Fréttatíminn - 12.11.2010, Side 40

Þegar maður er í vandræðum, hvort sem
það er með brennivín, skapofsa eða eitt-
hvað annað, er fyrsta og langmikilvægasta
skrefið í átt að bata að játa fyrir sjálfum
sér að maður eigi við vanda að etja. Áður
en þeim áfanga er náð eru engar líkur á
breytingum til batnaðar.
Þjóðfundurinn um síðustu helgi, fram-
kvæmd hans, frábær mæting í Laugardals-
höll og yfirgnæfandi góð viðbrögð við niður-
stöðum fundarins, eru allt vísbendingar um
að íslensk þjóð hafi áttað sig á að hér er ekki
allt með felldu; að mikilvægt sé að styrkja
þann grunn sem þjóðfélagið hvílir á.
Eða réttara sagt: Svo virðist sem góður
meirihluti stórfjölskyld-
unnar, sem byggir þetta
land, sé á þessari skoðun.
Hluti hennar virðist hins
vegar álíta að þjóðfund-
urinn hafi verið hlægileg,
nett hallærisleg og til-
gangslaus samkoma; að
hér sé í grunninn allt í
sómanum.
Þau viðbrögð voru í
sjálfu sér fyrirsjáanleg. Afneitun er auð-
veldasta leiðin til að komast hjá breyting-
um en hún er örugglega sú versta þegar til
lengri tíma er litið, jafnvel þótt hópur hinna
meðvirku þjappi sér saman.
Þjóðfundurinn í Laugardalshöll um
síðustu helgi er undanfari þess að stjórnar-
skránni verði breytt. Rétt er að minna á að
það verkefni hefur staðið til allt frá árinu
1944. Stjórnmálaflokkum landsins hafa
ekki dugað 66 ár til að ljúka því verki.
Vissulega hafa þeir reynt það nokkrum
sinnum, en alltaf gefist upp. Engu að síður
er enn hópur fólks sem trúir því að þetta
sé ekki vandamál. Sem betur fer eru þau
sjónarmið ekki ráðandi.
Þjóðfundurinn er nú að baki, fram und-
an er kosning til stjórnlagaþings eftir tvær
vikur og vonandi fær þjóðin nýja stjórnar-
skrá í kjölfarið.
Við skulum ekki gleyma því að meðal
háværustu krafna búsáhaldabyltingarinn-
ar voru einmitt stjórnlagaþing og aðkoma
þjóðarinnar að endurskoðun stjórnarskrár-
innar. Báðar verða uppfylltar. Það er ekk-
ert skrítið að fulltrúum hinna hefðbundnu
valdablokka mislíki.
Endurreisn er eitt af þeim orðum sem
hefur brugðið hvað oftast fyrir í eftir-
hrunsumræðunni. Endurreisn getur þó
varla verið takmarkið sem stefnt er að.
Væntanlega láta fáir sig dreyma um aftur-
hvarf til öfga góðæristímans, þegar flest
var á yfirsnúningi í samfélaginu. Sú vinna
sem nú fer fram snýst því fremur um bata
og betrun en endurreisn. Þjóðfundurinn
var merkilegur áfangi á þeirri leið.
Þótt vandamálin séu mörg þá þokumst
við sem sagt áfram veginn í sumum
efnum. Yfir því má gleðjast.
40 viðhorf Helgin 12.-14. nóvember 2010
Þjóðfundur í Laugardalshöll
Áfangi í átt að bata
Sætúni 8, 105 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is Ritstjóri: Jón Kaldal kaldal@frettatiminn.is Framkvæmdastjóri: Teitur
Jónasson teitur@frettatiminn.is Fréttastjóri: Óskar Hrafn Þorvaldsson oskar@frettatiminn.is Ritstjórnarfulltrúi: Jónas Haraldsson jonas@frettatiminn.is. Auglýsinga-
stjóri: Valdimar Birgisson valdimar@frettatiminn.is. Fréttatíminn er gefinn út af Miðopnu ehf. og er prentaður í 82.000 eintökum í Landsprenti.
Jón Kaldal
kaldal@frettatiminn.is
Í dagsins önn og lífsins áskorunum kunnum við mörg að velta því fyrir okkur hvaða þættir liggja að baki
árangri og lífsgæðum einstaklinga. Öll
sækjumst við eftir lífsfyllingu, góðu jafn-
vægi og árangri í lífi og starfi, en hvað er
það sem gerir það að verkum að sumum
tekst betur en öðrum?
