Nýtt Helgafell - 31.12.1957, Síða 46

188
HELGAFELL
spariíöt eða skartgripur, sem í senn eykur
sjálfstraust hans, þægindakennd og öryggi.
Á aðra hlið er hún honum öryggisgátt and-
legrar þenslu og gremju í árekstrum innan
félagslegrar hóphreyfingar. Ef um er að ræða
mildar tegundir hugsýki, er alkohólið sefun-
arlyf, og sem slíkt er það notað um víða
veröld af einstaklingum, sem með daglegri
hófneyzlu eru færir um að stunda störf sín
og taka þátt í daglegum þjóðfélagsafskipt-
um óþægindalítið. Gildir þetta einkum um
aðila í þeim starfsgreinum, sem heimta mikið
félagslíf, hraða og skjótar ákvarðanir. Ein-
staklingur í rólegri og ábyrgðarlítilli stöðu
getur leyft sér að þjást af dulkvíðni (anxiety
neurosis), þar sem stórverzlunarmaður eða
stjómmálamaður verður að fá sefunarform,
er samrýmist starfi hans og umhverfi. Auð-
velt er að benda á það, að hliðstæða bót
mætti fá með öðrum lyfjum og geðfræðings-
hjálp, en skiljanlegt er, að þrúgnanna gullnu
tár hafi meira aðdráttarafl en biðstofa og
skriftabekkur læknisins, meðan hægt er að
komast hjá þeim.
Sem róandi lyf hefir alkohól ýmsa kosti,
sem ekki er að finna hjá fjölda þeirra lyfja,
sem notuð eru í þessum tilgangi. Það er ekki
eiturlyf, verður naumast notað til sjálfs-
morða, og langvarandi notkun þess í hófleg-
um skömmtum hefir sízt meiri hættu í för með
sér en gjöf fjölda annarra lyfja, sem ótæpt
eru notuð af lærðum og leikum. í hjúkrun
gamals fólks, sem þarfnast mildrar sefunar,
er glas af góðu víni með kveldverði að
ýmsu leyti mjög heppilegt til þess að veita
svefns- og sálarró á ánægjulegan hátt.
Eftirtektarvert er, hversu hvert neyzluform
skiptist á víxlverkunum við þjóðfélagið hvar
og hvenær sem er. Einstaklingur, sem notar
alkohól til sefunar andlegri þenslu, er mikl-
um mun líklegri til þess að temja sér hóf-
lega neyzlu, ef slíkt neyzluform er ráðandi
í umhverfi hans. Þessa atriðis skyldi minnzt,
þegar dæmt er um hliðstæð áhrif hinna
ýmsu neyzluhópa á ríkjandi neyzlusiði í
landi hverju. Áhrif vanneytenda á neyzlu-
hætti þjóðfélagsins eru vitanlega lítil, ef um
óvirka bindindismenn er að ræða, en á aðild
hinna virku bindindismanna hefir áður verið
minnzt. Augljóst er, að neyzluhættir óhófs-
manna eru sízt æskilegir til þess að móta
þjóðfélagsháttu. Þýðing þess, að hófneyt-
endur skapi þá neyzluhætti, sem ríkja í
hverju þjóðfélagi, er undirstaða þeirrar
menningar, sem hvert sæmilega heilbrigt
þjóðfélag verður að stefna að í meðferð alko-
hóls. Sú viðleitni, sem stefnir að því að út-
rýma hófneyzlu, vinnur einnig að því að
fela óhófsmönnum ráðin í neyzlusiðum þjóð-
félagsins.
Auðsætt er, hversu æ fleiri einstaklingar
neyðast til þess að aðlaga sig æ víðari
hring með æ breytilegri viðhorfum, eftir því
sem menning heimsins breiðist út. Þótt hið
næsta umhverfi sé þýðingarmest, gildir hitt
eigi síður, að hræring hverrar þjóðar snert-
ir hvern einstakling beint og óbeint, oft með
ógnun gegn tilfinningalífi hans og persónu-
leika. Risaskreí eru tekin í framförum, sem
lúta að aukinni þekkingu, tækni og líkam-
legum þægindum, en þær framfarir, sem
stefna að tilfinningalegu jafnvægi og öryggi,
hafa gengið mun hægar og jafnvel stigið
spor afturábak. Meðan slíkt misræmi á sér
stað, er ekki líklegt, að alkohólþörf manns-
ins dvíni.
Yfirlit og niðurlag
í undanförnum köflum hefir verið leitazt
við að gera stuttlega grein fyrir meginatrið-
unum í sögu, framleiðslu og neyzlu alko-
hóls, og þeim viðhorfum, sem skapast gagn-
vart þessu efnasambandi. Svo er litið á, að
þjóðfélagsleg þýðing alkohólsins hafi farið
vaxandi í lífi flestra menningarþjóða heims-
ins, og líkur benda til, að sú hneigð haldist
og alkohól verði notað, enn sem fyrr, sem
liður í félagslegum athöfnum og til fróunar
andlegri þenslu. Sýnt er, að lagaleg útilokun
alkohóls úr þjóðfélögum leiðir til ákveð-
inna tegunda lagabrota og óheppilegustu
neyzlu- og dreifingaraðferða, vegna þess
hve mikill hluti hverrar þjóðar er slíkum
lögum andvígur. Á hinn bóginn virðist