Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.10.1997, Síða 51

Læknablaðið - 15.10.1997, Síða 51
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83 671 Table VII. Centenarians in Iceland. Years at birth (cohorts) Percentage of total population surviving to the age of 100 1831—40 0.06 1841-50 0.08 1851-60 0.11 1861-70 0.12 1871-80 0.17 1881-90 0.39 uð jöfn fyrstu fjóra áratugina en svo tvöfaldast fjöldi þeirra hlutfallslega á síðasta fæðingar- áratugnum (tafla VII). Ber það vitni um góðan aðbúnað aldraðra á íslandi borið saman við aðrar þjóðir (40). Ástæða þess að ekki er farið aftar en til ársins 1831 er sú að eldri heimildir eru ekki taldar nægilega traustar. Umræða Ætla má að hin aukna lifun íslensku þjóðar- innar um og fyrir aldamót hafi aðallega orðið til vegna bætts efnahags og almennrar rnennt- unar. Margar síðari tíma rannsóknir hafa sýnt að tekjur og menntun fólks hafa góða fylgni við aukna lifun. Á síðari hluta 20. aldarinnar óx tæknivæddri læknisfræði verulega fiskur um hrygg og mun hlutverk hennar fara vaxandi í framtíðinni. Víst er að hún kemur öldruðum til góða og mikilvægt er að þeir hafi greiðan og góðan aðgang að heilbrigðisþjónustunni. Vægi sérhæfðra öldrunarlækninga þarf einnig að aukast til þess að heilbrigðisþjónusta við aldr- aða verði í senn skilvirk og hagkvæm. Öldrunarlækningar hafa haslað sér völl á ís- landi og þar eru forvarnir hafðar í fyrirrúmi líkt og hjá mörgum öðrum sérgreinum. Forvarnir geta verið margvíslegar, allt frá almennum upplýsingum og fræðslu til endurhæfingar eftir sjúkdómsáföll. í menningu okkar ríkir sterkur vilji til að koma náunganum til hjálpar og að fyrirbyggja heilsubrest, jafnvel þótt síðar verði á ævinni. Fleiri eru til kallaðir en útvaldir og nægir í því sambandi að nefna kukl og skottu- lækningar sem mikið framboð er af. Einnig sýnir sú mikla sala á margvíslegum undraefn- um sem eiga að bæta líðan og fyrirbyggja sjúk- dóma að eftirspurn er fyrir hendi. Á sama tíma eru margar þekktar leiðir til árangursríkra að- gerða í forvarnarskyni vannýttar og benda má á meðferð við blóðþrýstingi og blóðþynningu sem verulega er ábótavant. Þörfin fyrir líkams- rækt er mjög vanrækt og fæðuval, vítamín- og hormónanotkun mætti stórum bæta meðal aldraðra (41). íslendingar hafa þurft að aðlagast miklum þjóðfélagsbreytingum á skömmum tíma (42). Þjónusta fyrir aldraða hefur verið skipulögð á fjölþættan hátt og rannsóknum í læknavísind- um fleygt fram. Aðstæður á íslandi falla vel að faraldsfræðilegum athugunum og vandað er til vinnubragða. Sem dæmi má nefna eina af fjöl- mörgum rannsóknum Hjartaverndar þar sem í ljós kom að púlshraði hjá miðaldra Islendingi tengdist bæði líkamsþyngd, húðklipuþykkt, kólesteróli og þríglýseríðum í sermi, fastandi blóðsykri, blóðrauða, blóðþykkt, sökki, blóð- þrýstingi og reiknaðist einnig sem sjálfstæður áhættuþáttur (43). Þær erlendu rannsóknir sem gerðar hafa verið á forvarnarstarfi eru misjafnar að gæðum. Að mati tveggja stjórn- skipaðra nefnda frá Kanada og Bandaríkjun- um, er fjölluðu um forvarnarstarf, fengu aðeins þrjú atriði í forstigsforvörnum fyrstu einkunn fyrir fullnægjandi rannsóknir og önn- ur þrjú atriði í annars stigs forvörnum (19,20). Þrjú fyrri eru um árangur reykbindindis og áhrif bólusetninga við inflúensuveiru og við lungnabólgusýklum. Seinni atriðin voru fjöl- þáttameðferð við byltum, skimun fyrir brjósta- krabbameini hjá konum til 69 ára aldurs og heimahjúkrun til að draga úr óhóflegri stofn- anavistun (3). Eitthvað það hættulegasta í lífinu er að eld- ast og sú áhætta vex stöðugt svo að tiltölulega snemma á ævinni yfirgnæfir hún alla aðra áhættuþætti sem litið er til í forvarnarstarfi. Á efri árum verður stundum að taka tillit til „ólif- aðrar meðalævi" þegar afstöðu þarf að taka til meðhöndlunar alvarlegs sjúkdóms. Á sama hátt verður að gera þær kröfur til forvarnar- starfs fyrir aldraða að það sé markvisst (44). Á sama tíma þurfa margir aldraðir aðstoð við að glíma við einangrun og þarfnast hvatningar til félagslegra samskipta og líkamsræktar. Ótal öðrum mikilvægum atriðum hafa heldur ekki verið gerð skil í þessari grein en mikilvægt er að einstaklingarnir haldi sínu sjálfsforræði sem lengst og hafi jafnframt greiðan aðgang að þeirri þjónustu sem þeir óska. Starf öldrunarlæknisins beinist að forvörn- um og felst í því að greina til hlítar þá læknan- legu sjúkdóma og kvilla sem hinn aldraði kann að hafa, viðhalda og efla líkamlega og andlega færni aldraðs fólks og stuðla að sem bestum aðbúnaði þannig að það fái notið sín til fulls.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100

x

Læknablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.