Læknablaðið - 15.12.1991, Blaðsíða 12

376
LÆKNABLAÐIÐ
falskjákvæðra prófa er meiri hjá konum
en fjöldi falskneikvæðra prófa er meiri hjá
körlum. Ef bæði árin eru tekin saman sést
að hjá konum voru 64 próf falskjákvæð
en 38 falskneikvæð. En hjá körlum voru
24 falskjákvæð en 164 falskneikvæð. Það
kemur því vel til greina að meta niðurstöður
með mismunandi hætti eftir því hvort kynið
á í hlut. Það ræðst þó af því hve notkun
staðfestingar fækkar falskjákvæðum prófum
mikið. Einnig kemur til álita að skipta svörum
í þrjá flokka, eftir því hvort niðurstaða telst
jákvæð, neikvæð eða vafasöm. Þá mætti
endurtaka rannsóknina, eða senda í ræktun
þegar niðurstaðan væri vafasöm.
Staðfestingarpróf. Framleiðandi
Chlamydiazyme®-prófsins, Abbott
laboratories, hefur nýlega sett á markað
staðfestingarpróf (10), sem greinir jákvæð próf
frá falskjákvæðum, sem stafa af krossverkun
mótefna við mótefnavaka annarra baktería en
C. trachomatis. Falskjákvæð próf eru illa séð
því hér gildir oft að betra sé að sekur sleppi
en saklaus brenni. Þegar staðfestingarprófin
voru tekin í notkun á sýklarannsóknadeildinni
var ákveðið af hagkvæmniástæðum
að nota þau aðeins þegar niðurstaða
Chlamydiazyme®-prófsins var jákvæð, og
lægri en 1.400. Akvörðunin byggðist á því
að þegar niðurstöður klamydíurannsókna frá
árunum 1987 og 1990 voru athugaðar sást,
að sértæki Chlamydiazyme@-prófa milli
2.200 og 1.400 var yfir 99%. Þó mikilvægt
sé að fækka falskjákvæðum prófum er ekki
síður mikilsvert að að auka næmi prófsins, ef
unnt er, með því að gera staðfestingarpróf á
háum en neikvæðum prófum og skilja á milli
sértækra og ósértækra svarana. í rannsókn
Schwebke (14) var gert flúrskins-mótefnapróf
þegar Chlamydiazyme®-próf voru há-neikvæð
og tókst að auka næmi rannsóknarinnar
verulega. Flúrskins-mótefnapróf henta þó ekki
vel vegna þess hve tímafrek þau eru og túlkun
þeirra krefst mikill.ar æfingar.
Ef niðurstöður okkar frá árunum 1987 og
1990 eru skoðaðar, viðmiðunarmörkin lækkuð
um 40-50% og sett við 0.060 og gert ráð
fyrir að staðfestingarprófið komi í veg fyrir
falskjákvæð próf, fer næmi prófsins úr rúmum
70% í 84% hjá körlum. Þessi mörk voru valin
vegna þess að falskneikvæðum prófum fækkar
verulega þegar niðurstaða Chlamydiazyme®-
prófsins er lægri en 0.060. Ekki er unnt
að meta nákvæmni staðfestingarprófsins
af okkar reynslu. Tölumar eru of lágar og
einnig þyrfti að gera flúrskins-mótefnapróf
þegar ræktun og Chlamydiazyme® ber ekki
saman. Niðurstöðumar eru þó í samræmi
við niðurstöður Moncada og félaga (11)
og lofa að því leyti góðu. Ákvörðun hefur
verið tekin um það á sýklarannsóknadeild
Landspítalans að gera staðfestingarpróf á
öllum Chlamydiazyme®-prófum, sem eru
hærri en 0.060. Jákvæðum prófum verður
svarað út eins og áður nema hvað niðurstaða
staðfestingarprófsins verður einnig skráð. Ef
prófið verður neikvætt en hærra en 0.060
verður svarið skráð sem grunsamlegt ef
staðfestingarprófið er jákvætt.
NIÐURLAG
Algengi klamydíusýkinga er ef til vill
að minnka á Islandi, samanber töflu IV.
Ef rétt reynist er auðvitað ekki hægt að
fullyrða neitt um orsökina og að öllum
líkindum er um samverkandi ástæður að
ræða. Freistandi er þó að álíta að þær tugir
þúsunda klamydíurannsókna, sem gerðar
hafa verið síðan klamydíuræktanir hófust á
sýklarannsóknadeildinni, hafi átt sinn þátt í
þessari þróun. Einnig má ætla að með auknum
og bættum klamydíugreiningum megi láta kné
fylgja kviði og fækka sýkingunum enn meira.
í rannsókninni, sem nefnd var hér að ofan
var talið að skimun væri arðbær ef algengi
væri um 10%. Þar var þó ekki gert ráð fyrir
þeim möguleika að skimunin ylli lækkun
á tíðni sjúkdómsins. Ef skimun stuðlar að
umtalsverðri fækkun klamydíusýkinga, auk
þess að koma í veg fyrir alvarlegar afleiðingar
þeirra, er hún vafalítið hagkvæm meðal hópa
með lægra algengi en 10%. Skimun allra
ófrískra kvenna á kvennadeild Landspítalans
var hætt þegar í ljós kom að algengi var
aðeins tæp 4% (7). Chlamydiazyme® hefur
verið ónothæft við skimun hjá þunguðum
konum vegna fjölda falskjákvæðra prófa. Ef
staðfestingarprófið fækkar falskjákvæðum
prófum, er vert að kanna hvort hægt sé að
mynda markhópa meðal ófrískra kvenna með
mun hærra algengi en í heildarhópnum. Til
dæmis mætti taka tillit til aldurs og ef til vill
hjúskaparstöðu og skima meðal slíkra hópa
með Chlamydiazyme®.