Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.12.1958, Blaðsíða 8

staka fimmtíukall og þessir seðlar vöðluðust
saman í lófanum á honum ánþess hann liti á
þá, hurfu ofaní vasana með snöggri, nær ósjálf-
ráðri hreyfingu einsog slunginn búðarþjófur
væri að verki. Hann var skömmustulegur og
niðurlútur meðan á þessu stóð einsog maður
sem er beittur órétti en þorir ekki að andmæla
og fyrirlítur sjálfan sig fyrir bragðið.
Stundum slöngruðu fullir strákar inn og sum-
ir sungu við raust og sögðu niður með hel-
vítis negra og alla kommúnista og buðu kló-
settmanninum í slagsmál. Þá þrýsti hann sér
upp að veggnum og laut höfði og fannst ófyrir-
gefanlegt að hann væri svma stór í svona
litlu embætti og skyldi verða á vegi svona
fyrirferðarmikilla stráka. Þeir létu renna úr
vatnskrönunum í hola lófana á sér, beygðu sig
fram og skvettu framaní vínrjóð andlitin,
heimtuðu stærra handklæði og hristu af hönd-
unum á sér framan í klósettmanninn. Og hann
laut höfði og tók við þessari vatnshríð einsog
hann væri að taka við fimmköllum og tíköll-
um og fimmtíuköllum af betri borgurunum.
Þegar dansinum var lokið, söngurinn hljóðn-
aður, gestimir farnir heim og þjónarnir búnir
að gera upp, þá sótti klósettmaðurinn fötu og
fór að skúra gólfið. Hann safnaði saman
óhreinu handþurrkunum og þurrkaði af spegl-
unum og hreinsaði salernin. Stundum var hann
ekki búinn fyrren dómkirkjuklukkan sló tvö,
því hann var stirður í snúningum og seinn í
svifum, átti erfitt með að beygja þennan Ianga
hrygg og sveifla þessum löngu handleggjum.
Því hann var vanari annarskonar vinnu en
hreinsa salerni og fægja spegla.
Hann hafði verið fjallkóngur í áratugi, for-
söngvari í nokkur ár og um eitt skeið
hreppsnefndarmaður. Hann hafði búið stórbúi á
landnámsjörð, gömlum kirkjustað þarsem verið
hafði hof í heiðnum sið og sást enn móta fyrir
rústum þess. Hann hafði brotið land og ræst
fram mýrar, ræktað móa og byggt hús úr stein-
steypu við hliðina á torfbænum gamla. Og
dóttir hans hafði farið á kvennaskóla og sonur
hans lærði á skurðgröfu búnaðarfélagsins, fór
um héraðið og gróf skurði í mýrarnar.
Bóndinn átti feitar skjöldóttar kýr sem vög-
uðu heim með troðin júgur að kvöldi og það
lagði notalega hlýju frá þeim þegar þær stóðu
bundnar á básunum og jórtruðu en mjólkur-
bunan söng við blikkfötuna. Hann átti lagð-
prúðar ær á fjalli og fleiri tvílembdar en aðrir
bændur í grenndinni og hann staldraði oft lengi
í fjárhúsunum á vetrin þegar hann var búinn
að gefa á garðann, staldraði við með meisinn
í hendinni og hlustaði á kindurnar tyggja þurrt
heyið og horfði á hvernig augu þeirra glóðu í
rökkrinu, stundum hætti einhver ærin að éta,
sneri hausnum og horfði á hann hvar hann
stóð, stundum drykklanga stund og hélt svo
áfram með heyið. Þær tróðust hver um aðra
þvcra og ráku hornin í jötubönd og stoðir.
Hann átti gæðing scm reisti makkann svo
faxið lá í fangi reiðmannsins, gæðing sem fór
á hlemmiskeiði eftir hörðum leirunum upp með
ánni svo undir tók í fjöllunum. Þá fann hann
blóðið þjóta í æðum sér og það var sama blóð
í honum og þessum hesti, sama titrandi
hjartað.
Hann hugsaði stundum um þennan hest
þegar hann var einn á salerninu og söngur
negrastúlkunnar var einsog daufur ómur í mikl-
um fjarska, þá heyrði liann hófatakið glymja
í eyrum sér á hrímgum haustmorgni þangað
til einhver fyrirmaður kom inn og stillti sér
upp til að pissa. Og hann seildist eftir burst-
anum til að hafa hann tiltækan og aðgætti
hvort þvottaskálin væri ekki hrein og þurrk-
urnar við hendina. Og kinkaði kolli þegar höfð-
inginn leit um öxl í miðri athöfn og sagði
mikið asskoti væri hún mikill krcppur þessi
svarta.
Þá var allt kyrrt í landinu einsog á hljóðum
morgni um vetumætur þegar maður tekur á
sig krók í stað þess að brjóta hemið, sem setzt
liefur á pollana eftir nóttina en veit þó ekki
hvers vegna. Það var áður en þeir fóru að
stríða í útlöndum og áðuren þeir fóru að flytja
vinnukonur inn frá Danmörku.
Og fólkið í sveitinni hugsaði eingöngu um
Reykjavík sem prentstað Isafoldar og Varðar
og Tímans en þessi blöð komu einu sinni til
6
DAGSKRA