Rannsóknir og ráð fræðimanna um
leiðina að árangri eru margar, og flest-
ar byggjast á grunni heilbrigðrar skyn-
semi sem okkur skortir því miður svo
oft í hröðum takti nútímans. Í viðtölum
okkar Viðars Helgasonar, lektors við HR,
við nokkra íslenska afreksmenn síðast-
liðið sumar kom fram afar ánægjulegt
mynstur. Við lögðum fjölda spurninga
fyrir afburðamenn úr heimi íþrótta, lista,
rekstrar og fræða, meðal annars snillinga
á sviði leiklistar, tónlistar, matargerðar,
skákíþróttarinnar, álframleiðslu, fjár-
málastarfsemi og rannsókna. Ein spurn-
ingin varðaði forsendurnar eða lykilinn
að þeirra árangri. Við áttum von á svör-
um á borð við aga, þrautseigju, menntun,
æfingar, kjark og jafnvel heppni. En svör
þeirra voru öll á eina leið: Gleðin.
Sá eiginleiki sem nærir árangur okkar
er að finna hina sönnu gleði í verkum okkar. Að hafa
kjarkinn til að taka ákvörðun með hug og hjarta. Að
vera viss um það að við stöndum vörð um val okkar til að
fylgja ástríðunni.
Stöldrum aðeins við og skilgreinum hvað árangur þýð-
ir fyrir þig – þinn hóp, þinn vinnustað, þína þjóð. Hvaða
mælikvarða notar þú til að meta árangur í þínu lífi? Er
það að ná settu marki? Almenn vellíðan? Að tryggja vel-
ferð og vöxt? Að eignast efnisleg verðmæti? Að hafa
áhrif?
Árangur er ekki einsleitur – ólíkir einstaklingar skil-
greina árangur sem betur fer með ólíkum hætti.
Þó svo að við séum ekki öll að sækjast eftir því sama
virðist leiðin að settu marki oft vera vörðuð svipuðum
forsendum. Þessir einföldu þættir sem
afar og ömmur okkar margra hafa brýnt
fyrir okkur eru veganestið sem nærir
þinn árangur.
• Að sjá ljósið í smáu hlutunum. Gefandi
samtal. Vel leyst verkefni. Ilmandi lyng.
Fullkomin setning. Allt eru þetta augna-
blik sem geta auðgað og fært okkur sátt.
Leitaðu að smáu skilaboðunum í lífinu:
Þar liggur gullið.
• Að njóta ferðarinnar. Áfangastaðurinn
frægi kann að vera takmarkið en gleðin
er falin í göngunni. Ánægjan liggur í
vinnunni. Hversdagsleikinn geymir í
raun gleðina. Það er undir þér komið að
njóta andartaksins: Staldraðu við og upp-
lifðu.
• Að finna tilganginn. Að þekkja þitt
framlag er einstök tilfinning. Það er mik-
ið frelsi sem leysist úr læðingi þegar við
uppgötvum að okkur er ætlað að fræða,
að róa, að uppgötva, að skapa, að ala upp,
að vernda, að skemmta, að skilja eitthvað
eftir. Hvert er þitt sérstaka framlag?
• Að vera sátt(ur) við sína sérstöðu.
Darwin minnti okkur á að fjölbreytileik-
inn er grunnur sjálfbærni. Sem betur fer
erum við öll ólík. Um leið og við virðum
ólík sjónarmið og lærum af fólki með ólíkan bakgrunn
eða ólíkar skoðanir finnum við máttinn í fjölbreytileikan-
um. Hafðu kjarkinn til að meta fjölbreytileikann: Hlust-
aðu. Virtu.
• Að vaxa. Að bæta stöðugt við þekkingu og reynslu-
heim eru einu raunverulegu verðmætin sem ætti að skrá
í bókhald hvers lífs, hvers vinnustaðar. Hvað lærðir þú
nýtt í dag?
• Að vera þakklátur. Stysta leiðin að sátt og hamingju er
fólgin í þeirri einföldu en mögnuðu athöfn að sýna þakk-
læti. Þakka fyrir tækifærin, þakka fyrir fólkið í þínu lífi,
þakka fyrir góða daga og góð ár og umfram allt þakka
fyrir að vera hér og nú.
Í árangri þínum liggur árangur þjóðar.
