Dagblaðið Vísir - DV - 06.07.2007, Blaðsíða 39

DV Helgarblað föstudagur 6. júlí 2007 39
Pétur Pétursson þulur, afi Eyþórs
Gunnarssonar, stofnuðum saman af-
þreyingarklúbb ungs fólks sem hét
Vetrarklúbburinn. Þangað fengum við
marga skemmtikrafta í heimsókn og
einn þeirra var rokktröllið Addi Rokk
frá Möðrudal, sem hefur fylgt mér all-
ar götur síðan. Hann steig þarna niður
úr vörubílnum með rauðan rafmagns-
gítar í hendi þegar ég var níu ára í Vetr-
arklúbbnum, svo dúkkaði hann upp
tuttugu árum síðar austur á landi og
hefur komið reglulega fram með Stuð-
mönnum síðan.“
Katalógdraumurinn
Önnur afþreying var lítil á þessum
tíma, þó Jakob minnist þess að Kana-
sjónvarpið hafi verið komið í nokkrar
íbúðir í blokkinni. „Á þessum tíma var
ég mjög hrifinn af svokölluðum katal-
ógum – eða vörulistum frá amerískum
verslunum. Í þessum bæklingum voru
litmyndir af allkyns dóti og græjum. Ég
hændist alveg sérlega að einum kafla
í þessum vörulistum og það var kafl-
inn sem geymdi hátalara, hljóðnema
og segulbönd – þetta langaði mig allt
saman óskaplega mikið í. Faðir minn
var reyndar á því að það gæti ekki verið
skemmtileg vinna að sitja inni í hljóð-
veri og taka upp tónlist. Ég var á öðru
máli - og ég er enn á því að slík vinna
sé með því allra skemmtilegasta sem
hægt er að taka sér fyrir hendur.“
Glaumar og Laula
Jakob aflaði sér fjár til hljóðfæra-
kaupa þegar hann fermdist. „Ferm-
ingargróðinn var allur settur í kaup á
rauðu Farfisa-rafmagnsorgeli. Ég spil-
aði svo á þetta orgel skömmu síðar
þegar ég kom fram með hljómsveitinni
Glaumum og Laulu á skólaskemmtun
í Hlíðaskóla. Glaumar og Laula voru
tríó og með því söng íðilblíðri röddu
hin ægifagra Guðlaug Lýðsdóttir, feg-
urðardrottning Hlíðaskóla. Mér er
þetta ofarlega í huga núna því árgang-
urinn hittist nýlega og þá voru mynd-
ir á veggjum af Glaumum og Laulu og
Glaumar og Laula stilltu sér þar fyr-
ir framan upp fyrir myndatökur. Það
má segja Laulu til hróss að hún hefur
haldið þokka sínum alveg óskertum.“
Dýrt hljóðfæri heimskunnar
Áhugi Jakobs á hagsmunamál-
um hljómlistarmanna kviknaði strax í
barnaskóla og hefur haldist síðan, en
hann var jafnframt formaður nem-
endafélagsins í Hlíðaskóla og virk-
ur í félagslífi bæði Hagaskóla og MH.
„Sigurjón Fjelsted kennarinn okkar í
Hlíðaskóla var trommuleikari á sínum
tíma og ég man hvað bekkurinn fyllt-
ist réttlátri reiði þegar hann upplýsti
okkur um að það væri ákveðinn tollur
á hljóðfærum, sem væri lágur, eða 10
prósent. En „hljóðfæri heimskunnar”,
tromman bæri mun hærri tolla, eða
40 prósent. Ætli þarna hafi ekki mín
pólitíska réttlætiskennd kviknað fyrsta
sinni, þegar ég tók upp þykkjuna fyrir
hönd trommusettsins. Sem betur hef-
ur nú einhver réttsýnn fjármálaráð-
herra leiðrétt þessa vitleysu.“
Ár tónlistargyðjunnar
Í Hagaskóla héldu skólahljómsveit-
irnar áfram og í Menntaskólanum við
Hamrahlíð hitti Jakob svo samstarfs-
menn sína í Stuðmönnum og fleiri
verkefnum. „Ég hef áður sagt að það
reyndist mikil dulbúin gæfa að lenda
þarna inni í hálfköruðum steinkassan-
um í Hamrahlíð án þess að búið væri
leggja línurnar og þróa hefðir. Það féll
bara í okkar hlut að búa þær til. Þannig
var að þáverandi forseti nemendafé-
lagsins, Eiríkur Tómasson, skikkaði
okkur Valgeir til að koma með númer á
árshátíð og þannig urðu Stuðmenn til.
