Sagnir - 01.04.1981, Blaðsíða 58

56
Mannkynssögu 2 (1500-1850)
mætti kenna á svipaðan ffátt úr
frá hugmyndum um sagnfræðilegar
skýringar.
í mannkynssögu 3 (1850-1939)
mætti taka sagnaritun og sögu-
speki fyrir. Meginþráðurinn í
sögu þessa tímabils yrði þá
ekki stórveldabandalög eða styrj-
aldir, iðnþróun, verkalýðshreyf-
ing eða nýlendurpólitík (þótt það
yrði allt að koma inn að einhverju
leyti) heldur hugmyndir manna um
framvindu og túlkun sögunnar.
íslands- og Norðurlandasögu 1
(-1550) væri einfaldast að tengja
við heimildafræði, greiningu á
þöglum heimildum og talandi og
notkun þeirra sem leifa og frá-
sagna.
íslandssaga 2 (1550-1830)
væri tengd við skjalfræði og
skriftarfræði. Embættiskerfi tíma-
bilsins mætti t.d. kenna vel með
þvx að athuga skipulag á leifum
þess í Þjóðskjalasafni. Ritgerð-
arefni mætti reisa á heimildum
sem ekki er að hafa öðruvísi en
á fljótaskrift.
íslandssögu 3 (1830-1940 mætti
kenna sem sögukennslufræði. Þá
þyrfti að fara yfir eitthvert
námsefni um sögukennslu og láta
síðan öll verkefni ganga út á að
matreiða kennsluefni úr sögu
tímabilsins.
í samtímasögu (1939/40-) hugsa
Ig mér að viðfangsefnið yrði hlut-
lægni og huglægni. Þar má finna
nóg af viðkvæmum málum sem fræði-
menn og heimildir túlka á ólíka
vegu, og mætti láta kennsluna ganga
út á að rýna þess konar texta
og bera þá saman út frá heim-
spekilegum kenningum um hlutlægni
og huglægni.
I þetta kerfi vantar enn tvö
allstór viðfangsefni inngangs-
fræðinámsins eins og það hefur
verið upp á síðkastið, handbóka-
notkun og ritgerðaræfingu. Þau
mundu bæði koma inn í alla kjarna-
þætti að einhverju leyti. Hand-
bækur og heimildasöfn sem varða
sérstaklega einhvern námsþátt
yrðu kynnt þar, og í öllum
námskeiðum yrðu skrifaðar rit-
gerðir eftir sem áður. Eini mun-
urinn er sá að þær yrðu ekki alls
staðar eftirlíkingar af fræði-
legum ritgerðum. Þrátt fyrir
þetta væri sjálfsagt nauðsynlegt
að halda stutt námskeið fyrir
byrjendur um notkun bókasafna og
frumatriði tækni við ritgerðar-
vinnu. Það yrði ekki tekið til
námsmats og hefði ekkert vægi
til BA-prófs, heldur væri aðeins
hugsað sem sameiginlegt nám fyr-
ir alla námsþætti.
Þetta fyrirkomulag rekst dá-
lítið á það að nemendur geta val-
ið úr kjarnaþáttum. Þannig gæti
maður útskrifast með BA-próf án
þess að hafa nokkru sinni kynnst
grundvallaratriðum heimildafræði
eða sett sig inn í vandann varð-
andi hlutlægni. Hjá þeim sem
lesa sagnfræði sem aðalgrein
væri einfaldast að leysa þetta
með því að afnema valið um kjarna
þætti, enda hefur það alltaf veri
hálfgert klúður. Vfð breytinguna
mundi kjarnaþáttum líka fækka úr
átta niður í sjö (35e), og ekki
getur talist mikið þótt rúmlega
helmingur námsins sl bundinn.
Verra er að eiga við þá sem lesa
sagnfræði sem aukagrein og geta
með engu móti lesið alla kjarna-
þætti. Hugsanlegt væri að halda
slrstakt uppbótarnámskeið fyrir
þá þar sem hver fengi með lítilli
kennslu nasasjón af því aðferða-
námi sem hann/hún missir af í
kjarnaþáttum. önnur leið væri að
segja að aukagreinanám sl ekki
annað en tilviljunarkennd brot
hvort sem er og láta arka að
auðnu hvaða aðferðanámi auka-
greinafólk kynnist.
í kjarnaþáttum sögunnar mundi
bætast við talsvert lestrarefni
við þessa breytingu, og yrði að
bæta fyrir það með því að sleppa
öðru. En ég hygg að það sl mis-
skilningur hvort sem er að ætla
slr að láta kjarnaþætti ná yfir
"allt" innan sinna marka í tíma
og rúmi. Gildi þeirra er fyrst
og fremst fólgið í því að nem-
endur fá örlítil kynni af öllum
megintímabilum sögunnar, bæði
hér á landi og í Evrópu. Því
marki er náð þótt sleppt sl t.d.
þriðjungi tímabilsins sem þættin-
um er ætlað að spanna. Kennarar
verða bara að gæta þess að slepp^
ekki alttaf sama þriðjunginum þvi
þá týnist hann smátt og smátt ur