Sveitarstjórnarmál - 01.02.1976, Blaðsíða 27

veigamesta er, að opinberir aðilar eru virkir
og ábyrgir þátttakendur við atvinnuuppbygg-
inguna.
3. Leitazt hefur verið við að bæta og auka þjón-
ustu við dreifbýli og rninni þéttbýlisstaði, t. d.
heilsugæzlu, menntunarmöguleika, íþrótta-
aðstöðu o. fl. En þjónustuuppbyggingin er
bæði í höndum sveitarfélaga, fylkja og ríkis-
valds.
Byggðastefna Svía
Lítum nú örlítið á byggðastefnu Svía til sam-
anburðar við þá norsku. í Svíþjóð, eins og í
öðrum löndum, hefur byggðastefnan tekið breyt-
ingum. Við lok heimsstyrjaldarinnar síðari töldu
margir, að fólksflótta úr dreifbýli þyrfti að
stöðva og iðnaðinum þyrfti að dreifa. Um og
upp úr 1950 dofna umræður um fólksflótta
dreifbýlisins og stefnan í byggðamálum er veik
og óljós. Árið 1965 er lögð fram þingsályktun
um mörkun almennrar byggðastefnu. Almennu
byggðamarkmiðin, sem sett voru með hliðsjón
af áður gerðri athugun, voru í stórum dráttum
þessi:
1. Að fjármunir og vinnuafl væri fullnýtt og
skipt þannig, að örri efnahagsþróun yrði náð.
2. Að aukin efnaleg velsæld skiptist þannig, að
einstaklingar allra landshluta og svæða hafi
aðgang að viðunandi félags- og menningar-
þjónustu.
-. Að hagþróun og grundvallarbreytingar at-
vinnulífs verði gerðar á þann veg, að öryggi
einstaklings stafi aldrei hætta af.
4. Auðvelda varnir landsins.
Almennu markmiðin fjögur eru augljóslega
alltof ahnenns eðlis til þess að hægt sé að
leggja þau til grundvallar við framkvæmd
byggðaaðgerða. Því hefur fjölmargt verið reynt
til áhrifa á byggðaþróun í Syíþjóð, bæði fjár-
magnsaðgerðir og kerfisbreytingar. Um 1970 var
gert að markmiði, að úr vexti stórborganna, þ.e.
Stokkhólms, Gautaborgar og Malmö, yrði að
draga, og markmið Ijyggðastefnu skyldi vera að
skapa aukinn efnalegan og félagslegan jöfnuð á
milli svæða. Þá var ennfremur stefnt að því, að
í hverju léni skyldi velja byggðarkjarna, sem
hægt væri að efla efnahags-, félags- og þjónustu-
lega. Með því móti töldu ráðamenn, að draga
mætti úr vexti og vaxtarverkjum stórborganna og
einnig efla lénin og þéttbýliskjarnana, sem menn
vonuðust til, að myndu skapa meira jafnvægi í
byggðum landsins. Þróunin frá dreifbýli til þétt-
býlis er út al' fyrir sig ekki stærsta áhyggjuefnið.
Fremur óttuðust menn, að íbúar Norður-Svíþjóð-
ar flyttust allir til mið- og suðurhluta landsins,
þegar fram liðu tímar.
Myndin er lekin á landsþingi sambandsins i september 1974, þar
sem erindi Magnúsar var flutt. Á myndinni er starfsfólk sambands-
ins, LánasjóSs og BjargráSasjóSs, talis frá vinstri: Halldór Jónsson,
gjaldkeri, og viS hliS hans fjær eiginkona hans SigfriSur Theódórs-
dóttir Bjarnar; næst vinstra megin viS borSiS Áslaug Steingrímsdóttir
og handan borSsins hennar maSur Birgir Blöndal, aSalbókari; Svana
Jörgensdóttir, ritari og Gunnar Torfason, eiginmaSur hennar, og viS
vegginn Ásta Torfadóttir, ritarl, og á móti henni viS vegginn situr
eiginmaSur hennar Ásgeir Þorvaldsson.
Einu veigamiklu atriði þarf að bæta hér við,
þegar lýst er markmiðum sænskrar byggðastefnu,
en það er léns- og sveitarfélagauppbyggingin. Al-
gjör forsenda opinberra afskipta af byggðamálum
í Svíþjóð var, að léns- og sveitarfélagaskipulagið
væri til þess íallið, að byggðaaðgerðir leiddu til
hámarksárangurs. Því var nauðsyn að endurskoða
hlutverk, stærð og tekjustofna sveitarfélaga. Sú
hefur líka orðið raunin á í Svíþjóð, að á undan-
förnum þremur áratugum hafa sveitarfélög tví-
vegis verið sameinuð og stækkuð.
Þegar á allt er litið, er rnjög margt líkt með
byggðastefnu Norðmanna og Svía. Það, sem ég
SVEITARSTJÓRNARMÁL