Það er svo skemmtileg tilviljun að Ei-
ríkur Tómasson er nú einn af mínum
nánustu samstarfsmönnum í gegnum
starf mitt hjá STEFi, þar sem hann er
framkvæmdastjóri. Ég hef verið hepp-
inn með það að samferðarmenn mínir
hafa fylgt mér lengi.“ Jakob vildi strax
í gagnfræðaskóla starfa með hljóm-
sveitum og spila á böllum. Það voru þó
ekki allir sáttir við þau áform piltsins.
„Foreldrar mínir bönnuðu mér fara
út í hljómsveitarbransann og sögðu
að ég yrði bara drykkfelldur eymingi
af því að fara í eitthvert svona öldur-
húsahark. En ég kláraði stúdentspróf
ári á undan félögum mínum og notaði
þetta aukaár til að dýrka tónlistargyðj-
una. Ég lít svo á að því ári sé ekki enn
lokið. Ég átti inni þetta eina ár því ég
var ári á undan í skóla vegna þess að
ömmusystur mínar höfðu tekið mig
í tímakennslu. Ég var þannig alskrif-
andi, lesandi, reiknandi og teiknandi
þegar ég hóf nám í Ísaksskóla. Það
er gaman að í Ísaksskóla kynntist ég
krökkum sem eru enn þann dag í dag
nálægt mér. Til dæmis Edda Björgvins,
Anna Kristine Magnúsdóttir, Ólafur F.
Magnússon og fleiri.“
Sýrurokksveitin Rifsberja
Tilraun Jakobs til að lifa af tónlist-
inni hófst með hljómsveitinni Rifs-
berja, sem þó átti heldur brösuga byrj-
un.
„Við Þórður Árnason, Tómas Tóm-
asson og Gylfi Kristinsson, fyrsti
söngvari Stuðmanna gerðum út
hljómsveitina, en það hafði komið til
kaflaskila í samstarfi þeirra frænda Ás-
geirs Óskarssonar trommara og Tóm-
asar, þó þeir séu óaðskiljanlegir í dag.
Þarna hafði semsagt skorist í odda og
við þurftum að leita okkur að öðrum
trommuleikara. Við fórum til Bret-
lands og fundum þar slagverksmeist-
arann Dave Dukeforth, sem hafði leik-
ið með Kevin Ayers, sem ég átti sjálfur
eftir að leika með, Arthur Brown, Mike
Oldfield og fleira fólki. Það gerðist svo
eiginlega í sömu vikunni að honum
var vísað úr landi af Félagi íslenskra
hljómlistarmanna og að hann missti
eiginlega móðinn í miðju trommusóli
þar sem við höfðum verið ráðnir til að
leika á miðvikudagskvöldi fyrir nokkr-
ar drukknar sjómannsfrúr á veitinga-
húsinu Röðli. Frú Helga Marteinsdótt-
ir, veitingakona á Röðli, var nefnilega
vön að vera með frekar létta dinner-
tónlist á boðstólnum og það gekk alveg
fram af henni þetta sýrða þungarokk
hljómsveitarinnar Rifsberja. Þegar
henni þótti trommusóló Dave Dukef-
orth vera orðið fulllangt, þá sá ég út-
undan mér hvernig hún kom siglandi
inn dansgólfið á peysufötunum, eins
og hún var alltaf í þessi kona sem þá
var á áttræðisaldri og hafði rekið þetta
skemmtihús um árabil. Hún gekk upp
á sviðið og reyndist þá vera með blautt
handklæði í vasanum og lumbraði á
vesalings trommuleikaranum og lú-
barði sundur og saman í miðju sólói.
