Dagblaðið Vísir - DV - 16.02.2007, Blaðsíða 28

Bókin Óvinir ríkisins eftir Guðna Th. Jóhann-
esson inniheldur mjög athyglisverðar upplýsing-
ar. Upplýsingar sem íslensk stjórnvöld, aðallega
þó Sjálfstæðisflokkurinn, hafa logið sig blá út af
seinustu fimmtíu árin. Þau fylgdust með og höfðu
að engu friðhelgi heimilisins og rétt einstaklinga á
einkalífi. Einn frumkvöðlanna í þessum geira var
Sigurjón Sigurðsson, gamli nasistinn sem sat í stúd-
entaráði fyrir þjóðernissinna þegar Adolf Hitler
var ljós þeirrar hreyfingar. Svo má deila um hvort
mönnum finnist hann „alræmdur“ eða bara með
besta mögulega bak-
grunninn í það starf að
fylgjast með „óæskileg-
um skoðunum“. Ástæðan var „rauða hættan“ og það
þjóðskipulag sem myndi fylgja þeirri stjórnskipan.
Stjórnvöld réttlættu eftirlit og persónunjósnir til að
koma í veg fyrir að sovét-íslensk stjórnskipan liti
dagsins ljós.
Vondu kallarnir
Rauða hættan var í huga þeirra stjórnskipan þar
sem Flokkurinn og allir sem honum fylgdu væru hið
eina rétta afl. Þeir sem væru ekki sammála fengju
ekki vinnu hjá löggunni, Landhelgisgæslunni og í
fleiri geirum. Unnið væri gegn þeim á flestum svið-
um. Fólk sem hefði aðrar skoðanir en valdhafar
yrði fyrir njósnum óháð því hvort það væri fulltrú-
ar skoðana sem meirihluti þjóðarinnar aðhylltist.
Valdhafar gæfu ekkert fyrir vilja þjóðarinnar í stór-
um málum og eltu stórveldi í stríð. Utanríkisstefn-
an væri fengin frá erlendu valdi þar sem forsetatign
færi milli nær alnafna feðga með ólýðræðisleg-
um hætti. Stjórnskipan þar sem unnið væri að því
markvisst á bak við tjöldin að fá hingað erlent herlið
sem hefði víðtæka reynslu af því að drepa saklaust
fólk fyrir hagsmuni, land og auðlindir. Her sem félli
ekki undir lög Íslands þegar hann yrði uppvís að
nauðgunum og morðtilraunum á íslenskum borg-
urum. Her sem gat beitt sér gegn íslenskum þegn-
um ef „upplausnarástand“ myndaðist. Her sem
væri herraþjóð hér og ríkisstjórnin starfaði sem
fulltrúi hans og styddi stríð hans og morð. Her er-
lends ríkis sem skipti upp þjóðum með háum múr-
um. Stjórnskipan þar sem óþægileg skjöl sem gætu
varpað ljósi á þessa skítavinnu yfirvalda væru síðan
brennd.
Góðu gæjarnir?
Ógnin frá íslenskum sósíalistum var fantasía.
Þeir voru of þjóðernissinnaðir til að taka hags-
muni Sovétríkjanna fram yfir Ísland og árásarher-
inn var bara rússneski síldarflotinn. Eftir situr að
Sjálfstæðisflokkurinn og valdastefna hans var og er
ógn við lýðræðið og fullveldið. Gefinn var skítur í
almannavilja alveg frá herstöðvarsamningnum til
seinna Íraksstríðsins. Hinn eini sanni Flokkur var
Sjálfstæðis og erlenda hernámið var bandarískt.
Múrarnir eru Bandaríkjamúrinn að Mexíkó og hin
kolólöglegi múr helsta bandamanns þeirra í Ísrael.
Ólýðræðislegu feðgarnir eru í þessu tilfelli ekki Kim
Il Sung og Kim Yong Il, heldur George Bush yngri og
eldri. Þegar stjórnvöld hegða sér svona skiptir engu
máli hversu krúttlegur yfirlýstur tilgangur þeirra er.
