Læknablaðið - 15.03.1994, Blaðsíða 31

LÆKNABLAÐIÐ
117
stigun, gráðun, blóð í þvagi eða greiningarár.
Breytingar á nýgengi voru reiknaðar með
svokölluðu ”time-trend prófi” (15) en kí-
kvaðrötum og t-prófi var beitt við aðra
tölfræðiútreikninga. Gefin eru upp meðaltöl
og staðalfrávik en marktækni miðast við p-
gildi <0,05. Niðurstöður eru ýmist gefnar upp
fyrir nýmaskjóðu- og þvagleiðarakrabbamein
saman eða hvort krabbameinið fyrir sig.
NIÐURSTÖÐUR
Aldurstaðlað nýgengi nýrnaskjóðukrabbameina
á íslandi á rannsóknartímabilinu var
1,1/105 karlar og 0,4/105 konur á ári.
Sambærilegar nýgengistölur fyrir krabbamein
í þvagleiðurum voru 0,4/105 karlar og
Fjöldi greindra sjúklinga
Tímabil
Mynd 1. Nýgengi krabbameina í nýmaskjóðu og
þvagleiðitrum á fimm ára tlmabilum, 1971-1990 (n=58).
Fjöldi sjúklinga
Mynd 2. Tímalengd frá fyrstu einkennum þar til greining
er gerð hjá sjúklingum með umskiptaþekjukrabbamein í
nýrnaskjóðu og þvagleiðara á lslandi 1971-1990 (n=52).
Fjórir sjúklingar sem greindust fyrir tilviljun eru ekki
taldir með.
Tafla I. Sjúkdómseinkenni 52 sjúklinga sem greindust
vegna einkenna með umskiptaþekjukrabbamein í
nýrnaskjóðu (N) og þvagleiðurum (Þ). Fjórir sjúklingar
sem greindust fyrir tilviljun og tveir sjúklingar með
sléttvöðvasarkmein eru ekki taldir með (ath. að
sjúklingar geta haft fleiri en eitt einkenni).
N (n=42) Þ(n=10) N+Þ(n=52)
Fjöldi (%) Fjöldi(%) Fjöldi (%)
Blóð í þvagi 32 (76) 9 (90) 41 (79)
Verkir í kviði/síðu 21 (50) 4 (40) 25 (48)
Megrun 8 (19) 1 (10) 9 (17)
Einkenni blóðleysis 8 (19) 0 (0) 8 (15)
Hiti 4 0) 1 (10) 5 (10)
Fyrirferð 1 (2) 0 (0) 1 (2)
Einkenni meinvarpa 2 (5) 0 (0) 2 (4)
Annað 2 (5) 0 (0) 2 (4)
0,1/105 konur á ári. Mynd 1 sýnir nýgengi
nýrnaskjóðu- og þvagleiðarakrabbameina
á fimm ára tímabilum. Tilfellum fjölgar
á rannsóknartímabilinu (með auknum
mannfjölda) en aldursstaðlað nýgengi helst
hins vegar svipað (p>0,l).
Af 58 sjúklingum greindist enginn við
krufningu en fjórir (7%) fyrir tilviljun. Tveir
af þessum fjórum sjúklingum greindust við
nýrnamyndatöku og aðrir tveir greindust í
kjölfar smásærrar blóðmigu. Alls greindust
54 sjúklingar vegna einkenna (93%) sem
rekja má beint til krabbameinsins. í töflu
I eru sýnd einkenni 56 sjúklinga með
umskiptaþekjukrabbamein.
Mynd 2 sýnir tímalengd einkenna fyrir
greiningu. Flestir sjúklinga hafa einkenni í
mánuð eða lengur (86%) áður en greining er
gerð en átta sjúklingar (14%) greindust innan
viku, oftast í kjölfar skyndilegrar blóðmigu og
kviðverkja.
Meðalgildi blóðrauða við greiningu var 133
g/L (staðalfrávik 23,4 g/L, bil 92-169 g/L) og
sökks 27 mm/klst (staðalfrávik 24,4 mm/klst,
bil 1-103 mm/klst). Aðeins 14 sjúklingar
höfðu blóðrauða <120 g/L við greiningu og
30 sjúklingar voru með sökk <20 mm/klst.
Smásæja blóðmigu hafði 51 sjúklingur af
54 (95%) en þrír höfðu hreint þvag, allt
sjúklingar með nýrnaskjóðukrabbamein.
Upplýsingar um blóð í þvagi vantaði hjá
fjórum sjúklingum. Af 51 sjúklingi með
smásæja blóðmigu hafði 41 (80%) bersæja
blóðmigu.
Við greiningu æxlanna var oftast beitt