Læknablaðið - 15.02.1994, Blaðsíða 31

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80: 73-79
73
Erla G. Sveinsdóttir1, Alma Möller2, Inga Þráinsdóttir1, Ólafur Jónsson2'3
SJÚKRAFLUTNINGAR MEÐ ÞYRLU
LANDHELGISGÆSLUNNAR 1991
ÁGRIP
Árið 1986 hófu læknar störf á þyrlu
Landhelgisgæslunnar, TF-SIF og fylgja henni í
öll sjúkra-, leitar- og björgunarflug. Hér verður
fjallað um útköll þeirra árið 1991 ásamt úttekt
á meðferð og afdrifum sjúklinganna sem
fluttir voru. Notuð voru gögn stjómstöðvar
Landhelgisgæslunnar, sjúkraskrár þyrluvaktar
lækna og sjúkraskrár sjúklinganna á þeim
sjúkrahúsum sem veittu meðferð. Metið var
ástand þeirra sem fluttir voru ásamt gagnsemi
þyrlu og læknis.
Fluttir vom 72 einstaklingar í 57 flugferðum.
Karlmenn voru í meirihluta eða 54 talsins
(76%), af þeim voru 36 (56%) á aldrinum
20-40 ára. Flestir fluttra voru slasaðir eða
44. Samkvæmt flokkun reyndust 44 (61%)
alvarlega veikir eða slasaðir. Án alvarlegra
áverka eða veikindi flokkuðust 18 (25%),
langflestir þeirra vom fluttir frá hafi eða
óbyggðum. Tíu (14%) voru heilbrigðir en
hafði verið bjargað úr sjávarháska. Nokkuð
jöfn dreifing var á því hvert sjúklingar voru
sóttir; í byggð, óbyggðir eða á haf út. Þyrla
var metin nauðsynleg við flutning 32 (45%)
sjúklinga og þýðingarmikil við flutning 39
(54%) sjúklinga. Læknir taldist nauðsynlegur
við flutning 13 (18%) og þýðingarmikill við
flutning 29 (40%) sjúklinga.
Miðað við staðhætti, veðurfar og stóran
fiskveiðiflota, telja höfundar að þyrla mönnuð
lækni til björgunar og sjúkraflutninga sé
nauðsynleg. Þessi þjónusta virðist ekki
misnotuð ef tekið er tillit til hversu alvarlega
veikir og slasaðir þessir sjúklingar voru og við
hvaða aðstæður slys eða veikindi þeirra bar
að.
Læknanemi1, Borgarspitalinn2, læknadeild Háskóla
Islands3. Fyrirspurnir, bréfaskipti; Ólafur Jónsson,
svæfinga- og gjörgæsludeild Borgarspítalans, 108
Reykjavík.
INNGANGUR
Sjúkraflutningar með þyrlum eiga sér ekki
langa sögu. Bandaríkjamenn urðu fyrstir til að
nota þyrlur til sjúkraflutninga í Kóreustríðinu
á sjötta áratugnum. Notkun þeirra hefur síðan
farið vaxandi. Á Islandi hófst vísir að slíkri
starfsemi árið 1949 þegar Slysavarnafélag
Islands (SVFI) fékk lánaða svo kallaða
”helicopter flugvél” sem bar aðeins einn
farþega og sjúkrabörur þurfti að hengja
utan á hana. Landhelgisgæslan (LHG) hefur
lengst af frá árinu 1965 haft yfir að ráða
þyrlu til að sinna ýmiss konar þjónustu
við landsmenn (1). Frá árinu 1971 hefur
Varnarliðið á Keflavíkurflugvelli starfrækt
björgunarsveit sem meðal annars ræður yfir
þyrlum. Hefur sveitin tekið mikinn þátt í
björgunarstarfi hér við land. Sú breyting varð
á starfsemi þyrlusveitar LHG árið 1986, að
í áhöfnina bættist læknir sem fylgir henni í
öll sjúkra-, leitar- og björgunarflug. Þyrluvakt
lækna er starfrækt samkvæmt samningi milli
Borgarspítala og LHG frá árinu 1987. Að
jafnaði sinna sex sérþjálfaðir læknar, sem
hafa reynslu í bráðameðferð, þessari þjónustu
hverju sinni. Auk þess fara sérfræðingar frá
vökudeild Landspítalans í útköll ef tilefni
gefur til, samkvæmt sérstöku samkomulagi
þar um. Markmið þyrluvaktar lækna er að
koma læknishjálp á skjótan hátt til slasaðra
og bráðveikra og flytja þá undir eftirliti á
sjúkrahús (2).
Læknamir rita ársskýrlur um störf sín í
lok hvers starfsárs þar sem helstu atriði í
sambandi við sjúkraflutninga þyrlunnar koma
fram. Gerð var könnun á sjúkraflutningum
með flugvélum árið 1976 (3) en um aðrar
heimildir um sjúkraflug á íslandi er ekki
vitað. I efni því sem hér er sett fram eru
upplýsingar um sjúkraflutninga með þyrlu
Landhelgisgæslunnar árið 1991. Áhersla er
lögð á ástand, meðferð og afdrif þeirra sem