Sama hvaða fána þeir veifa. Pant vera óvinur ríkis-
ins þegar ríkið gerist óvinur fólksins.
föstudagur 16. febrúar 200728 Helgarblað DV
Sex dagar eru þar til DV verður aftur að dagblaði. Þar með hefst á ný
útgáfa elsta dagblaðs á Íslandi. Þetta verða merk tímamót í sögu fjöl-
miðlunar hér á landi.
Döpur ganga DV er á enda og fram undan eru spennandi tímar í sögu
þessa merka blaðs, sem hóf göngu sína með útgáfu Vísis árið 1910. Fram
að síðustu aldamótum var saga DV og forvera þess, Vísis og Dagblaðsins,
merk og mikils virði á hverjum tíma. Halla tók undan fæti um aldamót-
in og hrakfarir útgáfunnar urðu miklar. Fyrst með gjaldþroti þáverandi
útgefenda og síðan með misheppnaðri tilraun til að breyta DV í óvenju
aðgangshart og óvægið blað. Þjóðin hafnaði þeirri útgáfu, rétt eins og
þeirri sem varð gjaldþrota. Áskrifendum fækkaði og eins seldist blaðið í
mun minna upplagi en áður var. Að endingu varð DV að vikublaði.
Um áramótin síðustu urðu enn kaflaskil í í sögu blaðsins. Nýtt útgáfu-
félag tók við rekstrinum með það að markmiði að gera DV að dagblaði
að nýju og breyta efnistökum og áherslum til muna. Það hefur verið gert
og viðbrögð kaupenda eru öllum sem að blaðinu standa hvatning til
áframhalds. DV verður að dagblaði á ný næsta fimmtudag og keppikeflið
er að DV verði nauðsynleg viðbót við þau blöð sem fyrir eru. DV verður
harðara fréttablað en hin blöðin, en langt frá því sem það var þegar verst
gekk og þjóðin sagði nei takk. Trú okkar er að DV verði betra fréttablað
en hin dagblöðin.
Með blaði eins og DV opnast möguleikar til að taka fyrir stór mál, mál
sem kosta vinnu, eftirgrennslan, þolinmæði, stundum þrjósku og það
sem mest er um vert, þurfa pláss. Það sést best í úttektum DV síðustu
vikur. Breiðuvíkurbörnin er fréttaþáttur sem á sér ekki margar hliðstæð-
ur í íslenskum fjölmiðlum. Þrátt fyrir alvarleika málsins og eftirköst af
starfinu í Breiðuvík er varla hægt að segja að aðrir fjölmiðlar hafi haft
afl til að fylgja því máli eftir. Kastljós Sjónvarpsins tók mörg viðtöl, en
vann litla sem enga heimildarvinnu aðra. Aðrir fjölmiðlar gerðu það
sjálfsagða. Þeir tóku viðtöl við einstaka ráðamenn. Það var nánast allt
og sýnir hver þörfin er fyrir DV. Frá áramótum hefur DV unnið og birt
marga aðra greinaflokka og lesendur eru að gera upp hug sinn. Sala DV
hefur tekið stökk upp á við og við sem störfum á blaðinu verðum dag
hvern vör við breytt viðhorf til DV.
DV hefur það umfram dreifiblöðin tvö að vera algjörlega háð lesend-
um. DV hefur það umfram áskriftardagblöðin tvö að treysta mun meir
á daglega lausasölu. Þess vegna verður DV að vera meira spennandi en
hin blöðin fjögur. DV er lesendadrifið blað, dreifiblöðin eru dreifing-
ardrifin og áskriftarblöðin verða ekki eins bundin því að verða fersk og
heillandi dag hvern.
