Sagnir - 01.04.1987, Blaðsíða 14

í Kaupmannahöfn. Þá skrifaði hann
eldrit sitt og gaf það út um vorið. í
bókarlok lýsir hann mannfallinu og
metur stöðuna frá sjónarhóli Kaup-
mannahafnarbúa vorið 1785. Hann
óttast að „enn stærra hungur og
mannfall ... hafi sótt landið heim
á liðnum vetri, þar sem vart hafi
staðið í mannlegum mætti að af-
stýraþví.”28
Ótti Magnúsar er á rökum reistur.
Árið 1785 fækkaði íslendingum um
5047 manneskjur og um 10 þúsund
áður en yfir lauk. Hvort það stóð í
mannlegum mætti að draga veru-
lega úr hungurdauðanum er hins-
vegar álitamál. Voru Danir í að-
stöðu til að hjálpa þjóð sem gat ekki
hjálpað sér sjálf? Hefðu þeir, jafn-
vel við bestu aðstæður, getað séð
íslendingum fyrir matvælum þegar
skepnufellirinn gerði þá bjargar-
lausa? Því er vandsvarað. Ekkert
virðist hafa skort á vilja danskra
stjórnvalda til að veita aðstoð, en
f jarlægðin gerði þeim erfitt um vik.
Framferði kaupmanna orkar hins-
vegar tvímælis. Ekki er hægt að
verja þá afstöðu sumra þeirra að
neita deyjandi fólki um mat. Þó er
rétt að hafa í huga að árin 1783 og
1784 nam tapið á íslandsversluninni
110.000 ríkisdölum eða um 18000
kýrverðum. Með því að taka á sig
þetta tap hefur einokunarverslunin
þrátt fyrir allt bjargað ófáum
mannslífum.
Sjá þeir nú sína fordild
Sagt hefur verið að harðæri sé besti
vinur hefðarinnar. Á slíkum tímum
bindur fólk traust sitt við guð og
Verslunarhús i Hafnarfirði 1772. Aðkoman var ekki fögur þegar Magnús Stephensen tók hér land vorlð 1784. „Hóværir
kveinstaf ir auming janna yfir kvölum hungursins og hln skelfllega sjón að sjó alls staður tærðar og aðframkomnar beinagrindur
af mönnum og skepnum verður mer að eilífu ógleymanlegt”.1
12 SAGNIR