Dagblaðið Vísir - DV - 16.02.2007, Blaðsíða 14

föstudagur 16. febrúar 200714 Fréttir DV
lítill og hugrakkur
„Eftir að hafa skriðið í grænmet-
isgörðunum frá morgni til kvölds
og hakkað í mig grænmeti, þá var
þetta engu að síður eftirlætismat-
urinn minn. Sem segir kannski ým-
islegt um matseldina, eða hvað?“
segir hann í spurnartón. „Ég elsk-
aði þegar ég fékk að fara til mömmu
til Reykjavíkur og fá almennilegan
heimilismat... Og oj! Linsubaunir...
þær get ég ekki horft á. Það voru
notaðar linsubaunir í alla rétti,
linsubaunabúðingur og annað eft-
ir því. Síðar fór ég á aðventistaskól-
ann, Hlíðardalsskóla, og þar voru
linsubaunir líka notaðar í alla rétti.
Hvaða ást ætli þetta sé milli aðvent-
ista og linsubauna?“
Sárnaði þér ekki að vera eina
barnið af sex sem ekki fékk að alast
upp hjá foreldrunum?
„Auðvitað særði það,“ segir
hann án umhugsunar. „Það særði
mig djúpt. En ég var hálfgert vand-
ræðabarn held ég og þegar ég var í
Reykjavík áður en ég var sendur að
Kumbaravogi, mætti ég til dæm-
is helst aldrei í skólann. Ég strauk
inn að Fáksheimili til að vera nálægt
hestum.“
Hann safnaði sér fyrir hesti, vann
eitt sumar í frystihúsinu á Stokkseyri
og rétti Kristjáni á Kumbaravogi
launaumslagið. Fyrir hluta þeirra
peninga keypti hann sér hest sem
hann sneri alltaf til aftur.
„Einu góðu tímarnir sem ég man
virkilega eftir á Kumbaravogi voru
þegar ég fór aleinn í reiðtúr á hest-
inum mínum meðfram ströndinni
og líka þegar tjörnin var frosin á vet-
urna. Þá skautaði ég á henni, lagðist
á svellið og gerði engil með hönd-
um og fótum. Þá horfði ég á falleg-
an, stjörnubjartan himininn með
norðurljósunum og óskaði mér þá
að ég kæmist til himins, því ef Guð
væri til, þá hlyti hann að búa þar.“
Þeim minnsta var hegnt
harðast
Þegar ég segi Elvari að það fari
alveg tvennum sögum af hjónunum
á Kumbaravogi, segist hann ekki
hissa.
„Mér fannst Hanna betri en
Kristján,“ segir hann. „Hefði hún
ekki verið þarna, hefðum við krakk-
arnir farið miklu verr út úr þessari
lífsreynslu en raun ber vitni.“
Fóruð þið mörg illa út úr henni?
„Já, mjög mörg,“ svarar hann að
bragði. „Við fórum mörg yfir í of-
notkun áfengis þegar við losnuðum
og fundum frelsið. Einhverjir lentu í
afbrotum og enn aðrir í fíkniefnum.
Þeirra á meðal litli vinur minn hann
Einar Agnarsson...“
Einars er getið hér hinum megin
á opnunni. Lík hans og vinar hans
fundust í Daníelsslippi við Mýrar-
götu þann 1. mars 1985. Báðir voru
þeir 25 ára og enn er margt á huldu
varðandi það hvernig dauða þeirra
bar að. Elvar minnist Einars með
miklum hlýhug.
„Einar var minnstur og grennst-
ur, en hann var sá hugrakkasti.
Hann svaraði alltaf fyrir sig full-
um hálsi og það var alltaf verið að
hegna honum. Breiðavík var notuð
sem grýla á okkur og okkur hótað að
vera send þangað. Einar var sendur
þangað... En Einar var gríðarlega
húmorískur og stríðinn. Einhverju
sinni kom hann að Kristjáni að taka
í nefið og ákvað að herma eftir hon-
um næst þegar Kristján kom að at-
huga hvort við værum ekki örugg-
lega að vinna. Kristján reiddist svo
þessari eftiröpun að hann tók Ein-
ar upp á hnakkadrambinu og bar
hann þannig 500 metra án þess að
fætur Einars snertu nokkurn tíma
jörðina. Einar var alltaf að fara úr
axlarlið vegna meðferðar sem þess-
arar og þegar hann lést var hann ný-
kominn úr axlaraðgerð. Hann hefur
ekki getað varið sig...“
Og ert þú þeirrar skoðunar eins
og margir, að Einar hafi verið myrt-
ur?
„Það get ég ekki sagt um en það
er alveg eins hugsanlegt, enda ekki
öll kurl komin til grafar í því máli.“
Sagði hug sinn í bréfi
Ég heyri að þú ert Kristjáni reið-
ur...
„Já, ég er honum óskaplega
reiður. Ég skrifaði honum, því eftir
andlát Hönnu var stofnaður sjóður
í hennar nafni, sem við krakkarnir
á Kumbaravogi áttum að geta sótt
um styrk úr til náms. Mig langaði
svo á verslunarskóla í Þýskalandi
en Kristján svaraði aldrei bréf-
inu. Fyrir svona sex, sjö árum var
það hluti af meðferð minni við að
vinna úr hatrinu, sorginni og reið-
inni, að skrifa Kristjáni hug minn til
hans. Hann svaraði því bréfi held-
ur aldrei. Svo fékk ég samviskubit
og skrifaði honum afsökunarbréf
og nú sé ég mest eftir því. Ég þurfti
ekki að biðja Kristján afsökunar
á neinu. Ef við gerðum ekki það
sem hann bauð, læsti hann okkur
inni á baðherbergi eða inni í her-
bergi, stundum upp í sólarhring í
einu. Einu sinni gleymdi hann mér
á baðherberginu. En verstur var
hann við Einar. Hann var verstur
við þann minnsta, þann sem gat
ekki varið sig líkamlega. En Ein-
ar var samt sá hugrakkasti og var
algjörlega óttalaus drengur. Mér
fannst við oft beitt andlegu ofbeldi.
