Læknablaðið - 15.03.1995, Blaðsíða 24

234
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
Tafla I. Einstaklingar metnir íþörffyrir vistun 1992. Dreifing
stigagjafar við mat á þörffyrir þjónustustig.
Þjónustuhúsnæði
Fjöldi (%) Meðal- heildarstig
Þörf 81 ( 26,6) 14,6 ± 0,8
Brýn þörf 91 ( 29,9) 23,5 ± 0,9
Mjög brýn þörf 132 ( 43,4) 35,6 ± 1,0
Allir 304 (100,0) 26,4 ± 0,8
Hjúkrunarrými
Meðal-
Fjöldi <%) heildarstig
Þörf 11 ( 4,6) 33,6 ± 2,4
Brýn þörf 35 ( 14,4) 43,1 ± 2,2
Mjög brýn þörf 196 ( 81,0) 65,4 ± 1,4
Allir 242 (100,0) 60,7 ± 1,3
Niðurstöðurnar sýna gildi fjölþætts mats á
öldruðum, sem tekur í senn tillit til félagslegra,
líkamlegra, andlegra þátta og færniþátta.
Inngangur
Vistunarmat aldraðra hefur verið fram-
kvæmt frá vorinu 1991, en það var tekið upp á
grundvelli laga um málefni aldraðra frá janúar
1990 og reglugerðar um vistunarmat aldraðra,
sem gefin var út í byrjun árs 1990 (1). Sam-
kvæmt lögunum má enginn aldraður vistast til
langdvalar á stofnun nema að undangengnu
mati á þörf. Jafnframt því að uppfylla þessar
lagalegu kröfur veitir vistunarmatið innsýn í
þær ástæður er búa að baki umsóknum aldr-
aðra um langtímavistun. í Reykjavík annast
þrír aðilar matið; matshópur á vegum Félags-
málstofnunar Reykjavíkur og öldrunarlækn-
ingadeildir Borgarspítalans og Landspítalans.
Vistunarmati aldraðra hefur áður verið lýst í
Læknablaðinu (2). Með vistunarmatinu er lagt
mat á fjóra meginþætti; félagslegar aðstæður,
líkamlegt atgervi, andlegt atgervi og færni.
Undirþættir eru alls 12 og fyrir hvern þátt eru
gefin 0-10 stig samkvæmt útgefnum greiningar-
lyklum, þar sem hver þáttur og stig er skil-
greint sérstaklega. Þannig geta heildarstig orð-
ið 120 mest. Einnig leggur matsaðili huglægt
mat á þjónustuþörfina, metur hversu brýn hún
er (mjög brýn þörf — brýn þörf — þörf ( —
ekki þörf)) og hvort þörfinni sé best mætt í
þjónustuhúsnæði eða hjúkrunarrými. Vistun-
armatið skráir einnig almennar upplýsingar
svo sem kyn, hjúskaparstöðu og aldur, auk
þess sem matsaðili getur bætt við frekari upp-
lýsingum fyrir þá sérstöku stofnun sem verið er
að sækja um vistun á. Sú stofnun fær afrit af
matinu sem jafngildir umsókn um vistun. Vist-
un á stofnunum er frjáls af hálfu stofnananna,
svo fremi sem um þörf sé að ræða, en vistunar-
matið er haft til viðmiðunar þegar valið er í
laus pláss.
Grein þessi byggir á gögnum vistunarmats-
ins í Reykjavík fyrir árið 1992, en það ár var
fyrsta heila árið sem vistunarmat aldraðra var
framkvæmt í Reykjavík. í fysta lagi vildum við
skoða lýðfræðilega þætti umsækjenda um lang-
tímavistun, það er að segja aldur, kyn og hjú-
skaparstöðu. I öðru lagi vildum við skoða hina
mismunandi þætti vistunarmatsins og varpa
þannig ljósi á orsakir vistunarbeiðnanna, ann-
Tafla II. Fjöldi einstaklinga sem biðu vistunar íárslok 1992, miðað við mannfjölda áfimm ára aldursbilum og hjúskaparstöðu.
Þjónustuhúsnæði. Bið /1000 íbúar Hjúkrunarrými. Bið /1000 íbúar
Aldur (ár) Karlar Konur Allir Karlar Konur Allir
65-69 1,6 2,2 1,9 1,6 1,3 1,5
70-74 5,9 10,2 8,3 8,5 10,2 9,4
75-79 13,7 29,0 22,9 12,7 18,0 15,9
80-84 21,5 47,6 38,4 16,6 26,0 22,7
85-89 58,1 73,6 68,3 33,6 50,1 44,5
90+ 48,4 71,0 65,1 56,5 54,0 54,6
65+ 11,7 24,7 19,4 10,4 16,6 14,1
Hjúskaparstaða
Ogift(ur) 18,5 31,7 26,8 10,0 19,2 15,8
Gift(ur) 6,9 9,8 8,8 10,6 12,0 11,0
Ekkja/ekkill 28,0 38,1 35,0 12,2 19,5 18,0
Fráskilin(n) 9,0 10,1 9,7 6,8 17,4 13,3