Kjarninn - 03.04.2014, Side 65

03/05 piStill
vegar fullhöggvin, auk þess sem farmönnunum bar saman
um að hún hefði verið afar stór og af miklum gæðum, svo að
enginn efaðist um verðmæti steinsins. Eðli peningakerfisins
samkvæmt varð því hálfgert aukaatriði í augum Jap-fólksins
hvort grjótið sjálft væri statt í túnfæti fjölskyldunnar eða
hundruð metra undir sjávarmáli, og því var fjölskyldan
vellauðug í augum landa sinna!
ættbálkar sektaðir
Þegar Þjóðverjar, sem fóru með stjórn ríkisins um hríð,
hugðust skikka íbúa Jap til að lagfæra vegakerfi eyjarinnar
undir lok 19. aldar ákváðu þeir að leggja sekt á þá ættbálka
sem ekki hlýddu. Sektin fól í sér upptöku á grjótmyntunum,
en hún fór þannig fram að útsendarar þýska ríkisins ferðuð-
ust um eyjuna og máluðu svartan kross á steinana. Jap-fólkið,
sem leit svo á að það hefði þar með glatað stórum hluta auð-
æva sinna þótt myntirnar stæðu ósnertar að öðru leyti, beið
þá ekki boðanna og lagfærði hvern einasta spotta eyjarinnar
– en að verkinu loknu afhentu þýsk stjórnvöld myntirnar
aftur með því einu að þrífa krossana af.
Þetta hljómar ef till vill fáránlega, en þegar betur er
að gáð er hagsaga Vesturlanda uppfull af sambærilegum
dæmum. Fljótlega eftir Kreppuna miklu höfðu frönsk
peningamála yfirvöld til dæmis áhyggjur af því að bandaríski
seðlabankinn myndi taka gjaldmiðil sinn, dalinn, af gullfæti,
og fóru fram á að öllum eignum þeirra í Bandaríkjadal yrði
skipt í gull. Bandaríska seðlabankanum var ljúft og skylt að
verða við bóninni og lét Frakklandsbanka stóran hluta af
gullforða sínum í té.
Gjörningurinn hafði mikil áhrif á fjármálamarkaði um
allan heim; bandaríski seðlabankinn hafði jú glatað stórum
hluta gullforðans til Frakka, og því var Bandaríkjadalur veik-
ari en franski frankinn sterkari fyrir vikið. Það var jafnvel
litið á höggið á gullforða Bandaríkjamanna sem meiriháttar
ógn við fjármálastöðugleika, en það er jafnan talið sem ein
orsök þess að áhlaup var gert á fjölda bandarískra banka árið
1933.