra, sem hafa haft skyndislag, fullkomið
slag innan 3—4 ára.4
Á öðrum stað í þessu blaði er gerð grein