Læknablaðið - 15.12.1991, Blaðsíða 19

LÆKNABLAÐIÐ
383
flugeldar og blys leyfð sem fyrr. Erlendis
hefur setning staðla um hámark leyfilegs
púðurmagns sannað gildi sitt (2,3)-
Rannsókn þessi sýnir að innlögnum vegna
augnslysa af völdum flugelda hefur ekki
fjölgað á síðustu árum en á hinn bóginn
eru þau mun alvarlegri en áður. I þessu
sambandi er rétt að geta þess að vegna
breyttra meðferðarúrræða hafa sjúklingar
með mar á auga síður verið lagðir inn á
sjúkrahús síðastliðin 10 ár. Aðalhættan
fyrstu sólarhringana eftir forhólfsblæðingu
er endurblæðing. A árum áður voru því
allir slíkir sjúklingar lagðir inn og hafðir
á rúmlegu. Með tilkomu fibrinólysu-
hemjandi lyfja hafa læknar hneigst til þess
að meðhöndla hluta þessara sjúklinga,
þ.e. þá sem eru með litlar blæðingar, án
sjúkrahúsvistar enda hefur verið sýnt fram
á að lyfin minnki líkumar á endurblæðingu
(6,7). Þessi hneigð byggist þó ekki á
skipulegri samanburðarrannsókn þar sem
bomir eru saman sjúklingar sem eru
meðhöndlaðir utan sjúkrahúsa miðað við
innlagða sjúklinga. Það er mat höfunda að
sumir þeirra sjúklinga sem voru innlagðir á
áttunda áratugnum væru ekki lagðir inn í dag.
Telja má því líklegt að fleiri augnskaðar en
hér eru taldir hafi átt sér stað síðustu árin af
völdum flugelda, án þess að til innlagnar hafi
komið.
Sú ákvörðun að banna »tívolíbombur« hér á
landi 1988 fækkaði alvarlegum augnslysum
(sjá mynd 3). Örugglega væri til bóta að
takmarka notkunina enn frekar, til dæmis
með því að setja staðla um skotelda sem
einkaaðilum sé heimilt að nota. Kraftmestu
skoteldana mætti einungis sérþjálfað fólk
meðhöndla. Vitað er að í ríkjum þar sem
einungis sérþjálfað fólk fær að meðhöndla
flugelda, blys og sprengjur, eru slys af þeirra
völdum nánast óþekkt (2,4,8,9).
Fræðsla um notkun flugelda og hættur þeim
samfara virðist hafa mikið gildi. Undanfarin
tvenn áramót voru veittar upplýsingar í
fjölmiðlum um meðferð og hættur samfara
notkun flugelda með þeim árangri að engir
alvarlegir augnáverkar áttu sér stað.
Mynd 1 sýnir að af 15 slösuðum
einstaklingum voru 12 undir tvítugu, þar
af þrír yngri en 10 ára. Oft hefur verið
bent á það sem einnig kemur fram í þessari
rannsókn, að drengjum er mun hættara
við augnslysum en stúlkum (5,10). Er
kynhlutfallið 4:1.
Aldrei verður um of brýnt fyrir foreldrum
að fylgjast vel með bömum, bæði þeim sem
sjálf eru að verki og hinum sem nærstödd
eru þegar farið er með flugelda, blys eða
sprengjur. Á þann hátt má vissulega fækka
alvarlegum augnáverkum.
SUMMARY
Fireworks are commonly used in Iceland (pop.
250.000) to celebrate the New Year. We looked
retrospectively at all Hospital treated eye injuries
caused by fireworks in the period 1978-1991, in
all 13 years. Fifteen patients were admitteed to
the University Eye Hospital, which is the only one
of its kind in Iceland. These were mostly young
individuals, only three older than 20 years. AU
except one had contusing injury to the globe. The
visual outcome seems to be deteriorating because
of more powerful fireworks.
HEIMILDIR
1. Vemon SA. Fireworks and the eye. J R Soc Med
1988; 81: 569-1.
2. Wilson RS. Ocular firework injuries and blindness.
Analysis of 154 cases and three state survey
comparing the effectiveness of model law regulation.
Ophthalmology 1982; 89: 291-7.
3. McFarland LV, Harris JR, Kobayashi JM, Dicker
RC. Risk factors for fireworks-related injury in
Washington State. JAMA 1984; 251: 3251-4.
4. Carlson TA, Klein BEK. The incidence of acute
hospital-treated eye injuries. Arch Ophthalmol 1986;
104: 1473-6.
5. Viggósson G. Nýgengi meiriháttar augnslysa.
Sjúklingar lagðir á augndeild Landakotsspítala 1971-
1979. Læknablaðið 1981; Fylgirit 12: 37-46.
6. Bramsen T. Fibrinolysin and traumatic hyphema.
Acta Ophthalmol 1979; 54: 447-54.
7. McGetrick JJ, Jambol LM, Goldberg MF, Frenkel
M, Fiscella RG. Aminocaproic acid decreases
secundary hemorrhage after traumatic hyphema. Arch
Ophthalmol 1983; 101: 1031-3.
8. Grin TR, Nelson LB. Jeffers JB. Eye injuries in
childhood. Pediatrics 1987; 80: 13-7.
9. Canavan YM, O’Flaherty MJ, Archer DB. A 10-year
survey of eye injuries in Northem Irland 1967-76. Br
J Ophthalmol 1980; 64: 618-25.
10. Strahlman E, Elman M, Daub E, Baker S. Causes of
pediatric eye injuries. Arch Ophthalmol 1990; 108:
603-6.