Honum féllust þó ekki hendur fyrr en
að leik loknum, þegar hann áttaði sig
á þvílík niðurlæging hafði þarna átt sér
stað. En það þarf ekki að fjölyrða um
það að Rifsberja á Röðli voru ekki aug-
lýstir framar.“
Gull og grænir skógar
Hljómsveitin Rifsberja hafði háar
hugmyndir um velgengni á erlendri
grund og þeir félagar héldu til Bret-
lands. „Dave lofaði okkur gulli og græn-
um skógum ef við vildum þekkjast boð
hans um að fara til London með hon-
um. Við fórum utan söngvaralausir því
Gylfi var enn að ströggla við stúdents-
prófið en ætlaði að koma að því loknu.
Við fórum semsagt, ég Þórður og Tóm-
as ásamt Dave, en öll þau fögru fyrir-
heit reyndust byggð á sandi og eflaust
ofmati á þessum íslensku þungarokk-
urum. Það eina sem við höfðum okkur
til framfæris og lífsviðurværis á þessum
tíma var að afferma grænmetistrukka
að næturlagi á markaðinum í Covent
Garden. Þannig að þarna lá ekki al-
veg fyrir fótum okkar sá rauði dregill
sem við höfðum séð í hyllingum. Við
gerðum nokkrar sessjónir þarna sam-
an sem tríó – meðal annars með Robin
Scott, sem er frægastur fyrir alþjóðlega
smellinn sinn Pop Music sem hann
gaf út undir nafninu M. Þórður gekk
til liðs við hippahljómsveitina Curved
Air þar sem Florian Pilkington Miksa
lék á trommur. Hann var af ilmvatns-
og marmelaðiauðkýfingsættum og bjó
í mikilli höll í Suður-London, en hann
hafði mikið dálæti á þessum Íslend-
ingum og gerði okkur tilboð um að
leika með sér. Svo tók ég tilboði um að
túra með hljómsveit sem hét Merlin og
ferðaðist um öll krummaskuð í langan
tíma með henni. Á meðan lék Þórður
með Curved Air og Tómas með Robin
Scott, en þegar ég kom til baka hafði
þeim verið vísað úr landi þar sem þeir
höfðu ekki landvistarleyfi. Þeir fóru því
að byggja Viðlagasjóðshús á Íslandi,
eftir Vestmannaeyjagosið. Ég fór hins-
vegar í tónleikaferð með söngvaran-
um Long John Baldry og ferðaðist með
honum. Ég var þá kominn með það í
blóðið að stjórna upptökum í hljóð-
veri og lét gamla katalóg-drauminn
rætast þegar ég tók að mér að stjórna
upptökum á Róbert bangsa, þar sem
Rut Reginalds var í aðalhlutverki. Svo
fól Ámundi Ámundason mér stjórn á
safnplötugerð sem hann stóð fyrir og
hét Hrif. Þetta voru mikil lærdómsár
og ég starfaði í allskyns stúdíóverkefn-
um á þessum tíma í Bretlandi.“
Reykjavík - Los Angeles
En eftir nokkur ár í Bretlandi kom
Jakob heim og hóf nám við Háskóla
Íslands. Sú dvöl reyndist þó styttri en
áætlað hafði verið. „Ég stundaði nám
við félagsvísindadeild sem þá var und-
ir traustri stjórn Ólafs Ragnars Gríms-
sonar. Baldry hringdi aftur það vor
og bauð mér í stutta tónleikaferð, en
þá starfaði ég á dagblaði með námi
og fékk lausn frá störfum í tvær vikur
og tók kærustuna með mér í þennan
stutta túr. Ég skilaði mér þó ekki heim
til Íslands fyrr en fimm árum síðar.
