Læknablaðið - 15.01.1997, Blaðsíða 18

18
LÆKN ABLAÐIÐ 1997; 83
verið rannsakaðir með Wada prófi á Landspít-
alanum vegna undirbúnings fyrir aðgerð á
gagnaugablaði (14).
Efniviður og aðferðir
Sjúklingar: Þrjár konur og tveir karlar á
aldrinum 27-36 ára voru rannsökuð. Öll höfðu
þau langa sögu um flogaveiki sem erfitt hafði
verið að halda í skefjum með lyfjum. Tveir
sjúklinganna voru jafnhentir, tveir voru rétt-
hentir og einn var örvhentur. Rannsókn með
heilariti og heilasírita sýndu flókin staðflog
(complex partial epilepsy) hjá öllum sjúkling-
unum. Upptök floganna voru frá vinstra
gagnaugablaði hjá fjórum þeirra, en frá því
hægra hjá einum. Tölvusneiðmyndir og segul-
ómunarmyndir af heila sýndu merki um dreka-
sigg hjá tveimur sjúklinganna en hægra megin
hjá einum. Hjá tveimur sjúklinganna sýndi
segulómun merki um skemmd (góðkynja æxli)
í vinstra gagnaugablaði framan við dreka á
möndlukj arnasvæðinu.
Undirbúningur: Wada prófið var gert eftir
hádegi á röntgendeild Landspítalans. Fyrir há-
degi var lagt fyrir sjúklingana mál- og minnis-
próf til viðmiðunar. Á sama tíma var reynt að
draga úr kvíða sjúklinganna vegna aðgerðar-
innar og vegna hræðslu um að standa sig illa á
prófinu.
Wada próf: Natríum amýtal inndæling til
heilahvelanna fór fram líkt og þegar röntgen-
mynd er tekin af heilaæðum. Æðaleggur var
þræddur upp frá lærslagæð í nára til hálsslag-
æðar. Áður en Wada prófið hófst, var tekin
röntgenmynd af heilaæðum, sem var eðlileg
hjá öllum sjúklingunum. Síðan var 125 mg af
natríum amýtali dælt inn í hálsslagæðina, en
ávallt var byrjað að skerða starfsemi þess heila-
hvels með lyfinu, sem upptök floganna mátti
rekja til og aðgerð var fyrirhuguð á. Síðan var
tal- og minnispróf lagt fyrir sjúklinginn. Um
hálfri klukkustund eftir fyrri inndælinguna var
prófið endurtekið á hinu heilahvelinu.
Mat á mál- og minnisgetu: Á meðan natríum
amýtali var dælt inn var sjúklingurinn beðinn
um að halda handleggjunum beint fram og
telja aftur á bak. Þremur til sex sekúndum eftir
að inndæling hófst, missti sjúklingurinn mátt
gagnstæðu megin og hætti að telja ef röskun
varð á málgetu. Strax og þetta gerðist voru
sjúklingnum sýndir fjórir hlutir sem hann var
beðinn um að nefna og eftir það var voru minn-
isatriði lögð fyrir hann í formi orða, mynda af
algengum hlutum og óhlutbundinna mynda.
Til að fylgjast með áhrifum lyfsins var hand-
kraftur metinn. Heilarit var skráð allan tím-
ann. Þetta tók um fimm mínútur, en þá var
beðið 15 mínútur í viðbót eða þar til ástand
sjúklings var orðið nokkuð eðlilegt samkvæmt
viðtali við hann og mælingu á handstyrk og
heilariti. Eftir þessa bið var minni sjúklings
athugað á þeim minnisatriðum sem fyrir hann
höfðu verið lögð. Síðan var prófið endurtekið
hinum megin.
Niðurstöður
Allir sjúklingarnir fimm þoldu prófið vel.
Tafla I sýnir mál- og minnisgetu hægra og
vinstra heilahvels sjúklinganna. Þar sést að hjá
einum sjúklingi voru málstöðvar í hægra heila-
hveli (sjúklingur 1) og hjá öðrum í báðum
(sjúklingur 3). Hjá báðum þessum sjúklingum
hafði hægra heilahvel betri yrta minnisgetu.
Hjá sjúklingum 2 og 5 var yrt minnisgeta jöfn
beggja megin. Hjá sjúklingi 4 var yrt minnis-
geta betri vinstra megin. Oyrt minnisgeta var
mun betri hægra megin hjá þeim fjórum sjúk-
lingum þar sem upptök flogavirkni var í vinstra
gagnaugablaði. Hjá þeim sjúklingi sem hafði
upptök flogavirkni í hægra gagnaugablaði, var
óyrt minnisgeta mun betri vinstra megin.
Umræða
Hjá langflestum rétthentum og örvhentum
einstaklingum eru málstöðvar í vinstra heila-
hveli. Þó virðist sem örvhentir hafi í í ýmsum
tilfellum málgetu beggja megin. Rasmussen og
Milner (15) hafa birt niðurstöður Wada prófs,
hvað þetta varðar. Hjá sjúklingum án sögu um
vinstri heilaskemmd í æsku voru 96% rétt-
hentra með málstöðvar í vinstra heilahveli og
hjá örvhentum eða jafnhentum voru stöðvarn-
Table I. Language and memory measures of right and left hemisphere dttring Wada testing.
Tests of language and memory (min-max score) Patient 1, right/left Patient 2, right/left Patient 3, right/left Patient 4, right/left Patient 5, right/left
Language (0-29) 29/6 1 /27 20/27 0/23 12/26
Verbal memory (0-11) 7/1 2/3 7/2 2/9 3/4
Non-verbal memory (0-7) 7/5 7/4 7/3 2/7 6/3