Miklar breytingar eru að verða á dagblaðamarkaði. Tvö dreifiblöð
verða, tvö klassísk morgunblöð og eitt síðdegisblað, DV. Það verður
prentað nokkru fyrir hádegi fjóra daga vikunnar. Helgarblaðið verður
stærra og prentað á fimmtudagskvöldum og borið út til áskrifenda árla
næsta dag.
Aðgerðaleysi er afstaða
Margir bera ábyrgð á Breiðuvík, Bjargi, Kumbaravogi, Silungapolli og
öllum hinum geymslustöðunum fyrir börn þess tíma, börnin sem full-
orðna fólkið vildi ekki hafa fyrir augunum, vildi ekkert með hafa? Sú
kynslóð sem ber mesta ábyrgðina hefur nú lokið starfsdegi sínum og
nýtur þeirra forréttinda sem fylgja því æviskeiði. Þeirra forréttinda að
vera ekki ásökuð um kuldalegt uppeldi og afskiptaleysi gagnvart þeim
sem verst voru sett og mest máttu þola. Í ljósi uppljóstrana DV og nokk-
urra annarra fjölmiðla er ekki annað hægt en að sú kynslóð Íslendinga
sem bar ábyrgðina spyrji sig hvers vegna þjóðin lét þetta viðgangast.
Uppeldisaðferðir og úrræði voru vissulega önnur þá en nú. En má
vera að fjöldi fólks hafi neitað að hugsa um afleiðingar þess að vista börn
fjarri mannabyggðum og það í áraraðir? Má vera að ábendingar þolenda
um harðræði og misþyrmingar hafi ekki fengið hljómgrunn þar sem ekki
var vilji eða geta til að taka á vandanum svo ekki þyrfti að hafa hin óæski-
legu börn nærri.
Staðreyndir eru til um hverjar afleiðingarnar urðu af dvöl og kvöl
Breiðuvíkur. Nærri níutíu prósent þeirra drengja sem þar voru í geymslu
urðu afbrotamenn. Til samanburðar kemur um helmingur þeirra, sem
settir eru í fangelsi í fyrsta sinn, þangað aftur. Með því er hægt að segja
að Litla-Hraun sé ekki eins mannskemmandi og Breiðavík var.
Það er ekki bara hægt að leita ábyrgðar hjá stjórnmálamönnum. Það
verður líka að leita skýringa í þeim tíðaranda sem var uppi og hvers
vegna afskiptaleysi fólks og harðneskjan var slík. Sú kynslóð sem ákvað
að fela vondu börnin og þau óvelkomnu bjó oft við erfiðar aðstæður.
Vinnustaðafyllerí voru víða vikulegt fyrirbæri og óregla, sérstaklega karl-
manna, var meira áberandi en nú er og sennilega tíðari á heimilum en
nú þekkist. Feður voru frekar refsivald en uppalendur.
Þau okkar sem nú er á miðjum aldri erum börn þessarar kynslóðar.
Það er fólk á miðjum aldri sem nú fellur saman af harmi og sársauka
vegna myrkurs æsku sinnar. Ekki er nóg að leita ábyrgðar hjá stjórn-
málamönnum. Heil kynslóð er ábyrg, ekki allir jafnt en ábyrgðin liggur
víða. Aðgerðaleysi er afstaða og getur vissulega leitt til ábyrgðar.
Uppeldisaðferðir nútímans eru aðrar en áður var. Nú tíðkast að þegar
börn eru fyrirferðarmikil og láta ekki vel að stjórn í skólum og heima er
þeim gefið rítalín. Kannski verður önnur umræða eftir fjörutíu ár, um-
ræða um meðferðina á rítalínkynslóðinni. Um það er erfitt að segja, en
ef svo fer verður ekki hægt að benda einungis á ráðamenn. Við verðum
hvert og eitt að taka ábyrgð, foreldrar, afar og ömmur, kennarar, læknar,
ráðamenn og við öll sem myndum samfélagið. Við megum ekki skemma
fólk með svipuðum hætti og sú kynslóð gerði sem nú ber ábyrgð á
Breiðuvík, Bjargi, Kumbaravogi og Silungapolli.
