Læknablaðið - 15.03.1994, Blaðsíða 6

92
LÆKNABLAÐIÐ
beinbrot síðar á ævinni vegna þunnra beina.
Vissir áhættuþættir hafa komið í ljós eins og
ættarsaga, lítil líkamsþyngd, reykingar, vissir
næringarþættir, hreyfingarleysi og fleira en
þessir þættir hafa ekki reynst hafa nægjanlega
sterkt forspárgildi til að vera gagnlegir í
einstökum tilfellum. Þess vegna hefur verið
þróuð tækni á síðustu árum til mælinga á
kalkinnihaldi beina sem er í réttu hlutfalli við
beinþéttnina og sýnt hefur verið fram á að er
í beinu hlutfalli við styrkleika beinsins (12).
Mismunandi aðferðum hefur verið beitt og
fara þær eftir því hvaða bein á í hlut.
í þessari rannsókn höfum við mælt beinþéttni
í framhandleggsbeinum til að fá íslensk
viðmiðunargildi og kanna aldursbundnar
breytingar.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Mæld var beinþéttni í 347 íslenskum konum á
aldrinum 20-84 ára. í rannsókninni tóku þátt
þrír hópar kvenna.
1. hópur: I honum voru 153 konur á aldrinum
35-64 ára (meðalaldur 53,5 ár, staðalfrávik
6,6 ár) sem áður höfðu tekið þátt r rannsókn
þar sem beinþéttni hryggjarliða (T 12-L 3)
var mæld með tölvusneiðmyndatækni (13).
Þessar konur voru valdar handahófskennt
úr götuskrá Reykjavrkur. Utilokaðar voru í
upphafi þær konur er tóku lyf, hormón eða
höfðu sjúkdóma er hafa áhrif á beinefnaskipti.
Haft var samband við þær símleiðis og þeim
boðin þátttaka.
2. hópur: Hann samanstóð af 94 konum
á aldrinum 55-84 ára (meðaldur 66,7
ár, staðalfrávik 7,4 ár) sem valdar voru
af handahófi úr skrám Hjartaverndar
(þátttökuskrá 5. áfangi kvenna). Þannig
fengust 20 konur í hverju fimm ára aldursbili.
Þær konur sem tekið höfðu hórmónalyf eða
höfðu sjúkdóma sem áhrif hafa á efnaskipti
beina voru útilokaðar. Haft var samband
við konurnar símleiðis og þeim boðin
þátttaka.
3. hópur: Þar voru 100 konur á aldrinum
20-82 ára (meðalaldur 41,9 ár, staðalfrávik
13,8 ár). Þessi hópur samanstóð af starfsfólki
Borgarspítalans en þar var konum boðin
þátttaka. Útilokaðar voru þær konur er höfðu
sjúkdóma sem hafa áhrif á efnaskipti beina,
eða höfðu tekið hórmónalyf eða önnur lyf sem
hafa sams konar verkun.
Beinþéttnimceling: Við mælingu á beinþéttni
var notuð tækni sem kallast single-photon
absorptiometry (SPA). í SPA er geislavirkur
ísótópur (1-125) notaður sem geislagjafi en
hann gefur frá sér ljóseindir (gamma- og
röntgengeisla) sem allar hafa sömu orku
(27,5 keV) sem hentug er til að aðgreina
bein og mjúkvefi (14). Samsíða geisli er
sendur í gegnum mælistaðinn en hinum megin
eru nemar sem skynja hversu hátt hlutl'all
ljóseinda nær í gegnum beinið. Línulegt
samband er milli þess hversu margar Ijóseindir
nemamir skynja og hve mikið magn steinefna
(bone mineral content) er á mælistaðnum.
Því færri ljóseindir sem nemarnir skynja því
þéttara er beinið. Niðurstöðurnar er settar fram
sem magn steinefna á mælistaðnum (BMC)
mælt í grömmum og beinþéttni (BMD) í
g/cm2, þar sem deilt er í með flatarmáli
mælistaðarins.
Mynd 1. Síaðsetning mœlistaða.