Læknablaðið - 15.05.1996, Síða 22

376
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
þeirra sem mældust með hvítsloppaáhrif
reyndust einnig með vinnutengdan háþrýsting.
Alls voru 16 (19%) einstaklingar með blóð-
þrýstingsgildi yfir skilgreindum mörkum
háþrýstings (3= 160/3=95) miðað við heimamæl-
ingu, þar af voru 12 (75%) sem einnig mældust
yfir sömu mörkum hjá lækni. Mælingar á
læknastofu sýndu að 21 var yfir þessum mörk-
um og voru 12 þeirra einnig yfir þessum gildum
samkvæmt heimamælingu.
Umræða
Til eru margar skýringar á því af hverju nær-
vera læknis við blóðþrýstingsmælingar leiðir í
mörgum tilvikum til hærri gilda en ef mælingar
eru gerðar í heimahúsum (8). Petta á einkum
við hjá sjúklingum með háan blóðþrýsting (9).
Mancia og félagar sýndu fram á að þetta fyrir-
bæri breyttist lítið við endurteknar komur
sjúklings til sama læknis (10) og töldu skýring-
una vera fólgna í aukinni árvekni sjúklingsins
við komu á stofu til læknis vegna samskiptanna
sjálfra fremur en kvíða eða ókunnugleika í
framandi umhverfi. Pickering yngri hefur hins
vegar sett fram þá tilgátu að hér sé um að ræða
lært ástand (classical conditioning) oft tengt
ótta frá fyrri kynnum (11).
Það kemur því ekki á óvart að mælingar
okkar á stofu voru að meðaltali hærri en í
heimahúsum. Hins vegar hefur áður skort
rannsóknir á samanburði á blóðþrýstingi á
vinnustað og annars staðar. Athyglisvert er að
mælingar á læknastofu og á vinnustað eru svip-
aðar í þessari rannsókn. Þetta bendir til þess að
hvítsloppaáhrif eigi sér fjölþættar skýringar og
þurfi ekki að vera tengd viðveru læknis. Niður-
stöður okkar styrkja því frekar tilgátur Mancia
og félaga um aukna einbeitingu eða áreitisáhrif
umhverfisins fremur en kenningar Pickerings
yngri.
Fyrri rannsóknir hafa einkum beinst að því
að meta muninn á blóðþrýstingsmælingum ein-
staklingsins sjálfs og mælingum læknis á stofu
til þess að greina hvítsloppaáhrif. Sú staðreynd
að þrýstingur í vinnu (með sjálfvirkum mæli)
var nær sá sami og á læknastofu (bæði með
sjálfvirkum mæli og kvikasilfursmæli) styrkir
klínískt gildi mælinga á læknastofu.
Enn skortir langtíma ferilrannsóknir á for-
spárgildum sjálfsmælinga og meðalgildum 24
tíma síritunar fyrir áhættu á sjúkdómum eða
dauða. í einungis einni rannsókn (12,13) hefur
verið sýnt fram á að betra sé að meta horfur
sjúklinga út frá meðaltali 24 tíma mælinga bor-
ið saman við hefðbundnar mælingar á stofu.
Fyrir nokkrum árum hófst umfangsmikil fram-
virk rannsókn, sem ætlað er að gefa svör við
þessum áleitnu spurningum (14). Bráðabirgða-
niðurstöður benda til þess að sjúklingar sem
eru eingöngu með hvítsloppaháþrýsting séu í
minni áhættu á að fá fylgikvilla háþrýstings en
þeir sem hafa stöðugan háþrýsting (13). Meðan
niðurstöður þessarar eða annarra sambæri-
legra rannsókna hafa ekki gefið okkur sann-
færandi upplýsingar verðum við áfram að nota
þau mæligildi á blóðþrýstingi, sem læknar
mæla á stofu til þess að leggja klínískt mat á
ástand og horfur sjúklings (3).
Munurinn á meðaltalsgildum blóðþrýstings-
mælinga á læknastofu og í heimahúsi er nokk-
uð breytilegur eftir rannsóknum eða 9-13/3-5
mmHg (8,15), sem er heldur meiri en í okkar
rannsókn varðandi slagþrýstinginn (6,7/4,7
mmHg). Skýring á þessum mun getur hugsan-
lega verið sú að einstaklingarnir í okkar rann-
sókn voru að jafnaði vel kunnugir lækni sínum
svo að hugsanleg áhrif framandi umhverfis
voru væntanlega ekki mikil. Einnig ber að hafa
í huga að við völdum ekki sérstaklega sjúklinga
með mjög háan blóðþrýsting í þessa rannsókn.
Meðalblóðþrýstingsgildi í okkar athugun eru
til dæmis heldur lægri en í öðrum sambærileg-
um rannsóknum (13).
Islendingar vinna mikið (16) og því getur
skipt máli að vita hvernig blóðþrýstingur þeirra
er í vinnunni samanborið við mæld gildi á
stofu. Niðurstöður okkar benda til þess að
blóðþrýstingsmælingar hjá lækni gefi góða
mynd af þeim gildum sem karlar hafa í vinn-
unni. Rannsókn þessi var hins vegar ekki nægi-
lega umfangsmikil til þess að hægt væri að at-
huga mun á milli einstakra starfsstétta eða teg-
unda vinnu.
Erfitt er að staðla mælingar einstaklinga en
mælingar þeirra á stofu í augsýn læknis og sú
staðreynd að sjálfsmælingar á stofu voru mjög
líkar mæligildum læknisins styrkja áreiðan-
leika þessarar rannsóknar. Þó ber að hafa í
huga að í fjölsvæða rannsókn sem þessari eru
meiri líkur á að stöðlun rannsóknaraðferða
milli staða verði ekki fullkomin. í þessari rann-
sókn var reynt að staðla tímasetningar mæl-
inga, en það gerist hins vegar á kostnað stöðl-
unar fyrir vinnudaga og frídaga. í rannsókn
Welin og félaga (9) var sýnt fram á að lítill
munur var á blóðþrýstingsgildum fólks á virk-