Læknablaðið - 01.07.1978, Blaðsíða 21

LÆKNABLAÐIÐ
117
Tafla 3. Berklar í öðrum líffærum en lungum
Fjöldi Ræktun + Ræktun-í- Ræktun ekki gerð
Tbc. pleurae ii 3 8
Tbc. urogenitolis n 10 1
Tbc. lymphonodorum 8 2 1 5
Tbc. ossium 9 4 2 3
Meningitis tbc. 1 1
Pericarditis tbc. 1 1
sent í ræktun. Læknar sem tóku sýni frá
stækkuðum eitlum sendu ekki nema einu
sinni sýni í berklaræktun. Hjá tveim sjúk-
lingum með lungnaberkla fundust að auki
nýrnaberklar. Einn sjúklingur með spondy-
litis tuberculosa hafði einnig nýrnaberkla og
þetta sýnir mikilvægi þess, að þvag sé sent
í berklaræktun frá öllum berklasjúkling-
um, svo unnt sé að fylgjast með nýrna-
berklum með röntgenrannsóknum og er þá
stundum hægt að bjarga nýra með skurð-
aðgerð. Einn sjúklingur var lagður inn á
annað sjúkrahús vegna pericarditis og
hafði hann tamponade cordis. Hjá honum
fundust sýrufastir stafir við smásjárskoðun
á hráka og hann hafði miklar berklabreyt-
ingar í lungum, en berklasýklar ræktuðust
ekki frá gollurhúsvökva.
Meðferð
Lyfjameðferð var fólgin í Isoniazid 300
mg á dag, Ethambutol 25 mg/kg á dag í 2
mánuði, síðan 15 mg/kg á dag og Strepto-
mycin 1 gr. daglega hjá sjúklingum 40 ára
og yngri, en 1 gr. þrisvar í viku hjá eldri
sjúklingum. SM var gefið í 1—3 mánuði.
Þessa meðferð eingöngu fengu alls 68 sjúk-
lingar. Rifampicin var notað hjá 34 sjúk-
lingum, skammtastærð 450—600 mg dag-
lega. Ástæða fyrir notkun RMP voru eink-
um grunur um ónæmi gegn INH og/eða
SM vegna fyrri lyfjagjafa. Þess var ævin-
lega gætt að gefa tvö lyf, er sjúklingur
hafði ekki áður fengið, þar til svar barst
við næmisprófum. Stundum lá sú hugsun
bakvið notkun RMP, að rétt væri að gefa
sjúklingi eins kröftuga lyfjameðferð eins
og hægt væri meðan hann væri undir
læknishendi. Þetta átti við um sjúklinga,
sem taldir voru óáreiðanlegir, sérlega
vegna alcoholismus chronicus. SM var ekki
notað hjá sjúklingum, er höfðu sögu um
skerta heyrn og fengu þeir RMP í staðinn.
Aðeins einn sjúklingur fékk ekki EMB og
var ástæðan saga um sjóntaugabólgu. Önn-
ur berklalyf voru ekki notuð nema Pyra-
zinamide hjá einum sjúklingi og PAS í
nokkrar vikur hjá öðrum. Eingöngu EMB
og INH fengu tveir sjúklingar. INH og
EMB var gefið í einum skammti með
morgunmat, en RMP var gefið Vz klst.
fyrir morgunmat. í byrjun voru berkla-
sjúklingar, sem höfðu berklasýkla í hráka
við smásjárskoðun einangraðir, en fengu
þó að fara á salerni og nota síma, og höfðu
þá grímu fyrir andliti. Rouillon et al,34
Shaw og Wynn-Williams3c hafa sýnt fram
á, að miklu meiri sýkingarhætta stafar af
þeim sjúklingum, sem hafa berklasýkla í
hráka við smásjárskoðun. Grímur eru not-
aðar til þess að hindra að sjúklingur dreifi
berklasýklum um umhverfið og American
Thoracic Society2 ráðleggur notkun þeirra.
Fótavist fengu allir sjúklingar að hafa sem
gátu. Þegar árið 1965 benti Mitchison27 á,
að það væru lyfin sem dræpu berklasýkl-
ana en ekki sjúklingurinn, og meðferð eins
og langvarandi rúmlega, sérstakt mat-
arræði og skurðaðgerðir yrðu aðeins til
þess að auka kostnað meðferðar og lengja
aðgerðarleysi sjúklinga. Timinn hefur nú
sannað þessi ummæli Mitchisons og síðan
hefur Fox1(i sýnt fram á, að hvíld og
sjúkrahúsdvöl er tilgangslaus sem hluti af
meðferð við berklaveiki. Allir sjúklingar,
sem fengu SM voru skoðaðir á heyrnar-
deild Heilsuverndarstöðvarinnar strax og
þeir voru ferðafærir. Ef þeir kvörtuðu um
svima eða skerta heyrn var SM-gjöf hætt
þar til heyrnarmæling hafði verið gerð.
Þeir sjúklingar, sem fengu EMB voru skoð-
aðir af augnlækni mánaðarlega meðan á
sjúkrahúsdvölinni stóð, síðan á 2—3ja mán-
aða fresti. Fylgst var með serum creatinine
hjá öllum sjúklingum, svo og með lifrar-
enzymum (GOT, LDH eða GPT) meðan
sjúklingar lágu á sjúkrahúsinu. Eftir út-
skrift var ekki fylgst reglulega með þessum