Læknablaðið - 15.03.1994, Blaðsíða 19

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80: 105-113
105
Ingimar Örn Ingólfsson1, Gunnar Sigurðsson1'2, Helgi Sigvaldason13, Guðmundur
Þorgeirsson3, Nikulás Sigfússon3
ALGENGI OG NÝGENGI BLÓÐÞURRÐARHELTI
MEÐAL ÍSLENSKRA KARLA 1968-1986:
Sterk tengsl við reykingar og kólesteról í blóði
ÁGRIP
I hóprannsókn Hjartaverndar mætti 9141 karl
á aldrinum 34-80 ára einu sinni eða oftar
1968-1986. Gögn sem þar hefur verið aflað
um blóðþurrðarhelti gefa gott tækifæri til að
kanna algengi og nýgengi sjúkdómsins og
tengsl við áhættuþætti.
Lækkun algengis frá 1968-1986 var 55%.
Meðal sjötugra karlmanna lækkaði algengið
úr 6,7% í 3,1% og meðal sextugra karla úr
3,2% í 1,4%. Algengið óx mjög hratt frá
fimmtugsaldri fram undir sjötugt en þá dró
úr aukningunni. Nýgengið lækkaði enn meira
á tímabilinu (66%).
Af samtímaþáttum var marktæk fylgni
við aldur, ártal, reykingar, kólesteról,
slagbilsþrýsting og hlébilsþrýsting. En
aðeins aldur, reykingar og kólesteról höfðu
marktækt forspárgildi um blóðþurrðarhelti
á rannsóknartímabilinu. Áhættan á
blóðþurrðarhelti var átt- til tíföld meðal
þeirra sem reyktu 15 sígarettur eða meira
á dag. Aldur, reykingar, slagbilsþrýstingur
og kólesteról í blóði höfðu sterkari fylgni
við blóðþurrðarhelti en kransæðasjúkdóma.
Hlutfallslega fleiri voru með blóðþurrðarhelti
eftir því sem kransæðasjúkdómurinn varð
verri.
Blóðþurrðarhelti hafði marktækt forspárgildi
um heildardánartíðni og dánartíðni af völdum
kransæðasjúkdóma og heilablóðfalls eftir að
búið var að leiðrétta fyrir mörgum þekktum
áhættuþáttum.
Minnkandi reykingar og lækkandi meðalgildi
kólesteróls í blóði skýra mestan hluta
þeirrar lækkunar sem varð á algengi og um
helminginn af lækkuðu nýgengi.
Frá læknadeild Háskóla islands1. lyflækningadeild
Borgarspítalans2, Rannsóknarstöö Hjartaverndar3,
Fyrirspurnir, bréfaskipti: Gunnar Sigurðsson,
lyflækningadeild Borgarspítalans, 108 Reykjavík.
Þessi rannsókn undirstrikar áhrif reykinga í
þróun æðakölkunar í ganglimum og jafnframt
það að blóðþurrðarhelti tengist útbreiddum
sjúkdómi í slagæðakerfinu. Breytingar á tíðni
sjúkdómsins benda einnig til þess að koma
megi í veg fyrir hann að vemlegu leyti með
breyttum lífsháttum þar sem reykbindindi og
rétt mataræði gegnir lykilhlutverki.
INNGANGUR
Áhættuþættir kransæðasjúkdóma hafa verið
ítarlega rannsakaðir bæði hérlendis og erlendis
en minni upplýsinga hefur verið aflað um
blóðþurrðarhelti. Flestar erlendar greinar
um þetta efni hafa fjallað um algengi (1) en
aðeins örfáar framskyggnar ferilrannsóknir
hafa verið gerðar þar sem nýgengi hefur verið
reiknað og tengslin við áhættuþætti metin
(2,3).
Gögn Hjartaverndar gefa gott tækifæri til að
kanna algengi og nýgengi blóðþurrðarhelti
og tengsl við samtíma- og áhættuþætti.
Með samtímaþáttum er átt við upplýsingar
um líkamseinkenni (aldur, blóðþrýsting,
kólesteról, hæð, þyngd og svo framvegis) og
reykingar sem fengnar voru við sömu komu
og greining á blóðþurrðarhelti var gerð. Einnig
voru bomir saman samtímaþættir sjúklinga
með blóðþurrðarhelti og kransæðasjúkdóma.
Þeir sem leituðu sér lækninga vegna
blóðþurrðarhelti voru metnir sérstaklega.
Einnig voru metin áhrif blóðþurrðarhelti
og ýmissa annarra þátta á hlutfallslega
hættu á að deyja af öllum orsökum, af
völdum hjartasjúkdóma og heilablóðfalls.
Skipting dánarorsaka var skoðuð í hópnum
með blóðþurrðarhelti og borin saman við
skiptinguna meðal annarra í hóprannsókn
Hjartaverndar.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Hóprannsókn Hjartaverndar sem er
framskyggn hjarta- og æðarannsókn, hófst