Læknablaðið - 15.12.1991, Blaðsíða 42

402
LÆKNABLAÐIÐ
TVÖ TILFELLI BLÁÆÐASEGA í DJÚPU
BLÁÆÐUM EFRI ÚTLIMA
Höfundar: Þórarinn Arnórsson, Hannes Petersen,
Sigurgeir Kjartansson. Landakotsspítali
Fyrirlesari: Hannes Petersen
I fyrra tilfellinu er sjúklingur 18 ára gömul stúlka, með
um fjögurra ára sögu um þreytu, þrota og bláma á vinstri
handlegg, þá sérstaklega við abduction. Intra-thoracal
rennslishindrun í vena subclavia staðfest með röntgen
phlebographiu við provocation. Samræmist thoracic outlet
syndrome.
I síðara tilfellinu er um að ræða 48 ára gamla konu með
langa sjúkrasögu. Fjórum dögum eftir fjarlægingu á
miðbláæðalegg er sjúklingur með þrútinn og bláan vinstri
handlegg. Phlebographia staðfestir thrombophlebitis í vena
axillaris og vena subclavia vinstra megin.
FYRIRBYGGJANDI SÝKLALYFJAMEÐFERÐ í
TRANSURETHRAL AÐGERÐUM, CEFTRIAXONE,
CEPHRADINE VERSUS CONTROL
Höfundar: Guðmundur Vikar Einarsson, Sigurður B.
Þorsteinsson, Inga Teitsdóttir, Erla Sigvaldadóttir,
Ólafur Steingrímsson, Rud H. Jensen, Egill Á. Jacobsen.
Landspítalinn.
Fyrirlesari: Guðmundur Vikar Einarsson
Deilt er ennþá um gildi perioperativra, fyrirbyggjandi
sýklalyfjagjafa í transurethral aðgerðum. Við bárum
saman á framsækinn, randomiseraðan hátt, annars vegar
samanburðarhóp og hins vegar áhrif Ceftriaxone (Cx), 1 g
í vöðva 1 klst. fyrir aðgerð, eða Cephradine (Cph), 0.5 g í
vöðva á 8 tíma fresti x 6.
Hæfir í rannsóknina voru sjúklingar sem gengust undir
transurethral aðgerð, allir án sýkingar, voru ekki með
catheter og voru ekki á sýklalyfjum. Rannsóknin var
opnuð eftir að rannsakaðir höfðu verið 100 sjúklingar,
samanburðarhópurinn, sem fékk engin sýklalyf, hafði
marktækt algengari þvagfærasýkingar (52.8%) heldur
en meðhöndlaði hópurinn (15.8%) og var þess vegna
samanburðarhópurinn tekinn út úr rannsókninni. I
lokin höfðu samtals 179 sjúklingar gengist undir
rannsóknina. Þvagfæraræktanir voru gerðar daglega á
meðan sjúklingurinn var á sjúkrahúsi og síðan vikulega
í samtals 21 dag eftir aðgerð.
Tíðni sýkinga viku post op. var eftirfarandi: Ceftriaxone
4.3%, Cephradine 16.2% og control 47%. Sýkingatíðnin
þremur vikum eftir aðgerð var 11.6%, 23% og 52.8%.
Ræktanir á prostatabitum, teknum við aðgerð, breyttu ekki
horfum á hugsanlegri þvagfærasýkingu.
Við teljum að fyrirbyggjandi sýklalyfjanotkun fækki
greinilega þvagfærasýkingum eftir transurethral aðgerðir.
Einn skammtur af Ceftriaxone er jafn góð meðferð og
Cephradine í 48 klst.
AÐ TAKA AÐSKOTAHLUT ÚR FÆTI
Höfundar: Brynjólfur Mogensen, Þorvaldur Ingvarsson.
Slysa- og bæklunariœkningadeild Borgarspítalans
Nær daglega leita sjúklingar á slysadeild með aðskotahlut
í fæti. Oftast er um að ræða tréflís, glerbrot, nál eða
nálarbrot. Oftar en ekki virðist einfalt að fjarlægja
aðskotahlutinn.
Röntgenmyndir gefa hugmynd um staðsetninguna
ef um málmhlut er að ræða annars yfirleitt ekki.
Á röntgenmyndum virðast aðskotahlutimir oft nær
yfirborðinu en þeir raunverulega eru. Það kemur því oft
fyrir að viðkomandi læknir haldi að það verði auðvelt að
ná aðskotahlutnum, en kemst að hinu sanna þegar leitin er
byrjuð og lítið gengur.
Við mælum með eftirfarandi aðferð við að fjarlægja
aðskotahluti úr fæti.
Áður en deyft er skal kanna húðskyn, blóðflæði og
sinastarfsemi tánna. Því næst gera sér grein fyrir hvaða
taugar sjá um viðkomandi svæði. Lang oftast er um
að ræða n. tibialis posterior sem greinist í n. plantaris
med. og lat. eða þá n. suralis sem ber boð frá aftari
hluta fótarins. Viðkomandi taug er deyfð í hæð við
malleolana með um 15 ml. af 1% Lidocain án adrenalíns
hjá fullorðnum. Nákvæma lýsingu á deyfingunni er að
finna í bókinni lllustrated Handbook in Local Anaesthesia.
Eftir að svæðið dofnar, sem gerist á um 15-25 mínútum,
er fóturinn vafinn með um það bil fjórum lögum af
gipsbómull ofan við ökklann. Neðan við gipsbómullina
er fóturinn þveginn og síðan vafinn inn í dauðhreinsað
klæði. Yfir klæðið er síðan vafið stasabindi sem er
hnýtt yfir gipsbómullina. Dauðhreinsaða lakinu er flett
í sundur nógu mikið til þess að hafa góðan aðgang að
aðgerðarsvæðinu. Með þessu móti er hægt að vinna í
blóðtómu svæði. Gerður er um 1 cm skurður þar sem
aðskotahluturinn fór inn. Þá sést alltaf gamalt, storknað
blóð og er einfaldast að fylgja blóðstorkunni eftir að
aðskotahlutnum.
Ef þessari aðferð er beitt er yfirleitt hægt að fjarlægja
flesta aðskotahluti án teljandi erfiðleika á heilsugæslustöð,
ef læknirinn treystir sér til að deyfa fótinn. Böm undir
10 ára aldri er þó varla hægt að meðhöndla á þennan hátt
nema að þau fái góða premedication. Ungböm er best að
svæfa.
Heimildir: Illustrated Handbook in Local Anaesthesia,
Lloyd-Luke Ltd. 1979.