Túrinn endaði á vesturströnd Norð-
ur Ameríku og leiðin lá þaðan til Los
Angeles, þar sem ég gerði samning
um að gera djassskotnar instrumental
plötur og fékk að velja mér það lið sem
mér fannst henta fyrir hvert lag. Ég
smitaðist þarna af kvikmyndabakt-
eríu sem leiddi af sér nokkrar kvik-
myndir; mynd um Brasilíufarana,
Með allt á hreinu, Nikkelfjallið, Hvíta
Máva, Kínamyndina og fleiri. Ég sval-
aði þannig athafnaþorsta mínum á því
sviði, enda hef ég mjög gaman af því
að blanda saman litum og tónum.“
Samningur við útgáfurisa
Jakob gerði sem fyrr segir útgáfu-
samning sem lauk með fjórum hljóm-
plötum. „Þegar ég gerði samninginn
var ég nýbúinn að gera sólóplötuna
Horft í roðann og hafði hana í far-
teskinu. Ég fékk tilboð um samning
frá útgáfufyrirtæki og það var sent til
lögfræðings sem einnig starfaði fyrir
Warner-útgáfuna, en sú útgáfa bauð
mér í kölfarið betri samning. Þetta var
á þeim tíma þegar bandaríski hljóm-
plötuiðnaðurinn var slík gullnáma að
gósenið vall úr öllum vitum þessara
plöturisa. Þannig að þeir voru líka að
leita að skapandi verkefnum. Þarna
gerði ég fjórar plötur og þrjár kvik-
myndir en spilaði svo á sumrin með
Stuðmönnum.“
Maður er alltaf líkur sjálfum sér
Jakob hafði það mjög gott í Los
Angeles og undi hag sínum vel, hon-
um fannst þó ýmislegt vanta. „Þó að
Los Angeles sé falleg borg og maður
vaknaði þar fullur þakklætis á hverjum
morgni fyrir að vera á svona góðum
stað, þá er Vesturströndin dálítil eyði-
mörk menningarlega. Til dæmis barst
það sem var að gerast í Bretlandi og
þess vegna á Íslandi, ekki til Kaliforn-
íu fyrr en ca. tveimur til þremur árum
síðar. Það er svo undarlegt að djass-
fönkið er einhvernveginn í loftinu
þarna. Ég fer stundum til Los Angeles
og það er sama djassfönkið í gangi þar
núna og var árið 1979. Það má kannski
segja að djasstónlistin sé eina sanna
listformið sem Bandaríkjamenn hafa
skapað. Svo hafa þeir fönkað það að-
eins upp með latneskum bítum sem
eiga kannski uppruna sinn skammt frá
Mexíkó, sem er þarna rétt hjá. Eftir fjór-
ar plötur þarna var ég búinn að segja
það sem ég ætlaði að segja á þessum
nótum og það var ekki fyrr en með
stafrænu tækninni og þeim möguleik-
um sem henni fylgdu, að ég fékk aft-
ur áhuga á að vinna tónlist af þessu
tagi. Ég gerði Made in Reykjavík og
svo gerði ég tónlist sem var eingöngu
unnin á mannslíkamann, sem ég yfir-
færði svo á flygilinn. Platan Piano var
að koma út í Japan og ég fylgi henni að
líkindum eftir með tónleikahaldi þar í
vetur. Flygillinn er það hljóðfæri sem
ég hef náð mestu og nánustu sam-
bandi við í gegnum tíðina. Á flygilinn
má fremja ótrúlegustu hljóð og í sam-
bandi mínu við það hljóðfæri kemur í
ljós að maður er alltaf líkur sjálfum sér.
