Læknablaðið - 01.07.1978, Blaðsíða 45

LÆKNABLAÐIÐ
127
þann sjúka hluta innanþekju æðarinnar,
þar sem líkur eru á, að segar geti myndast,
sem síðan geta losnað og lent í slagæðum
heila. Sýnt hefur verið fram á, að breyting-
ar á blóðflæði eftir aðgerð skipta ekki máli
fyrir árangur aðgerðar. Ekeström4 sýndi
fram á það með rafsegulmælingum 1969,
að einkenni hurfu eftir aðgerð óháð því,
hvort aukning varð á flæði eða það jafn-
vel minnkaði eftir aðgerð.
Af þeim 43 sjúklingum, sem hér er gerð
grein fyrir, höfðu 39 einkenni skyndislags
eða skyndiblindu fyrir aðgerð. Fylgikvillar,
sem lýst hefur verið, urðu allir í þeim hópi.
Tveir sjúklingar höfðu óljós einkenni frá
taugakerfi, en engin, sem með vissu komu
frá þeirri æð, sem innanhreinsun var gerð
á. Báðir höfðu algera lokun á annarri innri
hálsslagæð og veruleg þrengsli á hinni, auk
þess, sem þrengsli voru í báðum hryggjar-
slagæðum (a. vertebralis). Talin var ástæða
til að gera innanhreinsun á þeirri innri
hálsslagæð, sem var þrengd. Hjá báðum
þessum sjúklingum mældist veruleg aukn-
ing á blóðflæði eftir aðgerð (110—260 ml/
min og 140-—220 ml/min).
Hjá tveimur sjúklingum var aðgerð gerð
vegna óþægilegs blásturshljóðs, sem trufl-
aði svefnfrið þeirra.
Með nákvæmu vali sjúklinga til aðgerð-
ar og bættri tækni við aðgerð hafa dánar-
tölur og fylgikvillar aðgerða lækkað veru-
lega. í upphafi, þegar algengt var að gera
aðgerðir á sjúklingum með fullkomið slag
og þá oft bráðaaðgerðir, skömmu eftir á-
fallið, voru dánartölur eftir aðgerð oft um
15—30% og há tíðni fylgikvilla. Á síðari
árum eru dánartölur við aðgerð oft minni
en 1% og alvarlegir fylgikvillar frá tauga-
kerfi 0.5—3% hjá þeim, sem bestum ár-
angri lýsa. Thompsson8 lýsti 1973 árangri
aðgerða á 537 sjúklingum með einkenni
skyndislags eða skyndiblindu, þar sem
skurðdauði var 0.7% og varanleg einkenni
frá taugakerfi 1.5%. Það er hæpið að
reikna hlutfallstölur í þeim tiltölulega
litla hóp, sem hér er gerð grein fyrir, en
einn sjúklingur fékk fullkomið slag
(2.4%).
Alvarlegustu fylgikvillar aðgerðar eru
þeir, sem koma frá taugakerfi, og lengst af
hefur verið um það deilt, á hvern hátt best
verði komið í veg fyrir þá fylgikvilla, og
þá fyrst og fremst á hvern hátt verði
tryggt, að blóðstreymi sé nægjanlegt til
heila meðan innri hálsslagæð er lokað.
Á fyrstu árum þessara aðgerða var al-
gengt að gera þær í staðdeyfingu, svo að
unnt væri að fylgjast með meðvitundar-
ástandi og hreyfigetu, þegar klemma var
sett á æðina. Ýmsir höfundar hafa einnig
notað heilalínurit til að dæma um, hvort
sjúklingur þoli lokun á innri hálsslagæð
eða ekki. Önnur aðferð er að reiða sig á
bakþrýsting, og láta hann skera úr, hvort
sjúklingurinn þolir lokun á æðinni. Mis-
munandi tölur eru um lægsta bakþrýsting,
sem telst nægjanlegur, en venjulegast er
það milli 25 og 50 mmHg. Margir höfundar7
mæla með að hliðarstreymi sé alltaf notað
og telja það einföldustu og hættuminnstu
aðferðina. Aðrir höfundar2 hafa þó bent á
þær hættur, sem geta verið því samfara
að nota hliðarstreymi, það sé viss hætta
við að leggja hliðarstreymið í æðina, smá
flögur geti losnað frá æðarveggnum, og
einnig geti myndast segar í hliðarstreym-
inu, sem síðan geti losnað og borist til
heila. Loks getur hliðarstreymi stöku sinn-
um valdið vissum tæknilegum örðugleik-
um við aðgerð, ef t.d. breytingarnar ná
hátt upp á innri hálsslagæð. Frá miðju árl
1977 hefur greinarhöfundur valið þá að-
ferð að nota hliðarstreymi aðeins hjá þeim
sjúklingum, sem hafa lægri bakþrýsting í
innri hálsslagæð en 40 mmHg. Hjá þeim
43 sjúklingum, sem greint er frá hér,
mældist bakþrýstingur frá 20 til 170 mmHg
með meðalgildi 88 mmHg. Aðeins þrír
sjúklingar höfðu bakþrýsting, sem var 50
mmHg eða lægri (20, 40, 50 mmHg), og
kemur það vel heim við niðurstöður flestra
annarra, að mikill meirihluti hefur bak-
þrýsting yfir 50 mmHg.1 5
Connolly2 hefur nýlega gert samanburð
á tveimur hópum með einkenni skyndislags
og skyndiblindu fyrir aðgerð. í fyrri hópn-
um voru 188 sjúklingar. Allar aðgerðir
voru gerðar í svæfingu og með hliðar-
streymi. Bakþrýstingur var ekki mældur.
Úr þessum hópi létust 3 sjúklingar við að-
gerð, 3 fengu helftarlömun og tveir minni
háttar lamanir, sem löguðust fljótlega. f
síðari hópnum voru 102 sjúklingar, og að-
gerð var gerð í staðdeyfingu. Hliðarstreymi
var notað hjá 20 sjúklingum, sem höfðu