Sagnir - 01.04.1986, Side 90

Vörn vegna meintrar árásar. . .
Tilvísanir
1 Alþýðublaðið 3. janúar 1934.
2 Hans Jensen: „Den politiske
udvikling mellem verdenskrigene
1920-1939.“ Schultz’ Danmarks-
historie gennem tiderne, skrevet
af danske historikere. (Kbh.
1943), 203.
3 Hans Jensen, 205.
4 Alþingistíðindi B 1927, 2827.
5 Dagsbrún 17. júlí 1915.
6 Dagsbrún 10. júlí 1915.
7 Dagsbrún 2. okt. 1915.
8 Saga Alþingis IV. bindi. (Rv.
1956), 226, 227.
9 Magnús S. Magnússon: lceland
in Transition: Labour and socio-
economic change before 1940.
(Lund 1985), 187.
10 Helgi Skúli Kjartansson: „Fólks-
flutningar til Reykjavíkur 1850-
1930.“ Reykjavík í 1100 ár. Safn
til sögu fíeykjavíkur. (Rv. 1974),
281,283.
11 Svanur Kristjánsson: Sjálf-
stæðisflokkurinn. Klassíska
tímabilið 1929-1944 (Rv. 1979),
31.
12 Framsókn. Bændablað. Sam-
vinnublað. 29. apr.il 1933, 25.
maí 1935.
13 Þórarinn Þórarinsson: Sókn og
sigrar. Saga Framsóknar-
flokksins 1916-1937 (Rv. 1966).
Foringinn -formaðurinn, bóndinn
Ræöa Sigurðar Einarssonar, flutt 1. maí 1938
Sennilega hafa menningar- og hagsmunasamtök alþýðu hvergi byrjað við
óvænlegri vaxtarskilyrði en hér á landi. í afarsnöggri sveiflu, sem að eins tek-
ur nokkur ár, hafa atvinnuvegir landsins hamskipti og leggja að baki sér þró-
unarferil, sem önnur lönd hafa gert á tugum ára og öldum. Við sjávarsíðuna
á íslandi skaþast skyndilega fjölmenn verkamannastétt, sem er í rauninni al-
veg réttlaus í þjóðfélaginu. Hún hefir orðið til í þjóðfélagi, sem hafði verið fá-
tækt og einangrað bændaþjóðfélag frá ómunatíð; einstaklingshyggja bónd-
ans og einangurskennd er mörkuð djúpum dráttum í allt andlegt líf þjóöarinn-
ar. Hún mætirfélagssamtökum verkalýðsins hvarvetna eins og órjúfandi múr-
veggur, dul, tortryggin og treg. Og þessi verkalýður, sem skyndilega hafði
verið kippt frá orfinu og fjárgeymslunni í hinum dreifbýlu sveitum landsins, var
sömu tegundar; hann bar í sér sömu hömlur, sömu mein, - sömu félagsvið-
horf, sömu tregðu og tortryggni. Svo illa settur var íslenzkur verkalýður, þegar
hann hóf hagsmunabaráttu sína og menningarbaráttu upp úr drepandi og
ósæmilegum lífskjörum, að fyrir hvern einn óvin, sem hann mætti á hags-
munasviðum í útgerðarmönnum og atvinnurekandinn, bar hann þrjá í sínu
eigin brjósti enn þá hættulegri, tregðuna, trúleysið og einstaklingshyggjuna.
Hin stórkostlega þýðing Jóns Baldvinssonar fyrir alþýðusamtökin á islandi
liggur einmitt ekki hvað sízt í því, hverjum hæfileikum hann vargæddurtil að
vera forustumaður slíkra manna.
I engum manni hefi ég séð greinilegar kosti bóndans, þá, sem gert hafa
honum líft í þessu kalda landi. Það er sú fyrirhyggja og aðdráttasemi, sem
miðar að þvi að komast aldrei í þrot, eiga allt af eitthvað í bakhöndinni, eitt-
hvert úrræði, einhvern forða, til þess að geta séð þeim borgið, sem eiga líf
sitt og velferð undir árvekni og ötulleik bóndans. Mér fannst oft, að Jón Bald-
vinsson væri eins og persónugervingur þessarar forsjálu ábyrgðartilfinningar,
þegar hann var að fjalla um almenn mál. Að eins var hún þar hafin á víðara
svið og í æðra veldi.
Sigurður Einarsson: „Foringinn -
formaðurinn, bóndinn." Jón Bald-
vinsson. 20. desember 1882- 17.
marz 1938. Minning (Rv. 1938),
97, 98.
88
SAGNIR