Keith Richards sagði líka að í hverjum
manni byggi eitt meginstef og svo væri
allt sem hann gerði tilbrigði við það
stef. Þannig er ég kannski í grunninn
píanisti með bít og brotna hljóma í
blóðinu. Við það situr og þar þykir mér
skemmtilegast að vera þegar ég geri
mínar eigin plötur. Með Stuðmönnum
ákveður maður svo konseptið hverju
sinni, enda má segja að Stuðmenn séu
konsepthljómsveit. Það virðist reyndar
ekki skipta öllu máli hverjir eru í Stuð-
mönnum hverju sinni, heldur eru það
sjálf lögin sem slík sem virðast alltaf
standa fyrir sínu. Það væri þó erfitt að
hugsa sér Stuðmenn án Egils.“
Fullt af lögum
Stuðmenn eru sú hljómsveit sem
einna mestrar velgengni hefur not-
ið á Íslandi og lög sveitarinnar skipta
mörgum hundruðum. „Ef maður telur
saman allt sem Stuðmenn hafa gert og
öll verkefni sem flokka má sem und-
irverkefni Stuðmanna; Frummenn,
Spilverkið, Þursaflokkinn og öll sóló-
verkefnin þá er það vel á annað þús-
und lög,“ segir Jakob. „Stuðmanna-
lög eru sennilega eitthvað innan við
helmingurinn af þeim lögum en Stuð-
menn hafa líka gert fullt af lögum sem
aldrei hafa komið út. Ég fullyrði að það
eigi líka eftir að koma út fullt af lögum
með Stuðmönnum. Ég hef alltaf sagt
að ef maður setur tvo talenta saman í
herbergi í hálftíma þá gerist eitthvað.
Vandinn er einkum fólginn í að finna
tíma til að króa talentana af.“
Aftur til London
Leið Jakobs lá aftur til London þeg-
ar hann tók að sér að hafa umsjón með
framlagi Íslands til norrænnar menn-
ingarhátíðar þar í borg. „Ég var kall-
aður þarna til með mjög stuttum fyr-
irvara vegna veikinda fyrri stjórnanda,
til að sjá til þess að Ísland tæki þátt í
hátíðinni svo fullur sómi væri að. Það
fór svo að ég dvaldi í London í fimm ár,
sem menningarfulltrúi við sendiráðið,
en ekki átján mánuði eins og til stóð.
Á þeim tíma sem ég var þarna menn-
ingarfulltrúi kom fram vel á annað
þúsund íslenskra listamanna í borg-
inni. Mitt hlutverk var helst að minna
á Ísland í umræðunni og halda nafni
þess á lofti í menningarlegu tilliti, en
starfsemi sendiráða snýst ekki síst um
menningarmál núorðið. Viðskipta-
málin ganga fyrir sig svolítið af sjálfu
sér og vinna við pólitíska upplýsinga-
öflun og slíkt er miklu minni en áður.
Þess vegna er áherslan á menningu sí-
vaxandi.“
Heimalningar við völd
Í London var Jakob í um fimm ár,
sem fyrr segir en hann starfaði einn-
ig hjá alþjóðlegu upplýsingafyrirtæki.
„Ég hef alltaf kunnað vel við mig í
Bretlandi og dvel þar oft,“ segir hann.
„Ég tel að við séum meiri Keltar í okk-
ur en Skandinavar og finn meiri sam-
kennd með Englendingum, Írum og
Skotum en til dæmis Svíum og Finn-
um. Ég er fæddur í Kaupmannahöfn,
hef svo búið í Bandaríkjunum og Bret-
landi og hef ferðast út um allan heim.
