Læknablaðið - 15.01.1997, Blaðsíða 30

30
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
Um C/7ey/eí/e//a-maurakláða á
mönnum og köttum á íslandi
Karl Skírnisson1), Jón Hjaltalín Ólafsson* 2’, Helga Finnsdóttir3’
Skírnisson K, Ólafsson JH, Finnsdóttir H.
Dermatitis in cats and humans caused by Cheyletiella
mites reportcd in Iceland
Læknablaðið 1997; 83: 30-4
Cheyletiella mites (Acarina) are ectoparasites that
infest cats, dogs and rabbits in many countries of the
world. Upon contact with infested animals the mites
may temporarily produce grouped, erythematous
macules on the skin of humans which rapidly devel-
op a central, vesicular papule. These signs are most
often found on the arms and the trunk.
Recently these typical signs were observed on the
skin of the members of two different Icelandic fam-
ilies which both kept a Persian cat. An examination
for ectoparasites on the cats revealed that both were
infested by Cheyletiella parasitovorax. It is unknown
how and when the parasite was transmitted to Ice-
land.
Key words: Cheyletiella, dermadtis, cats, humans.
Correspondence: Karl Skírnisson, Institute for Ex-
perimental Pathology, University of Iceland, IS-112
Reykjavík, Iceland. E-mail: karlsk@rhi.hi.is
Ágrip
I nágrannalöndunum eru Cheyletiella átt-
fætlumaurar (Acarina) vel þekkt sníkjudýr á
köttum, hundum og kanínum. Maurarnir geta
tímabundið farið á rnenn og valdið kláða og
útbrotum, einkum á höndum og í kjöltu.
Frá 1,Tilraunastöð Háskóla íslands í meinafræði að Keldum,
2, göngudeild húð- og kynsjúkdóma, Landspítalanum,
3, Dýralækningastofu Helgu Finnsdóttur, Skipasundi 15,
Reykjavík. Fyrirspurnir, bréfaskipti: Karl Skírnisson, Til-
raunastöð Háskóla íslands í meinafræði að Keldum, 112
Reykjavík. Tölvupóstur karlsk@rhi.hi.is
Lykilorð: Cheyletiella, kláði, kettir, menn.
Nýlega var tegundin Cheyletiella parasito-
vorax staðfest á tveimur persneskum heimilis-
köttum hér á landi. Leit var gerð að sníkjudýr-
inu eftir að dæmigerð útbrot komu fram á húð
fólks sem hafði umgengist og handfjatlað kett-
ina. Ekki er vitað hvenær né hvernig áttfætlu-
maurinn barst til landsins.
Inngangur
Til þessa hafa þrjár tegundir óværu verið
staðfestar á köttum hér á landi. Tegundirnar
eru eyrnamaurinn Otodectes cynotis, kattanag-
lúsin Felicola subrostratus og kattaflóin Cteno-
cephalides felis. Eyrnamaurinn og naglúsin eru
landlæg sníkjudýr á köttum hér á landi en flóin
berst hingað stundum með innfluttum hundum
og köttum (1). Nýlega bættist fjórða óværuteg-
undin í hópinn; áttfætlumaurinn Cheyletiella
parasitovorax. Markmið þessarar samantektar
er að skýra frá tilvist þessa nýja sníkjudýrs hér
á landi, fjalla í stuttu máli um líffræði þess og
lýsa þeim einkennum sem Cheyletiella maurar
valda á mönnum og köttum.
Sj’úkdómssaga
Áttfætlumaurinn C. parasitovorax fannst á
tveimur persneskum köttum á sitt hvoru einka-
heimilinu í janúar 1996. Báðir kettirnir fæddust
í aprfl 1995 og voru aldir upp hjá ræktanda
persneskra katta í Reykjavík. Haustið 1995 fór
að bera á kláða hjá köttunum. Grunur vaknaði
hjá dýralæknum sem skoðuðu kettina að kláð-
inn gæti stafað af Cheyletiella maurum en við
fyrstu leit fundust engir maurar.
Pegar fólk sem umgekkst kettina leitaði til
húðsjúkdómalæknis með dæmigerð útbrot eft-
ir Cheyletiella maura var ákveðið að leita vand-
lega að óværu á báðum köttunum. Kettirnir
voru kembdir rækilega og hárin sem settust í
kambinn soðin í 10 mínútur í lút (10% NaOH)