Læknablaðið - 15.01.1997, Blaðsíða 24

24
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
hann finnur fyrir í vöðvum, einkum í ganglim-
um. Iðulega líður þessum sjúklingum mjög illa
og mikilvægt að rétt sé greint, til að ekki sé
aukið á vanlíðanina með aukningu lyfja.
Fáhreyfni er utanstrýtukvilli sem lýsir sér á
svipaðan hátt og brottfallseinkenni geðklofa
(39) og er oft greindur þannig. Einnig getur
þessi kvilli verið illgreinanlegur frá þunglyndi
(40) . Fáhreyfni fer oft saman með aukinni
vöðvaspennu og skjálfta. Kemur þá fram auka-
verkanamynd, sem minnir mjög á Parkinsons-
veiki. í alvarlegum tilfellum verður andlitsfall,
göngulag og staða áþekk og í Parkinsonsveiki
(41) .
Ljóst virðist að hætta á þessum aukaverkun-
um vaxi með aukinni lyfjagjöf (37). Rannsókn-
ir eru hins vegar misvísandi þegar borin er
saman viðhaldsmeðferð með inntökulyfjum og
forðalyfjum.
Glazer (42) fór í gegnum átta samanburðar-
rannsóknir og beitti viðurkenndri tölfræðilegri
aðferð (Mantel-Haenszel) (11) til að meta nið-
urstöðurnar. Ályktaði hann í framhaldi af því,
að hættan á utanstrýtukvillum væri 1,5:1 forða-
lyfjum í óhag. Ekki hafa þó allir fengið fram
þennan mun. Hafa aðrir orðið til að draga
saman niðurstöður á svipaðan hátt og greint
minni aukaverkanir hjá þeim, sem fá forða-
lyfjameðferð (9). Þá hafa margir orðið til að
benda á, að í stórum hluta þessara rannsókna
fá sjúklingar á forðalyfjum hlutfallslega stærri
lyfjaskammta en hinir (37). Ljóst er að auka-
verkanir draga úr meðferðarheldni sjúklinga
og því mikilvægt að lyfjaskammtar séu ekki
stærri en nauðsyn er til að halda sjúkdómsein-
kennum f skefjum.
2. Síðfettur eru alvarleg og algeng aukaverk-
un langtímameðferðar með sefandi lyfjum.
Langflestir fá einungis mjög vægt form þessar-
ar aukaverkunar. Þó er nokkur hluti sjúklinga
sem verður fyrir verulegri truflun, jafnvel svo
að þeir eiga erfitt með grunnatriði daglegs lífs
eins og að matast, tala, ganga og jafnvel að
anda (37). Oftast er þó eingöngu um útlitslýti
að ræða, sem há sjúklingum lítt eða ekki, en
trufla aðra (43).
Algengi síðfetta er talið vera nærri 15-20%
(44). Samandregnar niðurstöður 18 klínískra
rannsókna sýndu að algengi síðfetta var 19,8%
(7200 sjúklingar) og algengi sjálfsprottinna
fetta (spontaneus dyskinesia) 5,9% (5900
sjúklingar). Munurinn er um 14%, sem er þá
sennilega algengi síðfetta (45). í rannsókn (35)
sem gerð var á geðdeild Landspítalans 1982,
mældist algengi síðfetta einungis 7%, en al-
gengi sjálfsprottinna fetta hérlendis er ekki
þekkt. Ekki er vitað hví kvillinn er svo miklu
fágætari hérlendis, en menn hafa velt fyrir sér
hvort íslenskir læknar noti lægri skammta sef-
andi lyfja en erlendir starfsbræður þeirra.
Nýgengi síðfetta er talið 4-5% á ári (46) og
var áður fyrr talið að gangur kvillans væri óum-
flýjanlega á einn veg. Hann héldi áfram að
versna og hyrfi aldrei. Þetta reyndist rangt,
enda fer það illa saman við algengi nálægt 14%.
Nýrri rannsóknir hafa sýnt, að síðfettur ganga
til baka að talsverðu leyti þegar dregið er úr
lyfjaskömmtum. í rannsókn var 27 sjúklingum
fylgt eftir í fimm ár og lyf minnkuð eins og hægt
var (47). Hjá 17 sjúklingum (63%), minnkuðu
einkenni um síðfettur um meira en 50% og hjá
níu sjúklingum minnkuðu einkenni um 76% á
Table II. Incidence of drug-related side effects (35) and treatment.
Side effect Incidence % Treatment
Akathisia 16,3 Decrease dose, anticholinergic drugs help 50%, bensodiazepines may be useful
Hypokinesia/akinesia 13.0 Anticholinergic drugs
Rigidity 16.6 Anticholinergic drugs
Tremor 20.5 Anticholinergic drugs
Dyskinesia/hyperkinesia 12.8 Decrease dose or discontinue drug
Concentration difficulties 6.6 Decrease dose
Asthenia/lassitude 21.0 Decrease dose, use low-dose neuroleptics
Sleepiness/sedation 17.0 Decrease dose, use low-dose neuroleptics
Failing memory 4.4 Decrease dose
Increased duration of sleep 14.2 Decrease dose, use low-dose neuroleptics
Depression 1.1 Antidepressive drugs, anticholinergic drugs, neuroleptic drugs
Neuroleptic malignant syndrome <1 (65,68-70) Discontinue neuroleptics, muscle relaxants, symptomatic treatment