Kjarninn - 30.01.2014, Blaðsíða 53

03/05 álit
(e. inherent digity of the human person). Skilgreining á
réttinum til húsnæðis þarf því að taka mið af mannlegri reisn
og virðingu. Og það þarf sérstaklega að hafa í huga stöðu
viðkvæmra hópa, svo sem þeirra sem búa við fátækt, fötlun
o.s.frv.
Samkvæmt samningnum verður húsnæði að vera við-
unandi. Þetta þýðir m.a. að íbúar geti treyst á lagalega vernd
gegn ólögmætum útburði, að aðgengi sé að vatni, hita, orku-
gjöfum o.s.frv., að húsnæðið sé öruggt og nægilega stórt til
þess að fólk geti notið mannsæmandi lífs.
Til þess að teljast viðunandi þarf húsnæði einnig að vera
á viðráðanlegu verði (e. affordable). Nefnd SÞ hefur tekið
fram að kostnaður vegna húsnæðis megi ekki stofna öðrum
grunnþörfum í hættu. Það sé ríkisins að grípa til aðgerða til
þess að tryggja að húsnæðiskostnaður sé í eðlilegu hlutfalli
við tekjur. Ríkið eigi að koma til móts við þá sem ekki geti
aflað sér húsnæðis á viðráðanlegu verði auk þess sem tryggja
verði að fjármögnunarkostir samrýmist húsnæðisþörfum. Þá
skuli vernda leigjendur gegn óeðlilega háum leigukostnaði
og hækkun á leigu (General Comment 4 frá 1991, mgr. 8(c)).
áhugavert að horfa til suður-afríku
Þótt enginn haldi því fram að húsnæðismál á Íslandi séu í
jafnslæmu ástandi og í Suður-Afríku er áhugavert að horfa
til þess hvernig Stjórnskipunardómstóll Suður-Afríku hefur
fjallað um réttinn til húsnæðis, enda hefur líklega enginn
dómstóll fengið jafnmörg mál af þessu tagi á sitt borð. Í
máli frá 2004 sem kennt er við stefnandann Maggie Jaftha
komst dómstóllinn meðal annars að þeirri niðurstöðu að
tiltekin takmörk væru á því að framkvæma nauðungar sölur
á húsnæði vegna skulda þegar slíkt myndi leiða til þess
að skuldarinn yrði heimilislaus. Dómstóllinn benti meðal
annars á eftirfarandi, sem hlýtur að teljast jafnsatt á Íslandi
og í Afríku þótt aðstæðurnar þar séu vissulega öfgakenndari:
„People at the lower end of the market are quadruply vulner-
able: they lack income and savings to pay for the necessities
of life; they have poor prospects of raising loans, since their