Læknablaðið - 01.07.1978, Blaðsíða 59

LÆKNABLAÐIÐ
137
AGRIP
f grein þessari verður fjallað um notkun
stera á húð (glucocorticoid steroids). Sagt
frá upphafi þessarar notkunar, kannaðar
heimildir um notkun þessara lyfja hér-
lendis og farið yfir lyfjafræðilega eigin-
leika þeirra. Greint frá fimm sjúklingum
og sýndar myndir af þeim sem dæmi um
alvarlegar aukaverkanir húðstera. Kynnt
ný flokkun þessara lyfja, sem ætlað er að
auðvelda rétta notkun þeirra. Greinin er
fyrst og fremst skrifuð til leiðbeiningar
heilsugæslulæknum og öðrum læknum,
sem ekki eru sérfræðingar í húðsjúkdóm-
um.
skammrifi, að samhliða kröftugri verkun
komu í ljós nýjar aukaverkanir. Nú eru til
svo sterkir húðsterar, að meðferð er vand-
stunduð og beinlínis varhugaverð, nema
fyllstu varkárni sé gætt. í þessu sambandi
má benda á ritstjórnargrein í The Lancet
1977, en þar segir: „Topical steroids are
double edged weapons that are widely
misused, and the often-neglected message
still is that all who prescribe them should
be aware of the dire consequenees of in-
judicious and prolonged administration11.17
Tafla I. Algengi húSsjúkdóma og steranotkunar í
E gilsstaSalæknishéraSi 1977.
INNGANGUR
Segja má að bylting hafi orðið í meðferð
húðsjúkdóma eftir 1952, þegar byrjað var
að nota stera útvortis. Þetta átti einkum
við um meðferð utan sjúkrahúsa, þar sem
hin nýju lyf höfðu ótvíræða kosti fram
yfir þau gömlu. Helstu kostirnir voru þeir,
að lyfin lyktuðu ekki óþægilega, lituðu
hvorki húðina né út frá sér, voru ekki ert-
andi og voru auk þess miklu virkari en áð-
ur. Lyf þessi urðu því fljótt vinsæl, bæði
hjá læknum og sjúklingum. Næstu áratugi
var mikil gróska í rannsóknum og fram-
leiðslu húðstera. Til dæmis voru á skrá í
Bretlandi árið 1975 31 tegund í þessum
lyfjaflokki (Monthly Index of Medical
Specialities, London). í Svíþjóð voru árið
1977 skráðar 22 tegundir (Fass) og á ís-
landi sama ár 24 tegundir. Eru þá ótalin
samsett lyfjaform, þar sem blandað er
saman sterum og sýklalyfi.
Á síðustu árum hafa svo komið fram
húðsterar með miklu kröftugri og hraðari
verkun en áður. Sá böggull fylgdi þó
* Greinin barst ritstjórn 1. júní 1978.
** Skrifað á Heilsugæslustöð Egilsstöðum.
Heimilisfang höfundar: Dr. Liboriusgata 13,
413 23 Göteborg, Sverige.
Karlar Konur Alls
íbúafjöldi 12/9 1977 1410 1235 2635
Fjöldi samskipta árið 1977 Tilefni samskipta 4692 6068 10760
kvörtun frá húð 207 256 463
(4.4%) (4.2%) (4.3%)
Fjöldi sjúkdómsgreininga Fjöldi húðsjúkdóma- 5247 7125 12372
greininga 208 292 500
Fjöldi lyfjaávísana Fjöldi ávísana húðlyfja Fjöldi ávísana á húðstera (4.0%) (4.1%) (4.0%) 8636 354 (4.1%) 219 (2.5%)
ALGENGI HÚÐSJÚKDÓMA OG STERA-
NOTKUNAR
Á Egilsstöðum hefur farið fram síðan 1.7.
1976 nákvæm skráning á tilefni, sjúkdóms-
greiningu og úrlausnum í öllum samskipt-
um íbúanna og lækna heilsugæslustöðvar-
innar. Niðurstöður varðandi húðkvilla má
sjá í töflu I.2 Niðurstöður úr könnun Land-
læknisembættisins á læknisþjónustu á
landsbyggðinni 16.—22. sept. 19 7 420 eru
sambærilegar, hvað varðar húðkvilla. At-
huganir á Hvammstanga 196924 og í Skaga-
firði 1974° sýndu heldur hærri hlutfalls-
tölur. í þessum þremur könnunum var
notkun húðstera þó ekki tilgreind sérstak-