Læknablaðið - 15.03.1994, Blaðsíða 13

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80: 99-103
99
Jóhann Ág. Sigurðsson1, Gunnsteinn Stefánsson2'3, Guðmundur Sverrisson3, Þorsteinn
Njálsson3, Hjálmar Jóelsson4
Notkun róandi lyfja og svefnlyfja
Upplýsingar frá apóteki og úr sjúkraskrám í
Egilsstaðalæknishéraði 1986-1989
ÁGRIP
Oft em notaðar mismunandi aðferðir við öflun
upplýsinga um lyfjanotkun. Þetta leiðir til
nokkurrar óvissu um túlkun og samanburð
gagna. Tilgangur þessarar rannsóknar var að
skoða notkun róandi lyfja og svefnlyfja (í
skilgreindum dagskömmtum = DDD/1000
íbúar/dag) í Egilsstaðalæknishéraði með
tveimur rannsóknaraðferðum. Annars vegar
voru athugaðar sölutölur apóteksins á
Egilsstöðum og hins vegar upplýsingar úr
sjúkraskrám heilsugæslustöðvarinnar og
sjúkrahússins á staðnum. Þessar tvær aðferðir
gáfu svipaðar niðurstöður milli ára, en það
rennir stoðum undir áreiðanleika þeirra.
Niðurstöðumar sýndu mun minni notkun á
róandi lyfjum og svefnlyfjum en gefin er upp
fyrir Island í heild.
INNGANGUR
Upplýsingar um notkun lyfja eru oft notaðar
til að meta heilsufar íbúa á viðkomandi
svæði, breytingar á notkun eða kostnaði á
ákveðnum tímabilum og ávísanavenjur lækna
(1,2). Einnig hefur þótt áhugavert að bera
slfkar upplýsingar saman á milli einstakra
landshluta (1,3). Til þess að meta notkun lyfja
og auðvelda samanburð hefur einkum verið
stuðst við staðla Norrænu lyfjanefndarinnar
(NLN) samkvæmt ATC flokkun (Anatomical
- Therapeutic - Chemical classification).
Beitt er mismunandi aðferðum við söfnun
upplýsinga um lyfjanotkun. Þær helstu eru:
a) Afla upplýsinga á seldu inagni hjá
framleiðanda, heildsala eða lyfsala. Með
þessari aðferð fæst gott yfirlit yfir langt
tímabil, til dæmis heilt ár.
Frá Blæknadeild H.í/heimilislæknisfræði,
2>Heilsugæslustöðinni Egilsstöðum, 3>Heilsugæslustöðinni
Sólvangi Hafnarfirði og 4>Apóteki Egilsstaða. Bréfaskipti
og fyrirspurnir; Jóhann Ág. Sigurðsson, prófessor,
heimilislæknisfræði/Háskóla íslands, Sigtúni 1,105
Reykjavik
b) Athuga allar ávísanir á lyf á ákveðnu
tímabili sem berast til apóteka. Hér er
venjulega skoðað nokkurra vikna tímabil í
senn vegna umfangs rannsóknanna. Notkun
á sjúkrahúsum er þá ekki talin með eða hún
athuguð sérstaklega.
c) Athuga lyfjaávísanir í dagálum lækna.
Þessi aðferð krefst nákvæmrar skráningar
læknanna, en hefur þá kosti fram yfir hinar
aðferðirnar að hægt er að athuga samhengi
sjúkdómsgreiningar og lyfjanotkunar.
d) Athuga raunverulega neyslu sjúklingsins
með því að skrá hversu margar töflur hann
fékk afhentar og draga frá þann fjölda
sem hann neytti ekki. Þessi aðferð er sú
nákvæmasta, en jafnframt tímafrekust og
erfiðust í framkvæmd. Hún er því frekar
notuð í minni rannsóknarhópum til dæmis
við samanburð á verkun einstakra lyfja og
meðferðarheldni.
Sú aðferð sem beitt er við upplýsingaöflun
um lyijanotkun getur haft mikla þýðingu
þegar verið er að gera samanburð við aðrar
rannsóknir. Sem dæmi má nefna að árið
1986 var gefið upp að notkun svefnlyfja
á íslandi væri 59,79 DDD/1000 íbúa/dag
(4). Hins vegar voru tölur frá svæðum úti á
landi sem höfðu verið rannsökuð, mun lægri
eða frá 12,30-26,72 (1). Þetta vekur upp
spurningar um það hvort einhver skekkja
sé í samanburðinum vegna mismunandi
aðferða, eða hvort einhver stór svæði á
landinu til dæmis Reykjavík hafi verið enn
hærri en landsmeðaltal. Ekki hefur áður verið
gerður samanburður á mismunandi aðferðum
við mat á lyfjanotkun. Tilgangur þessarar
rannsóknar var því að skoða niðurstöður
tveggja mismunandi aðferða til að meta
notkun róandi lyfja og svefnlyfja á ákveðnu
svæði.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Rannsóknin fór fram í Egilsstaðalæknishéraði