Sigurjón M. Egilsson
Umbrot: dV. Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja. Dreifing: Pósthúsið ehf. - dreifing@posthusid.is. dV áskilur sér rétt til að
birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð.
Dagblað
ÚtgáfufélAg: Dagblaðið-Vísir útgáfufélag ehf.
StjórnArformAður: Hreinn loftsson frAmkVæmDAStjóri: Hjálmar Blöndal
ritStjóri og áByrgðArmAður: Sigurjón m. Egilsson
fréttAStjóri: Þröstur Emilsson ritStjórnArfulltrÚi: janus Sigurjónsson
óvinir fólksins
Þegar ljósmyndin kom til sögunnar sem frétta-
efni fylgdi í kjölfarið staðhæfing: Mynd segir meira
en ótal orð. En með ofnotkun hefur reyndin orð-
ið önnur, menn glata trú á henni. Myndin er orð-
in skrípamynd af sjálfri sér. Það kemur best fram í
myndmiðlinum, sjón-
varpinu. Hún er helst
notuð til skemmtunar,
hryllings eða í skrípaleik. Illa fór fyrir góðum grip.
Svo langi fólk að sjá atburð í sönnu ljósi leitar það til
ritaðs máls sem öðlast aftur trúverðugan sess eftir
að hafa verið misnotað og bælt af rétttlætisrössum í
þjóðmálum. Ráð þeirra til betrunar og mannræktar ættu ekki að hafa farið fram hjá neinum. Nóg er til
af boðorðum: Enginn er óbarinn biskup ... Þau aga
mann hart hin íslensku él ... best er að flengja, lemja
óþæga hæls og hnakka á milli, hrista úr börnum leti
og ósóma en undirgefni inn í þau. Til að fá rétt snið
áttu hörkutól að stjórna strákum í vinnu, svo þeir
kæmust ekki upp með ónáttúru og yrðu færir um að
standa fyrir fjölskyldu. Baldnir voru sendir af barna-
verndarnefndum út á land til að mannast í faðmi
fjalla við heilbrigð störf og nærast á rúgbrauðssúpu
og hrossakjötskássu. Hið íslenska Gúlag var þannig.
Aðeins drengir með „gott upplag“ urðu ábyrgir
heimilisfeður eftir dvölina, hinir fóru í hundana en
hefðu gert það hvort sem var. Merkir lærifeður í fjöl-
miðlum virðast ekki átta sig á eðlisþáttum samfé-
lagsins þótt þeir kunni eflaust Óhræsið, ljóð Jónas-
ar. Valur er á veiðum, karldýr, vargur í fuglahjörð, og
eltir rjúpu, barnið sem leitar skjóls, en „gæðakon-
an góða“ er þar fyrir, grípur fegin við dýrinu dauða-
móða og dregur háls úr lið. Vart er til kaldhæðnis-
legra viðhorf til íslenska karla- og kvennaveldisins.
Börn í skólum og foreldrar gráta yfir ljóðinu en skilja
hvorki efnið né hugmynd skáldsins um framkomu
húsbænda við ofsótta. Vegna blindu teljum við okk-
ur vera harðgerða þjóð, herta af frosti og funa, en
köllum stöðugt volandi á áfallahjálp í stað þess að
leysa vandann sjálf. Hvernig færi ef allar kúgaðar
þjóðir heimsins sem lenda í stríði og hörmungum
undir stjórn húsbænda sinna gerðu það sama?
GuðberGur berGsson
rithöfundur skrifar
Aðeins drengir með
„gott upplag“ urðu
ábyrgir heimilis-
feður eftir dvölina.Kjallari
Kjallari
Örlög rjúpunnar
erpur Þ. eyVindarson
tónlistarmaður skrifar
Gefinn var skítur í al-
mannavilja alveg frá
herstöðvasamningn-
um til seinna Íraks-
stríðsins.