Læknablaðið - 01.07.1978, Blaðsíða 74

148
LÆKNABLAÐIÐ
staphylococcum. Þau hafa öll breiðara
verkunarsvið (spectrum) en methicillin og
önnur penicillinasaþolin penicillin og eru
því ekki notuð í fyrstu víglínu. Chlor-
amphenicol og clindamycin geta einnig
haft mjög alvarlegar aukaverkanir, þótt
slíkt sé sjaldgæft.6 12 Lyfin, sem líta ber á
sem kjörlyf (drug of choice) við Staphylo-
cocca-sýkingar, eru methicillin eða önnur
penicillinasaþolin penicillin. í okkar athug-
un reyndust 5% S. aureus vera ónæmir
fyrir methicillini. Er þetta svipuð tíðni eða
eilítið lægri en fundist hefur við fyrri at-
huganir hér á landi.2 Sums staðar í Evrópu
hafa slíkir stofnar orðið sjaldgæfari undan-
farin ár af ókunnum ástæðum.3
Þegar um methicillin-ónæmi er að ræða,
fylgir venjulega ónæmi fyrir öllum peni-
cillinum, cephalosporinum og erythromy-
cini. Hér reyndust hins vegar flestir stofn-
anna næmir fyrir cephalothin. Cephalo-
sporin hafa töluvert verið notuð gegn
staphylococca-sýkingum, en komið hefur
í ljós, að þau reynast illa, ef um methicillin-
ónæma stofna er að ræða, jafnvel þótt þeir
virðist næmir fyrir cephalosporinum sam-
kvæmt næmisprófi.0 Ekki er vitað um or-
sakir þessa ósamræmis í öllum tilvikum.
Stundum virðist vera um tæknilega galla á
skífuprófum að ræða og þá sýna þynning-
arpróf ónæmi. í öðrum tilvikum eru stofn-
arnir næmir í þynningarprófum, þ.e.a.s.
þeir hafa lágt MIC, en þá reynast þeir yfir-
leitt hafa hátt MLC. Cephalosporin eru þá
bakteríuheftandi (bacteriostatic) fyrir
methicillin-ónæma staphylococca. Vitað er,
að sjúklingum vegnar oft illa á cephalo-
sporin meðferð þótt næmispróf bendi til
næmis.4
Penicillin-ónæmi. Af þeim 715 stofnum,
sem penicillinnæmispróf voru gerð á,
reyndust aðeins tæp 13% vera næm fyrir
penicillini. Er þetta örlítið lægra en sést
hefur við fyrri athuganir.2 Næmið var ekki
mest hjá stofnum, sem komu frá sjúkling-
um utan sjúkrahúsa, eins og búast hefði
mátt við (sjá mynd 3). Mestur hluti næm-
isprófanna voru gerð á stofnum úr sárum
eða sýnum frá öndunarvegum, eyrum eða
augum. Sennilegast er, að þegar slík sýni
eru send frá sjúklingum utan sjúkrahúsa,
hafi meðferð þegar verið reynd með ófull-
nægjandi árangri. Það styður þessa skoðun,
að 54% staphylococca, sem ræktuðust úr
þvagi frá sjúklingum utan sjúkrahúsa voru
næmir fyrir penicillini. En það er yfirleitt
venja að senda þvag í ræktun strax og
sjúklingar fá einkenni um þvagfærasýk-
ingu, og er því líklegt, að þessir stofnar séu
einkennandi fyrir staphylococca flóru utan
sjúkrahúsa.
Þar sem penicillin-ónæmi er sennilega
nokkuð góður mælikvarði á áhrif sýkla-
lyfja á sýklagróður sjúkrahúsanna og þar
sem áhrif sýklalyfja á umhverfið ráða
miklu um tíðni spítala-sýkinga,8 er fróð-
legt að athuga muninn á sjúkrahúsum.
A Landspítalanum er meira um peni-
cillin-ónæmi á þeim deildum, sem búast má
við að sýklalyfjameðferð sé mest (barna-,
lyfja- og handlæknisdeildum). Penicillin-
næmið er minnst (6%) á Borgarspítala,
en mest (21%) á Landakotsspítala. Þetta
er athyglisvert, ekki síst þegar haft er
í huga að Landakotsspítali er skipulags-
lega frábrugðin hinum sjúkrahúsunum. En
sjúkrahúsin senda mismikið af sýnum og
eru á margan annan hátt frábrugðin hvert
öðru og skal hér ekkert fullyrt um þetta
atriði. Skráningu spítalasýkinga er ábóta-
vant hér á landi, og við slíkar aðstæður er
ókleift að gera sér grein fyrir því, í hvaða
mæli áhrif sýklalyfja á umhverfið stuðla
að slíkum sýkingum.
SUMMARY
During a six months period in 1977, 785
strains of S. aureus were examined for resis-
tance to antibiotics. Eighty seven per cent of
the strains were resistant to penicillin and 5%
were resistant to methicillin, which is slightly
less than in previous studies in Iceland. Fifty
strains of S. aureus were examined for the
presence of methicillin tolerance which is the
resistance to lethal action of high doses of
methicillin in strains that are inhibited by
low concentrations. Eighteen of the strains
were found to be tolerant or 36%.
HEIMILDIR
1. Jevons, M.P.: ,,Celebenin“-resistant stap-
hylococci. Brit. Med. J. 2:124, 1961.
2. Jónsdóttir, K.E., Kolbeinsson, A.: Næmi
staphylococcus aureus. Óbirtar niðurstöður.
1971, 1972 og 1974.
3. Kayser, F.H.: Methicillin-Resistant Stap-
hylococci 1965—1975. Lancet 11:650, 1975.
4. Klimek, J.J., Bartlett, R.C., Marsik, F.,
Quintiliani, R.: Clinical, bacteriologic and