„Sá eiginleiki sem
nærir árangur okkar
er að finna hina sönnu
gleði í verkum okkar.“
Gleðin er lykillinn að velgengni
Árangur þinn – Árangur þjóðar
Guðrún Högnadóttir
framkvæmdastjóri Opna
háskólans í HR
V iðræður um samein-ingu Há-
skólans í Reykjavík
og Háskólans á Bif-
röst fóru út um þúf-
ur í vikunni. Við-
ræðurnar virðast
helst hafa strandað
á því að samein-
ingin myndi hafa
í för með sér sam-
einingu skólanna.
Jafnvel að hún gæti
leitt til einhverrar
hagræðingar. En
síðan var spilað
helstu ásum ís -
lenskrar orðræðu.
Fyrsti ásinn er fullyrðingin „sér-
staða glatast í stærri einingum“.
Hinir ásarnir eru byggðarök. Það
trompar engin sérstöðuna og
byggðarökin.
Þegar rætt er um litla íslenska
háskóla sem reknir eru áfram af
byggðahugsjón þá gæti maður
auðvitað spurt, hálfkvikindislega,
hvort sú lýsing eigi ekki við alla
háskóla hérlendis, þar með talinn
Háskóla Íslands. Í starfi mínu sem
háskólakennari hef ég oft fyllt út
ýmsa spurningalista frá bókaút-
gefendum. Menn spyrja gjarna
um stærð háskólans sem kennt
er við og fyrsti valmöguleikinn er
ósjaldan eitthvað á borð við „lítill
háskóli“. Á eftir stendur í sviga:
„færri en 15 þúsund nemendur“.
Háskóli Íslands er með 14 þús-
und nemendur, aðrir háskólar
með fimm þúsund samanlagt.
Enginn íslenskra háskóla er á
topp 500-lista yfir bestu háskóla
heims. Það er enn lengra í topp
100-listann sem menn láta sig
stundum dreyma um. Það er því
dálítið skoplegt hvernig alltaf er
hægt að töfra fram sömu Davíð
og Golíat-myndlíkingarnar, alveg
sama hver samruninn á að vera.
Örháskóli og smáháskóli hyggja
á sameiningu? Fjandsamleg yfir-
taka. Risinn gleypir dverginn.
Ekki það að stjórnendur og eig-
endur Háskólans
í Reykjavík spila
ekki gjarna sömu
spilum þegar ræða
á s a mei n i ng u
við Háskóla Ís -
lands. Samkeppni
hverfur, sérstaða
glatast. Væri slík
sameining góð
hugmynd? Ég veit
það ekki. Ef hún
þýddi betri rann-
sóknarafköst, betri
kennslu og betri
nýtingu fjármuna
þá, já . A nnars
nei. Þetta eru þær
mælistikur sem á
að nota á slíkar ákvarðanir. Sér-
staða er ekki markmið í sjálfu sér.
Harvard áformar ekki að skipta
sér upp í hundrað litla, mjög sér-
staka háskóla. Aðalmarkmið há-
skóla er að vera góðir, ekki að vera
spes.
Það eru fjórir ríkisháskólar á Ís-
landi og þrír einkareknir. Í þeim
öllum eru menn sem hafa eflaust
góða drauma og háleit markmið.
Enginn ræður sig sem rektor til
að vera sá sem leggur háskólann
niður; ég skil það. En stolt og ótti
við svekkelsi vegna óuppfylltra
draumóra þurfa stundum að víkja
fyrir hugsun um hag og framtíð
þeirra nemenda og starfsfólks
sem á mann treysta, jafnvel þótt
þau sjálf kunni að deila sama ótta.
Það er engin þróun fyrirsjáan-
leg önnur en sú að opinbert fjár-
magn til einkaháskólanna mun
verða dregið saman uns eitthvað
gefur sig, heilu fögin hverfa og
nemendur verða látnir útskrifast
af einhverju sem líkist meira skila-
nefndum en alvörunámsbrautum
– skólarnir leggja jafnvel upp laup-
ana. Helst vopn skólanna gegn
slíku væri að vinna saman, hag-
ræða og sameinast. En það þarf
hugrekki til þess. Það er leiðin-
legt að segja öllum að fara í björg-
unarbátinn þegar enn er eftir smá
kampavín.
Sameining og hagræðing
Sjö litlir háskólar
Pawel Bartoszek
stærðfræðingur
Það er ekkert skrítið að fulltrúum
hinna hefðbundnu valdablokka mislíki.