Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1994, Qupperneq 5

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
5
Helga Hannesdóttir
Sjötíu og fimm ára
afmælisávarp LI
„Að fortíð skal hyggja ef framtíð skal byggja44
Þótt ótrúlegt sé er Læknafélag íslands aðeins 75
ára gamalt.
Læknafélag íslands var stofnað árið 1918. 2. gr.
fyrstu laga félagsins hljóðaði þannig: „Tilgangur
félagsins er að efla hag og sóma íslenskrar lœkna-
stéttar, samvinnu meðal lœkna í heilbrigðismálum
þjóðarinnar, glœða áhuga lœkna fyrir öllu, er að
starfi þeirra lýtur“.
Lækningar hafa að öllum líkindum verið stund-
aðar á landinu frá upphafi byggðar. Fornsögurnar
geta bæði um konur og karla sem sögð voru góðir
læknar. Nefna má Hrafn Sveinbjarnarson á
Hrafnseyri sem talinn var einn lærðasti læknir
landsins á þjóðveldistíma en hann mun hafa
menntast í læknaskóla í Salerno á Ítalíu. Margar
aldir liðu án nokkurrar framþróunar í lækningum
i landinu. Reynt var þá að lækna sjúkdóma með
handayfirlagningum, særingum og fyrirbænum.
A 15. öld tóku Þjóðverjar og Englendingar að
keppa um verslun hér á landi en um það leyti
komu þýsku bartskerarnir til sögunnar. Þeir urðu
nokkurs konar handlæknar og jafnvel skurðlækn-
ar þess tíma, höfðu skipuleg samtök og tóku
greiðslur fyrir verk sín. Einn þeirra, Lasarus
Matteusson, sem dó 1570, var fyrsti læknir hér á
landi í opinberri þjónustu. Smám saman tók síðan
að rofa til í myrkviði miðalda. Á 18. öld lögðu
allmargir íslendingar það á sig að nema læknis-
fræði ýmist hér heima eða erlendis en í lok 17.
aldar og í upphafi 18. mátti finna hér á landi til
dæmis lækningabók eftir séra Narfa Guðmunds-
son, sem lærði læknisnám og grasafræði í Svíþjóð.
Fyrsta formlega læknisprófið á íslandi mun hafa
verið þreytt 1763, en Bjarni Pálsson landlæknir í
Nesi stóð fyrir þeirri kennslu. Allalgengt var að
læknar hér á landi færu til Kaupmannahafnar og
annarra nágrannalanda til að fullkomna sig í
læknisfræðinni líkt og læknar gera hér á landi enn
þann dag í dag.
En hver er arfur okkar og hver
er framtíð okkar?
Þeim sem þekkja ekki liðna tíð og sögu lækn-
inga í landinu og sögu Læknafélags íslands, hættir
frekar til að endurtaka sig og gera mistök. Með
auknum skilningi á liðinni tíð, sjáum við endur-
tekningar í nútíð. Vinna með sjúklingum dags-
daglega minnir okkur einnig á þennan raunveru-
leika. Sama gildir um áhrif hins liðna á félagsstörf
og stjórnunarstörf innan stéttarinnar. Flest ykkar
hér hafið átt þátt í að skapa sögu LÍ með margvís-
legum hætti og því eru þið auðfúsugestir við þetta
tækifæri.
Árið 1918 þegar formleg félagsstofnun fór fram
á fundi í Læknafélagi Reykjavíkur voru 16 læknar
mættir úr Reykjavík en áður höfðu 18 læknar utan
Reykjavíkur samþykkt félagsstofnun bréflega og
lög félagsins, sem hlaut nafnið Læknafélag fs-
lands. Á sama ári bættust smám saman við fleiri
félagar þannig að í árslok voru þeir orðnir 65
samkvæmt upptalningu Læknablaðsins. Einn af
frumkvöðlum að stofnun Læknafélags íslands og
fyrsti formaður félagsins var Guðmundur Hann-
esson sem mun hafa látið falla eftirfarandi orð á
fyrsta stjórnarfundi félagsins: „Mitt íöllum harð-
indunum, þrátt fyrir alla dýrtíð og styrjöld, byrja
nú íslenskir læknar árið með þessari félagsstofn-