Læknablaðið - 15.03.1994, Blaðsíða 20

106
LÆKNABLAÐIÐ
haustið 1967 og stendur enn. Nákvæm
greinargerð um skipulag rannsóknarinnar, val
úrtaks, þátttöku og framkvæmd hefur þegar
verið birt í skýrslum Hjartaverndar(4). I stuttu
máli var öllum körlum, fæddum 1907-1934,
sem samkvæmt Þjóðskrá 1. desember 1966
áttu lögheimili á höfuðborgarsvæðinu, skipt
í sex hópa (A-F). Fimm þessara hópa var
boðið í rannsókn í fimm áföngum 1968-1986.
Hópi B var boðið í öll skiptin, hópi C tvisvar
en hópum A, D og E einu sinni. Alls var
12.416 körlum boðin þátttaka í rannsókninni,
þar af mætti 9141 einu sinni eða oftar.
Mætingarhlutfallið var því um 74%. Hverju
boðsbréfi fylgdi staðlaður spurningalisti
um félagslegar aðstæður, lifnaðarhætti og
heilsufar. Itarlega var spurt um reykingavenjur
með spurningum sem flestar voru þýddar úr
breskum spurningalista (5).
Hver þátttakandi kom tvisvar til rannsóknar
með viku millibili þar sem ýmsar rannsóknir
voru gerðar, meðal annars blóð- og
þvagrannsóknir. Blóðþrýstingur var mældur
í báðum heimsóknunum. Hver þátttakandi
gekkst svo undir ítarlega læknisrannsókn.
Samtíma- og forspárgildi eftirfarandi
breytna fyrir blóðþurrðarhelti var athugað:
Aldur, ártal, reykingar, slagbilsþrýstingur,
hlébilsþrýstingur, kólesteról, þríglýseríð,
hæð, þyngd, þyngdarstuðull (þyngd/hœð1),
kransæðasjúkdómsgreiningar (6) og 90
mínútna blóðsykur í 50 g sykurþolsprófi.
Sykursýki útilokaðist vegna of fárra tilfella.
Leitað var að sjúkdómsgreiningunni
blóðþurrðarhelti (claudicatio intermittens)
í gögnum Hjartaverndar. Grunaðir um
blóðþurrðarhelti voioi þeir sem svöruðu
eftirfarandi spurningijm í spurningalista
Hjartaverndar játandi: Fáið þér verk í fæturna
(eða annan fótinn) þegar þér gangið? Kemur
þessi verkur í kálfann (kálfana)? Fáið þér
hann þegar þér gangið upp brekku eða
flýtið yður og/eða fáið þér hann þegar þér
gangið með venjulegum hraða á láréttum
vegi? Einnig sögðust þeir nema staðar þegar
verkurinn kæmi við göngu og/eða þeir gengju
hægar og að verkurinn hyrfi þá að jafnaði
innan 10 mínútna. Þeir þurftu að lokum
að neita því að verkurinn kæmi þegar þeir
stæðu kyrrir eða sætu. Ef þátttakendur voru
í vafa var svarið tekið játandi við öllum
spurningunum nema þeirri síðustu, þar var
svarið tekið sem neitandi. Staðfest greining
fékkst svo að lokinni læknisskoðun ef
viðkomandi hafði lítinn eða engan æðaslátt
í fótum. Leitað var í sjúkraskrám spítalanna í
Reykjavík; Landspítalans, Borgarspítalans og
Landakots að þeim einstaklingum úr fjórum
fyrstu áföngunum sem farið höfðu í aðgerð til
að bæta blóðflæði í fótum og/eða höfðu farið í
slagæðamyndatöku af ganglimum.
Tölfrœðiaðferðir: Þremur afbrigðum
aðhvarfsgreiningar var beitt á gögn um
staðfesta greiningu blóðþurrðarhelti.
I fyrsta lagi var logistísk aðhvarfsgreining
notuð til þess að reikna algengi
blóðþurrðarhelti við fyrstu komu þátttakenda
sem fall af aldri og ártali. Logistísk
aðhvarfsgreining var einnig notuð til þess að
meta samtímatengsl blóðþurrðarhelti við hinar
ýmsu skráðu breytur.
í öðru lagi var Poisson aðhvarfsgreining
notuð í ferilrannsókn til ákvörðunar á
nýgengi blóðþurrðarhelti sem fall af aldri og
ártali annars vegar og spágildi hinna ýmsu
breytna um nýgengi blóðþurrðarhelti hins
vegar. Til þessa voru notuð pör heimsókna
þátttakenda í tvo samliggjandi áfanga
Hjartaverndarrannsóknarinnar þar sem
tölugildi breytna úr fyrri áfanga voru tengd
greiningu í þeim síðari. Ahættutímabil var
þá tíminn á milli áfanga (þrjú til sex ár)
og aldur skilgreindur eins og hann var á
miðju áhættutímabili. Þessir útreikningar
voru síðan endurteknir eftir að öllum sem
fengu kransæðasjúkdómsgreiningu við
fyrstu skoðun var sleppt. Greiningarflokkum
kransæðasjúkdóma hefur áður verið ítarlega
lýst (6).
I þriðja lagi var Cox aðhvarfsgreining
notuð við ferilrannsókn á lifun þar sem
athugunartímabili lauk í árslok 1987.
Athuguð var heildardánartíðni og einnig
dánartíðni vegna blóðþurrðarsjúkdóms í
hjarta og sjúkdóms í heilaæðum, hvors fyrir
sig. Metin voru spágildi breytna, annarra
en greiningar blóðþurrðarhelti, um afdrif
þátttakenda. Eingöngu var notuð skráning
breytna, í fyrstu heimsókn í fjóra fyrstu
áfanga rannsóknarinnar. Því næst var metinn
forspárstyrkur blóðþurrðarhelti um lifun,
að teknu tilliti til áhrifa annarra breytna.
Utreikningar voru gerðir bæði með og
án þeirra einstaklinga sem voru greindir