Læknablaðið - 15.09.1983, Side 40

214
LÆKNABLADID
margir djúpa eða bæði yfirborðs- og djúpa
bólgu. í hópnum, sem dvaldi lengst, höfðu 29
(88 %) sjúklinganna djúpa bólgu (eða hvort
tveggja) en 4 (12 %) einungis yfirborðsbólgu.
Níu af tíu sjúklinganna, sem gengust undir
skurðaðgerð, og átta af ellefu peirra, sem
fengu svæsna lithimnubólgu og/eða fylgigláku,
dvöldu lengur en tvær vikur.
Vafalaust er unnt að stytta legutíma pessa
sjúklingahóps verulega með virkari og nú-
tímalegri meðferð (sjá síðar).
Fylgikvillar
Lítið er um fylgikvillana að segja annað en
pað, að sjúklingarnir tveir, sem fengu gat á
hornhimnuna, hefðu helst purft að gangast
undir hornhimnuflutning í meðferðarskyni (te-
rapeutiska transplantatio), en ekki voru tök á
pví á pessum tíma og aðrar aðferðir pví
notaðar við lokun gatsins (op.plastica conj.).
Tíðnitalan fyrir lithimnubólgu er líklega of
lág hér, allflestir sjúklinga með augnáblástur fá
einhvern vott af innri bólgu. Til að kanna tíðni
pessa fylgikvilla pyrfti að gera framskyggna
rannsókn, par sem eðli og virkni bólgunnar
væri flokkuð. Fylgigláka er ekki algeng við
augnáblástur, nema sem afleiðing af langvar-
andi steranotkun við djúpa hornhimnubólgu.
Lítið hefur verið gert af könnunum á tíðni
fylgikvilla augnáblásturs. Þýsk rannsókn (26)
sýndi, að tíðnin var hæst í aldursflokknum yfir
80 ár, um 33 %, næsthæst 41-60 ára, en svipuð
í öðrum aldursflokkum, 9-12 %.
Meðferð
í faraldursfræðilegri grein sem pessari eru
vart tök á að gera neina fullnægjandi grein
fyrir eins flókinni og einstaklingsbundinni
meðferð sem peirri, er beitt er gegn augná-
blæstri. Verður pví tafla 5 að marka útlínur
meðferðarinnar á pessum árum. Fremur
óvænt er, hve lítill hluti sjúklinganna (49 %)
var meðhöndlaður með víruslyfi, en eina lyfið
peirrar tegundar á markaði hérlendis á rann-
sóknartímabilinu var idoxuridin (IDU). í enda
tímabilsins höfðu fleiri lyf, t.d. trifluorothymi-
din (TFT) komið til sögunnar víða erlendis, en
pað var ekki notað hér. Notkun bakteríulyfja
er óvenjumikil, par sem um vírussjúkdóm er
að ræða, en pess ber að geta, að mjög sterk
hefð ríkir í augnlæknisfræðinni um fyrirbyggj-
andi sýklalyfjameðferð, en pó einkum hjá
sjúklingum, sem gangast undir opnar augnað-
gerðir. Af sjúkraskrám er ekki að sjá að
nokkur sjúklingur hafi haft fylgisýkingu af
völdum baktería, eða að reynt hafi verið að
rækta bakteríur frá augum með áblástur. Stór
hluti sjúklinganna hafði lithimnubólgu, eins og
áður greinir, og er tíð notkun sjáaldursvíkk-
andi lyfja pví eðlileg, enda viðurkenndur
hlutimeðferðar við augnáblástur.Tæplega30%
sjúklinganna voru meðhöndlaðir með barkster-
um, og er notkun peirra jöfn allt tímabilið, að
undanskildu fyrsta árinu. Meirihluti sjúkling-
anna (63 %) hafði djúpa hornhimnubólgu, og
sé einnig tekið tillit til tíðni lithimnubólgu
meðal sjúklinganna, virðist pessi steranotkun
vera innan eðlilegra marka. Steranotkun við
augnáblástur er mjög vandasöm og umdeild
meðferð. Spurningin er ekki, hvort nota á pá
eða ekki, heldur hvenær og hvernig. I>á á pó
helst aldrei að nota, ef veirusár er á horn-
himnu. Athyglisverð próun hefur orðið á
tímabilinu varðandi meðferð annars vegar
með mjólkursýrubrennslu (chemocauterizati-
on) og hins vegar með frystingu á hornhimnu.
í byrjun tímabilsins er frystingin nánast einráð
sem aðferð til eyðingar sýktum pekjufrumum,
en vinsældir pessarar læknisaðferðar dala svo
stöðugt, er á rannsóknartímabilið líður. Nokk-
uð langt er liðið frá pví fregnir tóku að berast
um alvarlega fylgikvilla pessarar meðferðar
(27). Notkun sýrubrennslu, sem var lítil í
upphafi tímabilsins, jókst stöðugt með árunum
og virtist næstum útrýma frystimeðferðinni í
lokin. 1 danskri rannsókn 1958-1964 (6) voru
51 % sjúklinga meðhöndlaðir með IDU, 75 %
með brennslu og 36 % með barksterum.
Fáar skurðaðgerðir voru framkvæmdar á
augndeildinni á pessum sjúklingahópi á rann-
sóknartímabilinu, enda eru pær ekki algengar
sem hluti meðferðar við augnáblæstri, að
undanskildum hornhimnuflutningum, sem ekki
voru framkvæmdir á deildinni á pessu tímabili.
Þess skal pví getið til fróðleiks, að á rannsókn-
artímabilinu voru 22 sjúklingar sendir utan til
að gangast undir hornhimnuflutning, og var
pað 41 % af öllum augnsjúklingum, sem sendir
voru erlendis til meðferðar á pessu tímabili og
langstærsti sjúklingahópurinn. Langflestir pess-
ara sjúklinga voru meðhöndlaðir í Bretlandi
eða Noregi. Af sjúklingunum 22 höfðu a.m.k. 5
haft augnáblástur, en óvisst var um 3 aðra (28).
í fyrrnefndri danskri rannsókn gengust 2
sjúklingar af 109 (2 %) undir hornhimnuflutn-
ing (6).
Nú er talið ráðlegast að meðhöndla hríslu-
sár á hornhimnu (keratitis dendritica) með