Læknablaðið - 15.03.1995, Blaðsíða 28

238
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
Tafla VIII. Niðurstöður logistískrar aðhvarfsgreiningar.
Breytur sem marktœkt greina á milli þjónustu- og hjúkrunar-
þarfar hjáþeim einstaklingum sem metnir voru!992 (n= 546).
Spágildi fyrir 95% hjúkrunarþörf öryggismörk
Líkamlegt heilsufar 6,96 (3,27-14,79)
Lyfjagjöf 3,05 (1,50-6,20)
Heilabilun 5,91 (2,70-12,93)
Hreyfigeta 4,54 (2,10-9,81)
Hæfni til að matast 8,13 (3,92-16,86)
Hæfni til að klæðast og
annast persónuleg þrif 3,63 (1,89-6,99)
Stjórn á þvaglátum
og hægðum 2,63 (1,21-5,71)
daglega eða oft á dag vegna færniskerðingar.
Aðhvarfsgreining: Mjög líkar niðurstöður
fengust hvort sem logistísk aðhvarfsgreining
var byggð á stigagjöfinni eins og hún er byggð
upp í vistunarmatinu (R2 = 0,615, sex breytur)
eða á einfaldaðri stigagjöf í lægri og hærri stig,
samkvæmt töflu VII (R2 = 0,631, sjö breytur).
Niðurstöður byggðar á einfaldaðri stigagjöf
eru birtar í töflu VIII, en þar eru sjö breytur
sem greina marktækt milli þjónustu- og hjúkr-
unarþarfar. Spágildi segir til um hversu þungt
hver breyta vegur. Ef einstaklingur hefur
hærra stig í tilteknum flokki aukast líkurnar,
sem spágildinu nemur, á því að hann verði
metinn í hjúkrunarþörf fremur en þjónustu-
þörf. Aðrar breytur vistunarmatsins en þessar
sjö greina ekki marktækt á milli þjónustu- og
hjúkrunarþarfar.
Með því að nýta hinar sjö sjálfstæðu spá-
breytur í aðskilnaðarfalls- (discriminant func-
tions) greiningu á einstaklingsmötum frá 1992
reyndust 56 (10,2%) af 546 mötum í Reykjavík
ranglega flokkuð samanborið við huglæga nið-
urstöðu vistunarmatsins.
Heilabilun: í ljós kom að heilabilun var þung
á metunum sem ástæða fyrir vistun. Þess vegna
var heilabilun sérstaklega athuguð. Af þeim
546 sem metnir voru á árinu 1992 höfðu 280
(51,3%) heilabilun á einhverju stigi og 103
þeirra (18,9%) mikla eða afar mikla. Meiri-
hlutinn þurfti á hjúkrunarrými að halda, sem
sést af því að tæp 80% þeirra sem metnir voru í
hjúkrunarþörf höfðu heilabilun á einhverju
stigi, þar af hafði helmingurinn mikla eða afar
mikla heilabilun. Stig heilabilunar reyndist
ótengt aldri.
Heilabilun var innbyrðis tengd öðrum þátt-
um, þannig að samfara aukinni heilabilun
fjölgaði stigum í öðrum liðum. Með kí-kvaðrat
prófum kom fram marktækur munur á stiga-
dreifingu í öðrum liðum matsins, miðað við
stig heilabilunar, að undanskildri andlegri líð-
an, en hún hélst óbreytt þrátt fyrir vaxandi
heilabilun. Heilabilun hefur þó mismikil áhrif
á aðrar breytur. Aukin heilabilun leiðir eink-
um til verra ástands hvað varðar eigin aðstæð-
ur, lyfjagjöf, óróleika og afbrigðilega hegðun,
hæfni til að matast, hæfni til að klæðast og
annast persónuleg þrif og stjórn á þvaglátum
og hægðum. Líkamlegt heilsufar helst nokkurn
veginn óbreytt þar til heilabilun er komin á
hátt stig. Af þeim sem hafa mikla eða afar
mikla heilabilun kemst tæpur helmingur af
með eftirlit vegna líkamlegs heilsufars vikulega
eða sjaldnar. Einnig helst hreyfigeta tiltölulega
góð þar til heilabilun er orðin afar mikil, en
milli mikillar og afar mikillar heilabilunar
fjölgar þeim sem fá sjö eða 10 stig í hreyfigetu
nær tvöfalt, úr 28,6% í 53,9%. Aðstæður maka
og aðstandenda breytast fyrst marktækt þegar
heilabilun er mikil.
Vistaðir á árinu 1992: Á árinu 1992 hlutu 172
vistun , 93 í þjónustuhúsnæði og 79 í hjúkrunar-
rými. Einstaklingarnir 172 sem hlutu vistun
voru bornir saman við þá 416 sem ekki hlutu
vistun.
Einstaklingar sem voru vistaðir í þjónustu-
húsnæði voru með marktækt hærri heildarstig
en þeir sem ekki hlutu vistun eða 29,9 að með-
altali á móti 25,9. Þörf hafði verið metin
brýnni, 60% vistaðra höfðu verið metnir með
mjög brýna þörf en 42% meðal óvistaðra.
Karlar voru hlutfallslega fleiri meðal vistaðra
en óvistaðra (44% á móti 27%), einnig var
fráskilið fólk marktækt fleira (13% á móti
4,5%). í þremur undirþáttum var marktækur
munur á hópunum, eigin aðstæður og heimilis-
aðstæður voru verri og líkamlegt heilsufar var
lakara meðal vistaðra.
Fólk sem vistað var í hjúkrunarrými var að
meðaltali rúmum þremur árum eldra við síð-
asta mat en óvistaðir, eða 84,3 ára og fleiri
ekkjur og ekklar voru meðal vistaðra (56% á
móti 36%). Enginn undirþátta matsins var
marktækt verri meðal vistaðra, raunar var
hreyfigeta aðeins betri. Heildarstig og þörf
höfðu verið metin jöfn.
Látnir á árinu 1992: Á árinu 1992 létust 117
einstaklingar sem áður höfðu gengist undir
vistunarmat, 36 þeirra höfðu síðast verið metn-
ir í þörf fyrir þjónustuvistun og 81 í þörf fyrir