Einu sinni vorum við tvö barnanna
að koma úr rófugarðinum og vor-
um að þvo moldina af höndum
okkar, þegar Kristján kom til okk-
ar og sagði okkur að hann ætlaði
að ættleiða okkur. Við svöruðum
bæði nei, að það vildum við ekki.
Kristján varð eldrauður af reiði
og húðskammaði og svívirti okk-
ur. Hann sagði að foreldrar okkar
væru ræflar og drykkjufólk og þeir
hefðu aldrei viljað svona vesal-
inga eins og okkur. Við fórum bæði
að háskæla. Svo sagði hann að við
myndum vera miklu betur stödd í
framtíðinni ef hann ættleiddi okk-
ur. Ég get aldrei gleymt þessu, því
þetta með foreldra mína hitti mig
svo í hjartað – að foreldrar mínir
vildu ekki eiga mig.“
En hafði ekki barnaverndar-
nefnd eftirlit með staðnum?
„Jú, en hún gerði alltaf boð á und-
an sér. Við vissum hvenær barna-
verndarnefnd var að koma. Það var
þegar við vorum kölluð inn, vorum
þvegin og strokin og sett í bestu fötin.
Þá stóðum við stillt og sögðum ekki
orð. Við vorum eins og dúkkur.“
Nauðgun
Elvar á gríðarlega erfitt með að
rifja upp árin fimm á Kumbaravogi.
Hann hefur lítið sofið næturnar áður
en viðtalið er tekið og sárindin liggja
djúpt. Þegar ég spyr hann beint út
hvort hann hafi verið beittur kyn-
ferðislegu ofbeldi játar hann því.
„Á Kumbaravog kom oft maður
sem heitir Vignir að millinafni og
var aðventisti. Þetta er lítill, ljótur og
ógeðslegur karl með útstæð augu.
Mig hryllir við að hugsa um hann...
Þessi maður bauð mér sælgæti fyrir
að fá að misnota mig.“
Það kemur löng þögn. Ég held
að sambandið hafi slitnað þegar ég
heyri brostna rödd hans aftur.
„Ég skammast mín svo fyrir að
hafa látið hafa mig út í þennan við-
bjóð. Fyrir sælgæti... Fyrst hélt ég að
ég væri sá eini sem hann misnotaði.
Svo sá ég hann lokka Einar inn á
herbergi og loka. Síðar annan strák
og loks læsti hann sig inni með okk-
ur öllum. Við vorum ekki einu sinni
orðnir kynþroska og hann lét okk-
ur þukla hvern á öðrum og á sér og
hann þuklaði á okkur. Sársaukinn
var ólýsanlegur.“
Umræddum manni segir Elvar
hafa verið úthýst af Kumbaravogi
eftir að stúlka þar lét vita af fram-
ferði hans. Elvar telur hjónin ekk-
ert hafa vitað hvað fram fór bak við
luktar dyr en bætir við:
„Sá sem þekkir og elskar barn
hlýtur að taka eftir breytingu á hegð-
un þess og framkomu eftir að slíkur
glæpur hefur verið framinn. Vignir
var aldrei kærður svo ég viti til, en
tveir drengir af Kumbaravogi sem
heimsóttu hann til Vestmannaeyja
lentu í klónum á honum. Þeir sögðu
örugglega frá.“
Honum er verulega brugðið þeg-
ar ég segi honum að heimildir hermi
að umræddur maður starfi nú við
umönnun aldraðra.
„Guð minn almáttugur. Guð
minn...“
Þrátt fyrir að hafa sótt ótal
tíma hjá sálfræðingum, dvalið um
margra vikna skeið á heilsuhælum
í Þýskalandi, unnið eftir bókum og
segulbandsspólum hefur Elvar ekki
komist yfir sektarkenndina, sem
hann á ekki að bera.
„Ég veit að þetta var ekki mér að
kenna. Það hafa allir sem hafa reynt
að hjálpa mér sagt mér. En ég kemst
ekki upp úr þessu feni, þessari sekt-
arkennd að ég hefði þrátt fyrir ungan
aldur ekki átt að láta þennan mann
komast upp með þetta. Ég kvelst við
tilhugsunina um þetta.“
„Sum barnanna voru í eftirlæti hjá hjónunum... Sá yngsti sem var með
mér í þessari þrælkunarvinnu var níu ára. Við vorum látin negla tjöru-
pappa á húsþök, hreinsa timbur, grafa skurði og bera sérstakt efni á
timbur svo ég nefni þér dæmi. Og ekki nóg með það, heldur var sett upp
pokaverksmiðja þarna og við börnin vorum látin sauma heyábreiður
og annað. Við sátum við risasaumavélar sem fæst okkar réðu við, enda
saumaði ég í gegnum fingurinn á mér. Ef það er ekki barnaþrælkun að
láta börn koma beint úr skóla til að setjast við vinnuvélar, þá veit ég ekki
hvað barnaþrælkun er.“
Börnin á Kumbaravogi
Þessi mynd er tekin árið 1970, þegar yngri börn voru komin á heimilið.
elvar er fremstur til vinstri í köflóttri skyrtu, einar besti vinur hans fyrir
miðju. búið er að krota yfir andlit „perrans“ og skrifa orðin oj, oj...