Þetta hefur sannfært mig um sérstöðu
Íslands og verðmæti hinnar óspjöll-
uðu íslensku fjallkonu. Sú sannfæring
hefur vaxið í réttu hlutfalli við alþjóð-
lega yfirsýn mína. Enda segir máltæk-
ið „heimskt er heimaalið barn,“ og þeir
sem hafa lítið farið og upplifað ann-
arsstaðar í heiminum gera sér kannski
ekki grein fyrir því sem við eigum. Því
miður er það alltof algeng staðreynd að
þeir sem lengst hafa farið með völdin á
Íslandi eru þeir sem minnst hafa farið
út fyrir túnið heima og eru í raun hálf-
gerðir heimalningar. Stórkarlalegar
ákvarðanir þeirra í stóriðjumálum eru
því miður óafturkræfar .“ Jakob bauð
sig fram til Alþingis fyrir Íslandshreyf-
inguna og umhverfismál eru honum
mjög hjartfólgin.„Mín fyrsta köllun í
lífinu var skógrækt, jarðyrkja og bú-
skapur, sem ég hugðist á sínum tíma
leggja fyrir mig. Ég vann á búgörðum
í Danmörku, Þýskalandi, Skotlandi og
hér heima og lít á mig sem barn nátt-
úrunnar. Ég hef svo ferðast mikið um
landið, bæði sem leiðsögumaður og
við tónlistarflutning og það má segja
að minn helsti drifkraftur í pólitík sé
hugmyndin um að við skilum þessu
stórkostlega landi til barnanna okkar í
góðu horfi. Við Birna Rún konan mín
eigum hús í Kjósinni á fallegum stað
við Meðalfellsvatn og njótum þess
mjög að vera þar. Hinsvegar blasir við
í hinum gullfallega Hvalfirði, annars
vegar járnblendisverksmiðja og hins-
vegar álver. Mér kæmi aldrei til hugar
að búa í sjónlínu við þessar verksmiðj-
ur. Þar er reyndar álverið ögn skárra
í öllu ytra útliti því járnblendiverk-
smiðjan, er, með fullri virðingu fyrir
því fyrirtæki – eins og skelfileg drauga-
borg ásýndum.“
Leiðinlegt í stjórnarandstöðu
En er ekki erfitt að hafa ekki náð
manni inn á þing fyrir Íslandshreyf-
inguna? „Ég er út af fyrir sig sáttur við
að sitja ekki í stjórnarandstöðu, sem
mér skilst að sé afskaplega leiðinlegt
hlutskipti, en er hinsvegar mjög sátt-
ur við það að vera í þeirri liðsveit sem
hefur vaknað til meðvitundar um hvað
okkur ber að gera varðandi umönn-
un landsins okkar. Ég tilheyri stoltum
minnihluta þeirra sem gera sér grein
fyrir þeim náttúruverðmætum sem
okkur hafa verið falin hér á Íslandi og
mun vonandi bera gæfu til að vekja
fleiri Íslendinga til umhugsunar hvað
þetta varðar í framtíðinni.“
Skemmtilegasta verkefnið
Þó nóg sé að gera í pólitík, auglýs-
ingagerð, kvikmyndum og baráttu fyr-
ir tónlistarmenn er Jakob þó alltaf að
semja tónlist og vinnur beinlínis við
tónlist á hverjum einasta degi. „Mitt
aðalstarf er á vettvangi tónlistarinn-
ar, að finna,þróa og gefa út nýja tón-
list, eftir sjálfan mig og aðra. Skemmti-
legasta verkefni sem ég hef tekið mér
fyrir hendur er svo barnauppeldi – en
við Birna Rún eigum nýfædda dóttur,
Jarúnu Júlíu, sem er augasteinn föður
síns . Að eignast barn, er að öllum öðr-
um verkefnum í lífinu ólöstuðum, það
dásamlegasta sem hægt er að hugsa
sér. Hún Birna mín er líka alveg ein-
stök móðir ”.
Tónlistin harla nærri alsælunni
Jakob á aðra dóttur, Bryndísi 19 ára
sem er að stíga sín fyrstu spor sem tón-
listarmaður. „Hún hefur samið milli 50
og 60 lög, sem er meira en við móðir
hennar, Ragnhildur Gísladóttir, höfð-
um gert samtals á hennar aldri. Hún
er að gera mjög flotta hluti og gaman
að fylgjast með henni. Hún er yndisleg
stúlka, frábær söngkona og vaxandi
höfundur,gítarleikari og forritari.“ Jak-
ob bannar þó ekki dóttur sinni að fara
í tónlistarbransann eins og foreldr-
ar hans gerðu. “Alls ekki – það er að
mínu viti ávísun á sjálfa lífshamingj-
una að fást við það sem manni er hug-
leiknast. Það þýðir ekki að maður sinni
ekki öðrum verkefnum, en þegar best
tekst til kemst tónlistin harla nærri al-
sælunni.“