Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1994, Síða 52

52
LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
Tafla IV. Sérgreinar sem áttu frœðigreinar í
Lœknablaðinu 1992.
Fjöldi greina
Lyflækningar 13
Skurðlækningar 8
Meinafræði 6
Geðlækningar 5
Barnalækningar 3
Öldrunarlækningar 2
Sýklafræði 2
Eiturefnafræði 2
Háls/nef/eyrnalækningar 2
Aðrar 6
í hópi íslenskra lækna eru að auki á hverjum tíma
um 100 kandídatar. Hvernig getur blaðið sinnt
þörfum þeirra allra hvað varðar fræðslu og rými
fyrir ritverk?
Niðurstaðan hlýtur að verða sú, að Læknablað-
ið eitt geti ekki annast endur- eða viðhaldsmennt-
un allra íslenskra lækna. Fjölbreytnin í efni blaðs-
ins er þó talsverð eins og sést af því, að á árinu
1992 áttu að minnsta kosti 20 sérgreinar og undir-
sérgreinar ritverk í því (tafla IV).
Hverjir hafa áhrif á efni
Læknablaðsins?
Spyrja má hverjir ráði eða hafi áhrif á efni
Læknablaðsins. í innsta hring má telja ritstjórn og
höfunda, sem ráða innihaldi, næst koma senni-
lega ritdómendur og starfsmenn, sem ráða formi
og geta einnig haft veruleg áhrif á innihaldið, þá
koma eigendur blaðsins og auglýsendur, sem
standa fyrir fjármögnun, og loks áskrifendur og
aðrir lesendur, sem með virkri gagnrýni geta
einnig haft áhrif.
Það er venja ritstjóra flestra blaða og tímarita
að hafna því, að þeir aðilar, sem fjármagna ritin,
hafi bein áhrif á innihaldið. Engu að síður verður
ekki hjá því komist að gera ráð fyrir óbeinum
áhrifum auglýsenda. Þeir velja sér vettvang eftir
því hvert blaðið er og hver lesendahópurinn er og
vilja væntanlega að blaðinu sé rækilega flett, og
jafnvel að það sé lesið! Blað sem er hvorki sérlega
skemmtilegt né almenns eðlis getur varla uppfyllt
ýtrustu kröfur auglýsenda.
Loks má nefna áhrif sjúklinga, almennings og
yfirvalda. Læknablaðið fer víða og mörg dæmi
eru til um mikinn áhuga frétta- og fjölmiðla-
manna á innihaldi þess. Einnig þetta getur haft
áhrif á efni Læknablaðsins þó með óbeinum hætti
virðist í fyrstu. Það er vissulega örvandi fyrir höf-
undana, jafnvel um of, þegar um verk þeirra er
fjallað af gaumgæfni og áhuga, og á sama hátt
getur það verið letjandi ef neikvæða umfjöllun
eða gagnrýni ber hæst.
Áskrifendur og
lesendur Læknablaðsins
íslenskir læknar eru rúmlega 1300 talsins og þar
af eru 875 taldir búsettir hér á landi (8). Þeir
síðarnefndu fá allir Læknablaðið. Meðal 430 ís-
lenskra lækna, sem búsettir eru erlendis, eru hins
vegar ekki nema 50-60 áskrifendur (10). Um 150
eintök fara til annarra áskrifenda (sjúkrahúsa,
heilsugæslustöðva, bókasafna, apóteka) og rúm-
lega 100 læknanemar fá Læknablaðið sent, sér að
kostnaðarlausu. Samtals eru þetta um 1150 ein-
tök. Hins vegar liggja engar upplýsingar fyrir um
það hverjir af þessum aðilum raunverulega lesa
blaðið, né hvað lesið er á hverjum tíma. Ef til vill
ætti að láta fara fram lesendakönnun til að kanna
slíkt. Rétt er þó að benda á að skammtíma vin-
sældir á markaði mega ekki einar ráða fræðilegu
efni blaðsins.
Hver er ritstjórnarstefna
Læknablaðsins?
Hlutverk ritstjórnar er: Að taka við tillögum
um efnisval og stefnumörkun, að marka ritstefnu
og koma henni í framkvæmd, að taka við og afla
af eigin hvötum efnis, sem uppfyllir markmiðin,
og að ritstýra öllu efni í samræmi við markmiðin.
„Markmiðin verða að vera Ijós og greinilega
orðuð og skilgreina þarf hver lesendahópurinn á
að vera. “ (11)
I þeim árgöngum Læknablaðsins, sem ég kann-
aði sérstaklega, var ekki að finna hnitmiðaðar
upplýsingar um mótaða ritstefnu Læknablaðsins.
Ekki skal þó gefið í skyn að slík stefna hafi ekki
verið fyrir hendi, því að ýmsar vísbendingar og
ábendingar hafa verið gefnar.
„ Blaðið fer ekki víða, ogaltþað, sem erindi á til
lcekna, er velkomið, ekki síst það sem líklegt er að
komi að notum við daglegu störfin. “ (2)
„Lœknablaðið birtir vísindalegargreinar um öll
svið læknisfrœðinnar, hvort sem þœr eru byggðar
á eigin athugunum og rannsóknum eða um er að
rœða samantekt á reynslu annarra, bœði yfirlits-
og frœðslugreinar." (12)
Ekki skulu kröfur til þess gerðar að ritstefna
Læknablaðsins sé jafn metnaðarfull og ritstefna
stóru erlendu blaðanna (13). Hins vegar má gera
þá kröfu að skrifleg drög að stefnu og markmið-
um sérhverrar ritstjórnar liggi fyrir, höfundum,
lesendum og öðrum, sem láta sig málefni blaðsins