Félagsbréf - 01.04.1958, Blaðsíða 41

PÉLAGSBREP
29
sem unnt var, til að gera skýran greinarmun á skáldverkinu sjálfu
og þ\í, sem blöðin höfðu nefnt „Pasternakhneykslið". Og í raun
íéttri getur íhugull, óvilhallur lesandi ekki komizt hjá því að
veiða áþreiíanlega var við muninn á hinum rósama stíl og æsinga-
lausu skrifum skáldsins annars vegar, og á hinn bóginn því magn-
þi ungna og æsimettaða andrúmslofti, er skapaðist við útkomu bók-
ai, sem skrifuð var með leynd og í algerri þögn, en birtist nú loks
oftir tíu ára einveru höfundarins og íhugun heillar mannsævi.
Hvorki rússneski höfundurinn eða hinn ítalski útgefandi hans
sóttust eftir söluárangri, sem byggðist á útbásúneringu blaðanna
og „hneyksli", er þau höfðu að mestu leyti búið til. Eigi að síður
hefur þetta tryggt geipimikla sölu bókar, sem ekki er auðvelt
lestrarefni nema fyrir þá, sem kunnugir eru meginstraumum rúss-
neskra bókmennta. Og enn er útgefandinn, Giangiacomo Feltri-
nelli, félagi í ítalska kommúnistaflokknum. Hann er sonur auðugs
kaupsýslumanns, og fjölskylda hans hefur gert allmikið til efling-
ar bókmenntum og félagsfræðirannsóknum.
Ekki hvílir nein leynd eða hula yfir því, á hvern hátt handritið
að skáldsögu hins rússneska skálds er komið til Ítalíu, og það átti
sér ekki stað með neinum brögðum eða samsæri. Um það leyti
sem undirritaður var samningur við Pasternak (hann fól einnig
i sér rétt til útgáfu bókarinnar í öllum öðrum löndum utan Rúss-
lands) hafði rússneska útgáfustofnunin „Gozlitizdat" hugsað sér
að taka bókina til útgáfu. Rússneska tímaritið Znamya hafði þegar
liii-t nokkur ljóð úr bókinni, sem höfundurinn eignar aðalpersónu
sögu sinnar, Zhivago lækni. Rússnesk blöð og útvarp höfðu til-
kynnt, að innan skamms tíma væri von á nýrri skáldsögu eftir
höfund, sem í þrjátíu ár hafði aðeins látið frá sér fara fáeinar,
litlar ljóðabækur og nokkrar þýðingar.
En fljótlega, eftir því sem „þíðan“ í rússnesku menningarlífi
fór aftur að stirðna og kólna, tók að bera á ýmsum erfiðleikum.
Rússnesku útgefendurnir báðu hinn ítalska starfsbróður sinn að
»,fresta“ útgáfu bókarinnar á Italíu. Og er hér var komið sögu,
kom framkvæmdastjóri rússneska rithöfundasambandsins, Alexei
Surkov, brátt fram fyrir tjöldin. Hann hafði þegar látið frá sér
fara álitsgerð, þar sem hann mælti eindregið gegn því að skáldsaga